Structure and interaction in Cretan leaping dances: Connecting ethnography and computational analysis
Girit danslarının yapısı ve etkileşimi: Etnoğrafya ve bilişimsel analizin bağlantısı
- Tez No: 512541
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE ŞİRİN ÖZGÜN TANIR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 280
Özet
Geleneksel müzik, günümüzde Girit'in kentsel ve kırsal çevrelerinde gelişen bir aktivitedir. Özellikle yaz aylarında, kentsel merkezlere ya da Girit'in dışına taşınmış olan birçok Giritli geçici olarak köylerine döndüklerinden, köylerdeki müzik aktivitelerini içeren şenlikler saymakla bitmez. Bu aktiviteler her yaştan ve her sosyal gruptan insanı içermektedir. Bu aktiviteler cinsiyet, yaş, sosyal statü ile menşe temelli kimliklerin bir araya gelmesi için önemli bir fırsat sunar ve bu kimlik tanımlamalarının yeniden müzakere edilmesine yol açar. Son on yıllar boyunca dans gruplarına, kültürel derneklere ve müzik gruplarına dahil olan nüfusun artışı bu fenomenin Girit toplumu için öneminin bir göstergesidir. Girit müziği, Giritliler'in kendileri tarafından kökenlerini Girit adasına ait kabul ettikleri müzik formlarına atfettikleri bir terimdir. Bu müzik içerisinde mevsim, coğrafi konum ve müzikal ifade biçimleri gibi faktörlere dayalı olarak değişen müzikal form ve icra bağlamlarında çarpıcı miktarda bir çeşitlilik söz konusudur. Kış aylarında, performanslar neredeyse tamamen kapalı mekanlarda yapılır. Ayrıca yerel içkinin (rakí) damıtılması büyük arkadaş gruplarının müzik yapmak, şarkı söylemek, yemek, içmek ve dans etmek için içki imalathanesine (kazáni) davet edilmesine gözde bir fırsat sunmaktadır. Yaz aylarında müzik aktiviteleri dış mekanlara kayar ve günümüzde konser etkinlikleri önemli bir rol oynamaktadır. En yaygın etkinlik genelde kültür dernekleri tarafından köy meydanlarında organize edilen ziyafetlerdir (gléndi). Dans ve müzik formları, Girit içinde bölgelere göre farklılık gösterir. Örneğin, sürükleme dansı adanın her tarafına yayılmıştır. Fakat dansın kökeni Batı Girit'tir ve en fazla çeşitlilik burada görülmektedir. Öte yandan Kontyliés'in kısa müzik cümlelerinden gelen müzik formları en çok Doğu Girit'te çeşitlilik göstermektedir. Coğrafyaya bağlı bu müzikal ifade farklılıklarının yanı sıra, Giritliler'in çoğu Girit insanının düşünce yapısının adanın bir yerinden öbürüne oldukça farklılaştığına dikkat çeker. Son olarak, Girit müziği içerisinde stilin oldukça büyük farklılıklar göstermesi çeşitlilik açısından önemli bir faktördür. Elektrik bas, bateri ve klavye gibi enstrümanlar,“Avrupa”(Giritliler'in tabiriyle) popüler müziklerden ithal edilen ritmik ve tınısal elemanlarla birlikte çoğunlukla genç kuşağı cezbetme amacıyla bazı sanatçılar tarafından kullanılmaktadır. Öte yandan daha geleneksel müzisyenler on yıllardır çalınmayan enstrümanları yeniden canlandırmaya ve yerel dans tabirlerinin eski formlarını şenliklere tekrar tanıtmaya çalışmaktadır. Tüm bu çeşitliliğin içerisinden, mevcut literatürde oldukça azı belgelenmiştir. Aslında dans üzerine yazılmış Yunan kaynakları, bu çeşitliliği belgelemek için oldukça çaba sarf etmiştir. Fakat - ne yazık ki - bu kaynaklar tarihsel arka planı aktarmakta tutarsızdır ve güncel dans formları antik dans formları arasında nispeten tartışmalı ilişkilere bel bağlarlar. Yabancı (Yunan olmayan) yazarlar, belirli