Evliya Çelebi Seyahatnamesi ve Kiepert Atlası'nda Orta Karadeniz yöresi yer adları
Middle Black Sea region location names in the Evliya Çelebi travel book and at the Kiepert Atlas
- Tez No: 518254
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Yer adı bilimi, Evliya Çelebi, Seyahatname, Kiepert Atlası, Orta Karadeniz Yöresi, Toponomy, Evliya Çelebi, Travel Book (Seyahatname), Kiepert Atlas, Middle Black Sea Region
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 216
Özet
İnsanoğlu, etrafındaki her türlü canlı veya cansız varlık ile kavramı tanıma, birbirinden ayırt etme ihtiyacı duymakta ve adlandırma yapmaktadır. Tüm adlandırmalarda olduğu gibi, içinde veya çevresinde yaşadığı yerlere ad verirken de duygu, düşünce ve kavramlar dünyasından yararlanmaktadır. Bu sebeple yer adları, insanların adlandırma sistemine bağlı olarak adını taşıdığı yerin tarihi, kültürü, dini, fizikî yapısı, iklimi vb. pek çok bilgiyi barındırmaktadır. En eski devirlerden beri pek çok uygarlığa ev sahipliği yapan Anadolu toprakları, yer adları açısından oldukça zengin bir kaynağa sahiptir. Bu çalışmada, Evliya Çelebi Seyahatnamesi ile Kiepert Atlası'nda geçen Orta Karadeniz yöresi yer adları üzerinde durulmuştur. Bu eserlerde geçen yer adlarından yola çıkılarak yöredeki ad verme geleneği ve adlandırmalarda yararlanılan kavramlar yer adı biliminin inceleme yöntemleriyle ortaya konulmaya çalışılmıştır.“Giriş”bölümünde çalışmanın amacı, yöntemi, temel kaynakları ve sınırlılıklarının yanında; yer adı biliminin kuramsal çerçevesi, dünden bugüne gelişimi ile dil bilimi ögesi olarak yer adlarının özelliklerine değinilmiştir.“Birinci Bölüm”de Seyahatname'de tespit edilen 203 yer adının adlandırma temelleri, tarihî seyirleri ve günümüzdeki durumlarının yanında eserin kaleme alındığı XVII. yüzyıldan bugüne yaşayan/kaybolan yer adları ortaya konulmuştur. Ayrıca yer adlarının kuruluşunda rol alan sözcüklerin köken, anlam, kuruluş ve yapı özellikleri incelenmiştir.“İkinci Bölüm”çalışma boyunca Kiepert Atlası adıyla zikredilen Karte von Kleinasien'de geçen Orta Karadeniz yöresi yer adlarının dizinine ayrılmıştır. Bu bölümdeki amacımız, eserde tespit edilen yer adı eşleştirmelerini ileride yapılacak araştırmaların hizmetine sunmaktır. Tezin“Birinci Bölüm”ünde bu ögelerden yararlanılmakla birlikte çalışmanın sınırları dışında kalması münasebetiyle dil bilimsel bir incelemeye tabi tutulmamışlardır. Orta Karadeniz yöresine ait yaklaşık 3200 öge, yer adı bilimi açısından sadece türlerine göre sınıflandırılmış; bulundukları pafta bilgileriyle birlikte listelenmiştir. Sonuç bölümünde ise inceleme neticesinde ortaya çıkan verilerin genel değerlendirmesi yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Humankind needs to recognize, distinguish from each other and name all kinds of living or dead beings and concepts around him/her. As can be seen in all nomenclatures, humankind uses feelings, thoughts and concepts while naming places where he/she lives in or around. For this reason, based on humankind's naming system, location names contain a lot of knowledge about the location, such as its history, culture, religion, physical structure, climate etc. The Anatolian lands, which have been home to many civilizations since the earliest times, have a very rich source in terms of place names. In this study, we have discussed the names of places in the Middle Black Sea Region mentioned in Evliya Çelebi Seyahatnamesi (Travel Book) and Kiepert Atlas. We have tried to put forward the naming traditions and concepts used in naming, with the examination methods of toponomy, based on the location names mentioned in these works. In the“Introduction”section, in addition to the purpose, method, basic resources and limitations of the work, we have referred to the theoretical framework of the toponomy, the properties of place names with their development from the past to the present, as an element of linguistics. In the“First Chapter”, we have put forward naming basics, historical events and current status of the names of the 203 place names identified in the Travel Book, together with the living/lost place names since the XVIIth century, when the book was written. In addition, the lexical, semantic, syntactic and structural features of the words involved in the establishment of place names have been examined. The“Second Chapter”in this study has been completely dedicated to the directories of Middle Black Sea Region names, which were mentioned in Karte von Kleinasien, adverted as Kiepert Atlas. Our aim in this section is to make place name matches found in the work, available to be benefited in the future researches. Even though these items have been utilized in the“First Chapter”of the thesis; they have not been subjected to a linguistic review as they remain outside the boundaries of the study. Approximately 3200 items belonging to the Middle Black Sea Region are classified according to their types, based on the toponomy, and they are listed together with their map sections. In the conclusion section, a general evaluation was made for the data, which was emerged as a result of the study.
Benzer Tezler
- Evliyâ Çelebi'de Muğla ve Antalya (metin-dizin)
Mugla and Antalya in Evliya Celebi (Text-Index)
CEYHUN SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ AKAR
- Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında bir iletişim ortamı olarak mahkemeler
The republican period in Turkish literature courts used as a communication device
İBRAHİM HAKAN DÖNMEZ
Doktora
Türkçe
2009
İletişim BilimleriAnkara ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. NACİ BOSTANCI
- Dijital insanî bilimler yaklaşımıyla kültür varlıklarının görünürlüğünün ve kullanımının artırılması: Türkiye için kavramsal bir model önerisi
Increasing the visibility and usage of cultural heritage objects with the digital humanities approach: A proposal of a conceptual model for Turkey
SÜMEYYE AKÇA
Doktora
Türkçe
2017
Bilgi ve Belge YönetimiHacettepe ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT YILMAZ
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'ne göre Mekke
'Mecca' According To The Book of Travels of Evliya Celebi
TUĞBA BOSTANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Tarihİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN GEMİCİ
- Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nin değer eğitimi açısından incelenmesi
The analysis of Evliyâ Çelebi's travelogue in terms of value education
FATIMA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET ÇETİN