Geri Dön

1990 sonrası Türkiye sinemasında oluşan özerk alan: Sermaye, Habitus ve duygu ekseninde bir bakış

Construction of the autonomous field in Turkish cinema after the nineties: From the viewpoint of capital, Habitus and emotion

PDF İndir

  1. Tez No: 511632
  2. Yazar: AYLİN SAYIN GÖNENÇ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MERAL ÖZBEK BOSTANCIOĞLU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Güzel Sanatlar, Sosyoloji, Fine Arts, Sociology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 399

Özet

Bu çalışma, Doksan sonrası Türkiye sinemasını Bourdieucu bir perspektifle tartışıyor. Öncelikli amaç Türkiye'de sanat sinemasının diğer bir deyişle özerk sinemanın nasıl oluştuğunu Bourdieu'nun kavramlarını kullanarak açıklamak ve Bourdieu'nun alan kavramını Türkiye sinemasına uygulamak. Tezin ilk bölümünde modern Türkiye sinemasını daha iyi anlamak için geleneksel Türkiye sinemasının (bilinen adıyla Yeşilçam) kuruluşu tartışılıyor. Yeşilçam sinemasının kapitalizme içkin yarayı perdeleyen bir“toplumsal fantezi”olan“ulusal hikaye”etrafında döndüğünü ve bu hikayenin doksik bir düşünce haline gelen bir söylem olduğunu söylüyor. Bu dönemin diğer doksalaşmış kabulü ise parasız, yapımcısız film yapılamayacağıdır. Bu doksik düşünce yönetmenlerin özerkleşmesine izin vermez. Ekonomik bağımlılık ve doksik olanı içselleştirmiş zihinsel yapılardan dolayı“Türklük perdesi”ni açamayan, onun içinden konuşan filmler birbiri ardına üretilirken, bu perdenin dışından konuşmaya çalışan filmler yapan yönetmenler de bir ya da iki filmle sınırlı kalır ve ya sinema yapamaz duruma gelir ya da yine bu yapının içine girerler. Bu yapı ancak Yeşilçam'ın krize girdiği Yetmişli yılların sonunda çözülmeye başlar. Ekonomik ve toplumsal krizin Yeşilçam fantezilerinin inandırıcılığını azalttığı bu yıllarda alan ve habitusların senkronizasyonu sekteye uğradığı için bilinç devreye daha fazla girer ve eyleyicileri farklı tutumlar almaya zorlar. Dolayısıyla, yapının dışına çıkmaya çalışan filmler bu yıllarda yapılmaya başlanır. Yönetmenler kendi dilleriyle konuşmasalar da var olanın aşılmaya çalışıldığı yıllardır Yetmişler. 1980 darbesi ile yeni bir döneme giren ülkede Yeşilçam film endüstrisi sönmüş, gösterime giren yerli film sayısı giderek azalmıştır. Her kesimden insana hitap etme zorunluluğunun yarattığı standartlaşma bitince daha nitelikli filmler üretilmeye başlanmıştır. Seksenli yıllar seyirci merkezli sinemadan yönetmen merkezli bir sinemaya geçiş anlamında özerk sinema alanına doğru da bir geçiş, ara dönemdir. Yine bu dönemde sinemada seyirci ilgisi kaybolurken ödüllendirilmek, entelektüeller tarafından dikkate alınmak, itibar, Bourdieu kavramıyla söylersek sembolik sermaye önem kazanmaya başlamıştır. Doksanlarda ise durma noktasına gelen yerli film üretimine karşı bir grup sinemacı çözümü Hollywood gibi film yapmakta; sinemayı teknolojiyle tanıştırmakta, gündem olabilecek konuların filmlerini yapmakta bulmuşken, Doksanların sonlarında yeni bir sinema ortaya çıkmış; bu dönemde sanat sineması ilk kez özerk bir alan olarak kurulmuştur. Dolayısıyla Doksan sonrası Türkiye sineması iki alana ayrılmıştır: Piyasa yönelimli ticari, popüler sinema ve özerk sinema. Bütçe olanakları (Kültür Bakanlığı, Euroimage, vs.), film teknolojisinin demokratikleşmesi, festivaller, eleştiri kurumu, yeni sınıf kimliklerinin ortaya çıkması ve kentsel değişimle beraber oluşan yeni bir sinema seyircisi özerk alanın kurulmasında önemlidir. Özerklikten kasıt, sanat filmlerinin tekil örnekler olarak kalmadan, sembolik olanın ekonomik olana üstün geldiği kurumsallaşmış bir film pratiğidir. Bir sanat eserinin özerk alana girmesi kar baskısının ve piyasa dayatmalarının, doksik yapının dışına çıkan bir üretim anlayışıyla gerçekleşir. Sonuç olarak, sanat sinemasını neyin özerk yaptığını, özerk alanın nasıl kurulduğunu ve ticari sinemadan nasıl ayrıştığını sermaye, habitus ve diğer Bourdieu kavramları kullanarak tartışan bu çalışma, bu iki sinemanın yapısal anlamda ayrışmalarını görmeye çalışacak. İçeriksel olarak nasıl ayrıştıklarını da duygular üzerinden analiz ederek özerk sinema alanının kendine ve topluma dair düşünümsel bir sinema olduğu sonucuna varacak. Onu sanat yapan şeyin de bu düşünümsellikten doğduğunu söyleyecek.