alanlardaki kapsamlı saha çalışmaları sayesinde Girit içindeki bazı yerel kültürlerin daha iyi anlaşılmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Bu çabalar yerel tabirlerin detaylı belgelendirmesini sunmakla birlikte, okuyucuların bu özel durumların Girit'in tamamını temsil ettiğini düşünme riskini barındırır. Son olarak, seyahat rehber kitapları, Girit müziği hakkında sık sık Syrtó dansına 7/8'lik bir zaman ölçüsü atama ya da Girit danslarında Pidichtós (bitiş) ve Syrtós (sürükleme) temel ayrımını yapmak yerine onları Girit'in“damgalı”ritimleri olarak açıklamak gibi oldukça kafa karıştırıcı ifadeler içermektedir. Bu tez, Girit dans müziğine daha özelde de Doğu Girit bitiş danslarına odaklanmaktadır. Ortaya konulan araştırma sorusu şöyledir: Doğu Girit bitiş dans ezgilerinin melodik, ritmik ve forma dayalı karakteristikleri nelerdir ve bu yapılar günümüzde şenliklerde müzisyenler ve dansçılar arasındaki etkileşimde ne gibi bir fonksiyona sahiptirler? Bu iki katlı araştırma sorusunu cevaplandırmak için bir dizi metodolojiden faydalanacağım. Ana metodolojiler etnomüzikoloji alanından gelen katılımcı gözlemleme, mülakat ve elle yapılan transkripsiyonlardır. Bu metotlar, Girit'te birkaç yıllık saha çalışmam üzerine temellenen ve Girit adasının müziklerinin ve danslarının var olduğu bağlamı analiz etmeyi amaçlayan bir etnografya olarak neticelenmiştir. Öte yandan, disiplinler-arası arka planım sayesinde, müzik kaydı koleksiyonuna, onda bulunan özellikler hakkında genel-seviyede bilgi elde edinebilmek için hesaplamalı derlem çalışma teknikleri uyguladım. Bu tezin ana metodolojik yeniliği, derlemin hesaplamalı analizinden elde edilen genel özellikler ile bu özelliklere anlamını kazandıran yaratıcı ve yorumlayıcı yönlerin etnografyası sayesinde açığa çıkan yakın okumanın bağlanmasıdır. Etnomüzikoloji alanının, Girit müziği araştırmalarında adanın batı bölgelerine gösterdiği kuvvetli odaklanmanın aksine, bu tezin saha çalışması çoğunlukla adanın merkezinde ve doğusunda yapılmıştır. Bunun sonucunda, Doğu Girit bitiş dansı - Pidichtós - ilk defa genişçe bir etnomüzikoloji çalışmasının ana konusu olmuştur. Saha çalışmalarının zaman olarak yaz aylarına odaklanması sebebiyle, ele alınan performans bağlamı köy şenliği olan gléndi'ye dairdir. Bu çalışmada danışman olarak seçilen müzisyenler, kendilerini, popüler müziklerin enstrümanlarından gelen tınıları kullanan tarzlar ya da kültürler arası etkileşimlere dayanarak yeni ezgiler besteleyen tarzların aksine, geleneksel tarzın temsilcileri olarak görmektedirler. Girit popüler müziği ve sanat müziği arasındaki sınırlar geçişkendir, fakat bu sınırlar Girit müzisyenlerinin öz-tanımlamalarının önemli bir parçasını temsil etmektedir. Bu sebeple bu tez Girit müziğine başka bir bakış açısı sunabilir. Yalnız bu bakış açısının adadaki büyüyen müzikal çevrenin biçimsel çeşitliliğini tamamen kapsadığı varsayılmamalıdır. Bu tez aşağıdaki gibi yapılandırılmıştır: 1. Bölüm, araştırma sorusunun daha detaylı bir açıklamasını sunmakta ve bu soruya tezde nasıl değinildiğini anlatmaktadır. Ardından, 2. Bölüm'de, araştırma konusuyla ilgili literatürün detaylı bir değerlendirmesini ortaya konularak tezin ana kısmına başlanmaktadır. Tez, farklı bilimsel alanlardan faydalandığı için, bu bölüm her alan için ayrı bir alt-bölüme ayrılmıştır. Burada özellikle, Girit müziği ya da değişik kültürel bağlamlarda dans üzerine yapılmış etnomüzikolojik çalışmalara odaklanılmıştır. Bunun haricinde - ilerleyen bölümlerde göreceğimiz üzere - müzisten ve dansçılar arasındaki etkileşimi harekete geçirdiği için müzikte duygu üzerine yapılan araştırmalara da değinilecektir. Bu bakımdan, yapılan araştırmaların çoğu Avrogenetik müzik üzerinedir, fakat başka müzik tabirlerini dahil etmeye çalışmış yaklaşımlarda vurgu yapılacaktır. 