Türk parlamento tarihinde iki kanatlı meclisler
Two flags parliaments at Turkish parliamenter history
- Tez No: 509378
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MERAL BALCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Tarih, Türk İnkılap Tarihi, Political Science, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Osmanlı Devleti bürokrasisinde 19. yüzyılda başlayan anayasal hareketler neticesinde 1876 yılında Türk siyasi tarihinin ilk anayasası Kanun-i Esasi ilan edilmiştir. Kanun-i Esasi'nin ilanıyla birlikte Osmanlı Devleti, Meşrutiyet rejimiyle idare edilmeye başlanmıştır. Meşrutiyet idaresinin en önemli kurumu Meclis-i Umumi olarak adlandırılan parlamentodur. Meclis-i Umumi, Meclis-i Âyan ve Meclis-i Mebusan olmak üzere iki kanatlı yapı arz etmektedir. Meclis-i Âyan atanmışlar, Meclis-i Mebusan ise seçilmişler meclisi olacak şekilde kurgulanmıştır. Padişah II. Abdülhamit'in tatil kararıyla Meclis-i Mebusan'ın çalışmaları sekteye uğramış, Meclis, 1908 yılında tekrar faaliyete geçmiş ve 1920 yılına dek çalışmalarını sürdürmüştür. I. Dünya Savaşıyla birlikte Osmanlı Devleti dağılma sürecine girmiştir. 1920 yılında Mustafa Kemal önderliğinde kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Osmanlı'nın mirası üzerinde inşa edilecek olan Türkiye Cumhuriyeti'nin habercisi olmuştur. 1923 yılında kurulan yeni devletin yönetim şeklinin Cumhuriyet olmasına karar verilmiştir. 1960 yılına dek Türkiye Büyük Millet Meclisi, faaliyetlerini tek meclis şeklinde sürdürmüştür. 1960 yılında gerçekleşen darbenin akabinde, 1961 yılında yeni bir anayasa yapılmıştır. Bu anayasada Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin, Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi olmak üzere iki kanatlı yapı arz etmesine hükmedilmiştir. Cumhuriyet Senatosu, doğal üyeleri ve Cumhurbaşkanı tarafından atanan 15 üyesi dışında seçilmişlerden oluşacaktır. Millet Meclisi ise tamamiyle seçilmişlerden ibaret bir meclistir. Cumhuriyet tarihinin bu ilk ve tek iki kanatlı meclisi, 1980 yılına dek faaliyet göstermiştir. Bu tezde öncelikle Osmanlı Devleti'nde anayasal-parlamenter hareketler, demokratikleşme çabası ve Osmanlı modernleşmesi ele alınmıştır. Ardından ilk anayasa Kanun-i Esasi'nin içeriği incelenmiş, öngördüğü yasama meclisinin yapısı aktarılmıştır. Daha sonra Meclis-i Umumi, genel hatlarıyla incelenmiştir. Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Âyan, seçimleri, yapıları ve faaliyetleri bağlamında detaylı olarak aktarılmıştır. Akabinde 1961 Anayasası'nın nasıl bir yasama meclisi öngördüğü belirlenmiştir. 1961 yılında 1980 yılına dek faaliyet gösteren Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin her iki kanadı mercek altına alınmıştır. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi, seçimi, yapısı ve faaliyetleri bakımından incelenmiştir. Tezde son olarak Kanun-i Esasi ve 1961 Anayasası'nın yasama bölümleri ile iki kanatlı Meclis-i Umumi ile iki kanatlı Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin yapıları, faaliyetleri karşılaştırılmıştır. Böylelikle parlamento tarihimizin iki farklı iki kanatlı meclis tecrübesinin ne şekilde yaşandığı ortaya konmuş, 1876 yılından 1980 yılına dek Türk anayasa hareketleri ve demokrasi macerasının seyrini anlayabilmek için bir izlek oluşturulması amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
The Basic Law (Kanun-i Esasi) was declared in 1876 as the consequence of constitution-oriented movements started in 19th century in the Ottoman Empire, which led the Empire to shift its system from monarchy to constitutional monarchy. The most important institution of this constitutional monarchy is General Assembly (Meclis-i Umumi) that has a double-wing structure consisting of Notables Assembly (Meclis-i Ayan) and Chamber of Deputies (Meclis-i Mebusan). The former one included the assigned, while the latter one had the elected. Upon the leisure resolution of Abdulhamid The Second, Chamber of Deputies halted working and then came into effect again in 1908, thus worked until 1920. The dissolution of Ottoman Empire began following the First World War. And Grand National Assembly of Turkey, founded under the leadership of Mustafa Kemal Atatürk in 1920, was the precursor of Turkish Republic to be found based on the legacy of Ottoman Empire. Soon after, it was decided that the new state, founded in 1923, would be governed with a Republican regime. Until 1960, Grand National Assembly of Turkey carried on its activities under the roof of just one assembly. Right after the coup d'etat in 1960, a new constitution was established in 1961. And with this constitution, Grand National Assembly of Turkey was concluded to have a double-wing structure including Republican Senate and National Assembly (Parliament). The Senate would consist of elected representatives other than its ordinary members and 15 members assigned by the President, while Parliament consisted only of the elected ones. This first and only double-wing assembly of Republican history was in service until 1980. Constitutional and parliamentary movements, democratization attempts and modernization in the Ottoman Empire have been tackled throughout this thesis. And then the content of Basic Law, the very first constitution of Ottoman Empire, has been examined and analyzed, while the structure of legislative assembly projected by it has been conveyed. Afterwards, The General Assembly (Meclis-i Umumi) has been reviewed with broad strokes. Chamber of Deputies and Notables Assembly have been remarked in detail with their way of elections, structures and activities, which is followed by a specification about what kind of a legislative assembly was projected by 1961 Constitution Act. Having worked from 1961 to 1980, both wings of Grand National Assembly of Turkey have been scrutinized. Election method, structure and activities of both Republican Senate and National Assembly (Parliament) have also been examined. Lastly, legislative parts of Basic Law and 1961 Constitution Act and structures and activities of double-wing General Assembly and double-wing Grand National Assembly of Turkey have been compared. Therefore, how two different double-wing assemblies were experienced have been revealed and a path to understand Turkish constitutional movements from 1876 to 1980 and Turkey's democracy journey has been aimed to create.
Benzer Tezler
- II. TBMM Urfa milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri (1923-1927)
Urfa deputies of the second turkish grand national assembly and their political activities (1923-1927)
ARDA KANATLI
- Türk parlamento tarihinde çift meclis: Cumhuriyet Senatosu örneği (1960-1980)
Bicameralism of Turkish parliament history: Republican Senate (1960-1980)
TUNCA ÖZGİŞİ
Doktora
Türkçe
2011
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. IŞIL ÇAKAN HACIİBRAHİMOĞLU
- Türk parlamento tarihinde meclis soruşturması ve uygulamadaki etkinliği (1982-2017)
Parliamentary investigation in the history of Turkish parliament and activity in practice (1982-2017)
HİLMİ CAN TURAN
- Türk Parlamento tarihinde yasama sorumsuzluğu ve dokunulmazlığı 1908-1995
Parliamentary privileges in history of Turkish Parliament 1908-1995
SEDA DUNBAY
- Türk siyasi hayatında Selim Rauf Sarper ve faaliyetleri
Selim Rauf Sarper in Turkish political life and his activities
CEMAL EGE ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİGE SÜKAN