Özet (Çeviri)

In this study, I am discussing the contemporary Turkish cinema from a Bourdieuian perspective. My principal aim is to make use of some of the Bourdieu's key concepts to explain the formation of Turkish art cinema, in other words autonomous cinema in the mid-nineties. In this respect, I applied Bourdieu's field model in contemporary Turkish Cinema. At the first part of my thesis, in order to gain an understanding about the contemporary Turkish cinema, I am discussing the foundation of traditional Turkish cinema (commonly named Yeşilçam). As Yeşilçam depicts a fairy tale atmosphere in its movies by ignoring the class discriminations, it has a nationalist perspective and this doxic thinking has a strong link with its inability to overcome its problem of being non-autonomous. I am also arguing about its doxic thinking, which makes the agents believe that it is impossible to make a film without producer and financial source. Thus, producer oriented limitations and doxic thinking did not let the directors to gain autonomy. As the movies, which cannot break its nationalist perspective, suffer from doxic thinking and economic dependency are more and more produced, the directors who make movies out of this structure, struggle not only with the producers, but also their own alienation. As a result, they continue to make movies into the Yeşilçam industry until this structure breaks down. This structure begins to decline by the advent of the 80s, as Yeşilçam goes through a crisis. Thereby, the movies which are out of this doxic thinking begin to appear in those years. Even though the directors still had not created their own language, they set good examples for the forthcoming autonomous field by exploring methods to make movies with limited financial sources, even without producers. As Yeşilçam film industry declined within eighties, the Yeşilçam film industry weakens and the movie production decreases. A groups of agents find a solution to this problem of box failure (which is also parallel to the rising popularity of Hollywood movies), by introducing technology to the cinema and making movies with popular themes. At the same time, a new cinema emerged in nineties; art cinema has been established as an autonomous field for the first time in Turkey. Not only the new financial opportunities but also the decline of Yeşilçam's doxa in these years led the art cinema emerge. More than that, democratization of the film technology, festival circuits, criticts, corporate funding opportunities (state funds, Euroimage, etc.) and new cinema audiences are also crucial for the construction of the autonomous field. In this period, demographic structure of the cinema audiences has also changed. Traditional middle class and working class who were the audiences of Yeşilçam left the public space for the sake of television. Oppositely, new middle class audiences who discover the city have taken their place in the art scene. By the advent of neo-liberalism within eighties, economic and social structures of the cities have been deeply affected. Instead of production and manufacturing, finance/service sector became the main driving force of the cities. Within the globalization of the capital, cities have been transformed on behalf of the dominant classes: Satellite towns have been built instead of traditional districts; plazas dominated the skyline, world famous restaurants/cafes opened. Therefore, social life has been transformed in every sense. While this new environment has economically/culturally undermined the traditional middle classes, a new middle class substituted for them. The rise of this new middle class as the new audiences has a strong relation with the transformation of the cities. I claim that the audience of the art cinema is the new middle class. Inspired by the book of Bourdieu, Distinction, I am discussing how the new middle class accumulates cultural capital and how they differentiate themselves from the other classes through their consumption of cinema. The rising influence of the art institutions, which values these art movies, also leads to the process of gaining autonomy of the fields, as it is the symbolic capital which matters in the autonomous field, unlike the commercial cinema. Therefore, I also discuss how the field of film criticism was formed while it was shaping the autonomus field by scanning the the film critic texts of that time. Thus, I examined tha habitus of the field of film criticism. To understand the autononomus field we should discuss not only the audiences and the film criticism field but also the directors. Therefore, I discussed some directors' habitus. Habitus, as a system of embodied dispositions and tendencies, organizes the ways in which agents perceive and react. So, in the art cinema field, directors produce acoording to their habitus or we can say habitus shapes the productions. More than that, considering habitus also helps to see that the fields are established by the agents who have similar tendencies. In this respect, despite the changes in the economical conditions, rising opportunities in film making and the independency from the producers, it was still the preference, a way of seeing cinema and the life around the habitus of a director to make commercial movies (or art movies). Consequently, within the nineties, Turkish cinema has split into two fields: market oriented commercial cinema and autonomous cinema. The aim of this study is to discuss what makes the art cinema autonomous and how the autonomous field has been constructed and differentiated from commercial cinema from the viewpoint of capital, habitus and the Bourdieu's other key concepts. In this respect, I aim to see formal disintegration of two kinds of cinema today. Besides, I also analyze contextual disintegration from the viewpoint of emotions. I came to a conclusion that the autonomous cinema is self-reflexive and social conscious through the emotions which it has produced. Finally, I focused on two main emotional structures. I stated that, through melancholy, the new middle class faces its past and through negative emotions it faces its own habitus. Thus, I concluded that, rather than seeking the evil outside and telling romantic lies, it is the self-reflection ability and the confrontation the social reality that makes a movie an art movie.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    428056