3. Bölüm, Girit'teki danslarla ilgili olan müzik repertuvarının kapsamlı bir irdelemesini yapmaktadır. Sonraki bölümler Girit dans repertuvarını analiz edeceği için konunun merkezinde dans ezgileri bulunmaktadır. Bu irdeleme, Girit müziğinin zamansal dinamikleri ile bu müziğin birkaç yüzyıllık bir zaman dilimi içerisinde geçirdiği muazzam değişimleri çerçeveye alacaktır. İzleyen analizlerde, ticari kayıtlar üzerinde çalışılacağı için bu çerçeve büyük bir önem teşkil etmektedir ve müzik kayıt işleminin Giritliler arasında müziğin algılanışını yeniden şekillendirdiğini anlamamız gerekmektedir. Kayıt altına alınmış Girit müziklerinin çoğunluğu danslarla ilgilidir. Günümüze değin, danslar Girit toplumunda - şehirlerde olduğu kadar kırsal kesimlerde de - merkezi bir rol oynamaktadır. Bu sebepten ötürü analiz edilen dansların, onların coğrafi çeşitlerinin ve müzik endüstrisinin parametrelerine bağlı olarak meydana gelen değişimlerin en azından temel bir anlatımının yapılması elzemdir. 4. Bölüm, tezin hesaplamalı analizle etnografik araştırmayı bağlama yaklaşımımı tanıttığım derlem-analitik tarafını oluşturmaktadır. Bu bölüm, öncelikle analiz için seçilen kayıtların genel bir değerlendirmesini yapmaktadır. Derlemdeki tüm kayıtlar, ticari olarak yayınlanmıştır veyahut internette erişilebilecek etnografik bilgi bankalarından alınmıştır. Derlem analizinden gelen sonuçlar üç noktaya işaret etmektedir. Bunlar temponun parçanın içerisindeki gelişimi, Girit lütünden çıkan tipik vurgu kalıpları ve son olarak melodik içeriktir. Melodik cümleler, ezginin tanınmasında anahtar bir rol sergilediğinden dolayı, bu bölümün vurgusu başlıca melodik içerik üzerine olacaktır. Bu bölümde, öncelikle, dans ezgilerinin ne kadar yakından ya da uzaktan melodik içerik paylaşabileceğini inceleyeceğiz. Sonrasında, iki Girit bitiş dansında, başlıca belirli bir dansla ilgili ezgilerde gözlemlenen melodik cümleleri sunacağım ve bu sayede bu cümlelerin dansları ayırt etmede nasıl sese dayalı bir“parmak izi”olarak kullanılabileceğini göstereceğim. Ek B, 4. Bölüm'de ses kaydı analizi için kullanılan hesaplamalı araçları sunmaktadır. Bu tez öncelikle bir etnomüzikoloji çalışması olduğu için, bu teknik ek, özlü bir anlatım sunacak şekilde ve uygulanan algoritmalara dair ayrıntılı bir kaynakça olarak tasarlanmıştır. Algoritmaların anlatımının, teknik alt yapısı olmayan okuyucular tarafından da anlaşılabilmesine olanak sağlayacak şekilde yazılmasına özen gösterilmiştir. İcra kayıtlarının analizinin ardından, tez 5. Bölüm ile birlikte etnografik bir bağlama yönelmektedir. Benim saha çalışmalarım sırasında kaydedilmiş bir takım Girit şenlikleri (gléndi), müzikal repertuvarın etkinliğin yapısına şekil veren zamansal dizilimi açısından analiz edilmiştir. Bu analizlerde, izleyiciler, dansçılar ve müzisyenlerin etkileşimlerinin dinamikleri dikkate alınmıştır. Bu bölüm, öğretilen Girit danslarının sayısına yansıyan görece zenginliğin, pratikte nasıl da sosyal etkinliğin içerisinde belirli fonksiyonları karşılayan, müzikal repertuvar dahilindeki az sayıdaki elemanlara indirgendiğini göstermektedir. 6. Bölüm, bir olayın yapısının içindeki belirli bir yapı taşına odaklanmaktadır; ki bu da bitiş danslarıdır. 4. Bölüm bilgisayar destekli analizden doğan, bu ezgilerin detaylı bir yapısal analizini ortaya koyarken, 6. Bölüm'de sunulan analize müzisyenlerin kendileri rehberlik etmektedir. Saha çalışmam esnasında dört ünlü müzisyenden kendi icralarının görsel-işitsel kayıtlarını izlemesini rica ettim. Bu kayıtlar, benim daha önceki bir saha çalışmamdan gelmekteydi. Biraz tereddüdün ardından, tüm müzisyenler kendi icralarının yapısı hakkında konuşmaya oldukça pozitif ve motivasyonla yaklaştı. Bu analizin bağlamında, müzisyenlere kendi icralarının belirli kısımlarına atayacakları duygusal çağrışımlar hakkında sorular sordum. Ayrıca onlara, analiz edilen videodaki dansla ilgili olarak açığa çıkan ve parçanın yapılandırmada kullandıkları belirli tercihleri nasıl belirlediklerini sordum. Bu bölümdeki analizler, mülakatlarda kullanılan materyalleri içermektedir. Bu materyaller icranın transkripsiyonu ile tempo ve tonal gelişiminin analizi ile senkronize olarak gösterilmektedir. Bu sayede, müzisyenlerin her bir dansçıya destek olmak amacıyla uyguladıkları tipik araçların belirgin bir resmi ortaya çıkmaktadır. 6. Bölüm'de müzikal araçlar ve 4. Bölüm'de ezgilerin yapısı ele alındıysa da, müziğin dansçıların üzerindeki etkisinin ne olabileceği açıklığa kavuşturulmalıdır. İşte, dansçıların bu bakış açısı 7. Bölüm'de ele alınmıştır. Dansçıların, dans ederken amaçları ve motivasyonları nelerdir? Müzisyenlerin, onları belirli bir hedefe ulaştırmak için kullandıkları araçlardan dansçıların ne kadar haberi var? Bu bölümdeki analiz, sekiz dansçı ile yapılan bir dizi mülakat sayesinde mümkün olmuştur. Bu bölümde ortaya atılan tema, dansın ikili bir fonksiyonu olduğudur. Bunlardan ilki, etkinlikteki diğer katılımcılara karşı bazı niteliklerin gösterimidir. İkincisi ve dansçılar tarafından bilakis vurgulanan ise, dansçıların kendi yerel danslarını icra etme aktivitesi haricinde hiçbir bağlamda erişemedikleri duygusal aşamalara çıkabilmeleridir. Bu bölüm, dansçıların kullandığı, duyguya ilişkin terimlerden oluşan bir kelime haznesi ile bu kelime haznesinin kapsadığı ve Giritli dansçının dans deneyiminin temelini oluşturan göstergebilimsel ağın analizi ile son bulmaktadır. 8. Bölümün sonunda, yapılan araştırmanın bir özetini sunuyorum ve araştırmanın sınırlamaları ile kazanımlarını tartışıyorum. Girit toplumu için dansın, başlıca katılımcılara rahatlama ve özgüven getiren bir duygusal sağlayıcılık sayesinde kazandığı, önemini tasvir ediyorum. Bu yorum şekillendirilmiş biliş ve fenomenoloji alanlarında yakın zamanda yapılan bilimsel çalışmalarla desteklenmiştir. Müziğin işlevini tam olarak anlayabilmek ve daha bütüncül bir müzikolojiye ulaşmak için, müzikal ve akademik kültürlerin sınırlarını geçmemiz gerektiğini savunuyorum. Bu tür bir müzikolojinin, müzik psikolojisi, etnomüzikoloji, müzik teorisi, biliş, fenomenoloji ve müzik bilgi erişimi gibi alanlardan gelen metodolojilerden faydalanması ve bunları dijital beşeri bilimler çerçevesinde, yeni bir müzik çalışmaları alanına bağlaması gerektiğini düşünüyorum.