    Değişen beden değişmeyen iktidar: 90 sonrası Türk sinemasında iktidarın yansıması açısından erkek bedeni

    Changing body unchanging power: Male body in terms of reflection of power in post-1990 Turkish cinema

    NALAN SINAY

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Sahne ve Görüntü SanatlarıEge Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. KADRİYE LEYLA BUDAK

  2. Tez No

    263393

    Representations of masculinity in the post-1990s popular Turkish cinema

    1990 sonrası popüler Türk sineması'nda erkeklik temsilleri

    NİLÜFER EYİİŞLEYEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2010

    Sahne ve Görüntü SanatlarıBahçeşehir Üniversitesi

    Sinema Televizyon Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SAVAŞ ARSLAN

  3. Tez No

    578357

    Türk sineması'nda yan karakter olarak LGBTİ temsilleri

    LGBTI representations as supporting roles in Turkish cinema

    MARİA ARABACI KOÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul Okan Üniversitesi

    Güzel Sanatlar Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT TIRPAN

  4. Tez No

    327366

    Meşrulaştırma aracı olarak sinemada tecavüz: 1990 sonrası Türkiye'de bağımsız sinema üzerine eleştirel bir analiz

    Rape in cinema as a means of legitimization: A critical analysis on post-1990 independent cinema in Turkey

    NERMİN ORTA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Radyo-TelevizyonMarmara Üniversitesi

    İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞÜKRAN ESEN

  5. Tez No

    137059

    Türk sinemasının ekonomik yapısı ve bu yapının sinemamıza etkileri

    Economic structure of Turkish cinema and this structure influences of Turkish cinema

    HAKAN ERKILIÇ

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2003

    Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Sinema Televizyon Ana Sanat Dalı

    DOÇ. DR. ALEV İDRİSOĞLU

Geri Dön