Özet (Çeviri)
This thesis focuses on Cretan dance music, and more specifically on the leaping dances of eastern Crete. The posed research question is: What melodic, rhythmic and formal structures are characteristic for the east Cretan leaping dance tunes, and what functions do these structures serve in today's festivities in the interaction between musicians and dancers? In order to answer this two-fold research questions, I will use a series of methodologies. The main methodologies are those from the field of ethnomusicology, which are participant observation, interviews, and manual transcription. The dissertation is based on several years of field work in Crete, and that aims to analyse the context in which Cretan music and dance happen. However, enabled by my interdisciplinary background, I apply computational corpus studies to provide macro-level information about traits of the music contained in a collection of recordings. The main methodological novelty of this thesis is the connection between the general traits obtained from computational analysis of a corpus, and the close reading by means of ethnography of the creative and interpretative aspects that give meaning to these traits. The thesis is structured as follows: Chapter 1 provides a more detailed presentation of the research question, and how it will be addressed in this thesis. After this, I start with the main part of the thesis by providing a detailed overview of the literature that is relevant for the present research in Chapter 2. Since the thesis draws from various scientific domains, it will be structured in subsections that relate each to a specific domain. A focus will lie on the work from ethnomusicology that either considered Cretan music, or the subject of dance in various cultural contexts. Apart from that, and overview will be provided of research on emotion in music, since this subject motivates the interaction between musician and dancer as we will see in the later chapters of the thesis. Most research in this regards has been conducted in the context of Eurogenetic music, but approaches that attempted to consider different music idioms will be emphasized. Chapter 3 provides a detailed discussion of the music repertoire related to dance in Crete. Since the following chapters will analyse Cretan dance repertoire, the focus of this discussion will also lie on dance tunes. This discussion will be framed by a summary of the Cretan music recording history, which clarifies the temporal dynamics and vast changes that Cretan music underwent in a span of a century. This is of major importance, since some of the subsequent analyses will be based on commercially recorded performances, and we need to understand how the process of recording music reshaped the way that music is perceived among the Cretans. I will appreciate the fact that most Cretan music that was recorded is related to dance. Until our days, dances play a central role in Cretan society, in urban as well as in rural environments. It is therefore crucial to provide at least a basic description of the analysed dances, their geographical varieties, and an indication of change based on the parameters of the recording industry. Chapter 4 forms the corpus-analytic part of this thesis, in which I introduce my approach of connecting computational analysis with ethnographic research. It provides an overview of the recordings that were chosen for the analysis. All recordings are freely available in published commercial recordings, and in ethnographic databases that are accessible on the internet. The corpus-analytic results illustrate three different aspects, which are the development of tempo within a piece of music, the typical stress pattern that emerges from the Cretan lute, and finally the aspect of melodic content. Since it is the melodic phrases that play a key role in the identification of a tune, the emphasis of the chapter will lie on this aspect. First, I will document in how far dance tunes might share melodic material. Then for two Cretan leaping dances, melodic phrases are presented that occur mainly in tunes related to a specific dance, and therefore might serve as sonic fingerprints for the identification of a dance. Appendix C provides an overview of the computational tools that were applied for the analysis of sound recordings in this chapter. Since this thesis is in the area of ethnomusicology, this rather technical chapter is included as an appendix that provides a concise overview and references for more detailed information about applied algorithms. Effort was taken to explain algorithms in way that is comprehensible to the non-engineer. After the analysis of a corpus of recorded performance, the thesis will take its turn to ethnographic context in Chapter 5. A set of Cretan festivities (glénti) that were recorded during my field work are analysed regarding the temporal sequence in which the musical repertoire is used to shape the structure of the event. The dynamics of the interaction between audience, dancers, and musicians is taken into account. This chapter will illustrate how the apparent richness, as reflected in the number of taught Cretan dances, is in practice reduced to some few elements of the musical repertoire that fulfil specific functions within the social event. Chapter 6 focuses on a specific building block in the structure of an event, which are the leaping dances. While Chapter 4 provided a detailed analysis of the structure of these tunes as it emerges from a computer-aided analysis, in this chapter the musicians will guide the analysis. In my field work, I asked four renowned musicians to watch audiovisual recordings of their own performances. These recordings stem from my previous field work, and after some hesitation, all musicians were very positive and motivated in discussing the structure of their own performances. In the context of this analysis, I asked the musician about the emotional connotations that they would assign to specific parts of their performances, and I asked them to specify how the specific choices in structuring the piece emerged in relation to the dance activity that was displayed in the analysed video. The analyses in this Chapter include the material from the interviews, and display them in alignment with transcriptions of the performance, and with analyses of tempo and tonal development. This way, a clear picture emerges of typical tools that musicians apply in order to serve the individual dancers. The perspective of the dancers is taken in Chapter 7. While musical tools were illustrated in the previous chapter, and the structure of the tunes was illustrated in Chapter 4, it needs to be clarified what the effect of the music might be on the dancers. What are their goals and motivations while dancing? In how far are they aware of the tools that the musicians apply in order to make them reach certain goals? The analysis in this chapter is enabled by a set of interviews with eight dancers. The emerging theme is a dual function of dance, one being the display of certain properties towards the other participants of an event, but even more emphasized by the dancers is the reaching of emotional states that cannot be reached in contexts other than the activity of dancing their own local dances. The chapter will conclude with a vocabulary of emotion-related terms that are used by the dancers, and an analysis of the semiotic web that this vocabulary spans and that forms the basis of the dance experience for the Cretan dancer. In Chapter 8, I provide a summary of the conducted research, and discuss its limitations and achievements. I describe the importance of dance for the Cretan society, which lies mainly in the achievement of emotional affordances that bring relief and self-confidence to the involved participants. This interpretation is put into context with the recent scientific work in embodied cognition and phenomenology, and I argue that in order to understand the function of music in a more complete way, we need to step over borders of musical and academic cultures to arrive at a more holistic musicology. I argue that this musicology should make use of methodologies of fields such as music psychology, ethnomusicology, music theory, cognition, phenomenology, and music information retrieval, and connect them to a new field of music studies in the framework of the Digital Humanities studies.
Benzer Tezler
- Pişmiş toprak heykeller
Başlık çevirisi yok
FATMA AKYÜREK
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiHeykel Ana Sanat Dalı
PROF. ALİ TEOMAN GERMANER
- Mersin'de Giritli olmak: Giritli göçmenlerin halk kültürü üzerine bir araştırma
Being cretan in mersi̇n: A research on the folk culture of the cretan immigrants
ZEYNEP DEMİRDELER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Ankara ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA MUHTAR KUTLU
- Kentsel mekan karakterinin yapısal çevre-meydan etkileşimi açısından değerlendirilmesi
The Evaluation of the character of urban space as regards the interaction of the structural environment and square
Z.SİBEL HIZLAN (UZUNOĞLU)
- Post-Bizans Dönem ikonografisinde kanatlı betimlenen Vaftizci Yahya figürü
The winged figure of Saint John the baptist in post Byzantine iconography
IŞIK EFLAN TINAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Güzel Sanatlarİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SERAP YÜZGÜLLER
- Osmanlı Dönemi Hıristiyan dini mimarisinde Ayvalık (Kidonies) Taksiyarhis Kilisesi
Ayvalik (Kidonies) Taksiyarhis Church within the Christian architecture during the Ottoman Period
DENİZ SABAN ERGİ
Doktora
Türkçe
2017
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SACİT PEKAK