Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde anlam sorununa kuramsal yaklaşımlar üzerine bir araştırma
The research on theoretical approaches to the problem of meaning in the republican period of Turkish poetry
- Tez No: 521440
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDOĞAN KUL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1005
Özet
Anlam, sadece edebiyatın değil, birçok disiplinin ana konularından biridir. Mantık, felsefe, sosyoloji, psikoloji gibi birçok disiplinin çalışma alanına giren anlam, kesinlik kazanmış bir çerçevenin sınırlarına girmiş değildir. Bu sebeple temel bir sorunsal olarak ele alınmakta ve farklı yaklaşımlar etrafında irdelenmektedir. Özellikle edebî bağlamda önemli bir sorunsal olarak yerini koruyan“anlam”, şiir dolayımında daha da derin bir mesele olarak ele alınmaktadır. Şiirin anlam sorunsalı, farklı kuram ve eleştiri anlayışları tarafından irdelenmiş, ancak genel geçer bir netliğe kavuşturulamamıştır. Anlam, şiiri oluşturan ögelerden biri olmasına rağmen, diğer bütün unsurları da doğrudan etkilemiş olması sebebiyle, öncelikli konuma alınmıştır. Şiirde anlam sorunu, şiirin öz-biçim, imge, gerçeklik, dil, toplumculuk, bireycilik gibi birçok özelliği bağlamında tartışma konusu olmuştur. Modern Türk şiirinin genel olarak bu unsurlarla ilişkilendirerek ele aldığı anlam sorunu, dönemlere ve şairlere göre farklı sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Cumhuriyet'in ilk yıllarında şairlerin, anlam sorununa genel geçer bir çerçeve çizmediğini belirtmek gerekir. Ancak her şair kendi anlam anlayışı doğrusunda hareket etmiş olsa da şiirsel anlamın, sezgisel bir duyuş ile karşılanabileceğini işaret etmiştir. Ahmet Haşim'in, anlamı,“bülbül istiaresi”ile ses'e yakın tutması, Yahya Kemal'in,“deruni ahenk”le açıklaması, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın“şiirin havası”ndan söz etmesi, Necip Fazıl'ın“mutlak hakikat”i işaret etmesi ve sembolizmden etkilenen diğer dönem sanatçılarının kapalılığı ve musikiyi öne çıkaran anlayışları, bu sezgisel anlama denk düşer. Dönemin tek farklı şairi olarak Nâzım Hikmet'in daha rasyonel bir anlama yöneldiği ve gerçekçi bir şiirsel anlamdan yana olduğu belirtilmelidir. 1940-1955 yılları arasında ise bu anlam anlayışından vazgeçildiğini söylemek mümkündür. Anlam, gizemli ve soyut yapısından daha açık ve somut bir düzleme çekilmiştir. Genellikle temel anlam anlayışına yakın duran ve anlamı öne çeken bu dönem şiiri, anlamı şiirin öncelikli ögesi konumuna getirmiştir. Birinci Yeni şiirinin genel olarak etkili olduğu bu dönemde şiirsel anlam, toplumsal yaşamla örtüştürülmüştür. Ancak 1955 ve sonrasında şiirde yaşanan büyük kırılma, şiirde anlamı kapatmış ve geriye itmiştir. Kapalı anlamı, imgelemi, şiirsel dili, çağrışımı öne çıkaran bu anlayış, anlamın şiirin temel ögesi olmasına karşı çıkmıştır. İkinci Yeni şiiri olarak adlandırılan bu dönem şiiri, anlamsızlıkla suçlanmış olmasına rağmen, şairlerin böyle bir amaçla/niyetle hareket ettiklerini söylemek mümkün değildir. Anlamı önemseyen, ancak şiirin olmazsa olmazı saymayan bu şairler, şiirde bireyin varoluşunu, imgelemini, kendilik değerlerini, çıkmazlarını ve bütün bu ögelerin şiirin gerektirdiği bir dil ve biçimle ortaya konulmasını savunmuşlardır. Anlamın bu dönemdeki reddi, yeni bir şiirsel anlam ortaya koymak içindir. Dolayısıyla Modern Türk şiirinin hiçbir evresinde şiir, bütüncül olarak bir anlamsızlığı savunmamış ve bunun örneklerini vermemiştir. Şiiri oluşturan sözcüklerin, şiir öncesinde bir anlam taşıdığını ve şiirin bu sözcüklerden oluştuğunu varsayarsak bütünlüğe kavuşmuş bir şiirin anlamdan yoksun olması beklenemez. Ancak bütün bunların ötesinde şiirin belirgin bir anlama denk düştüğünü ve sınırları çizilmiş bir mantıkla ortaya konulabileceğini söylemek mümkün değildir. Şiirsel anlam, her şeyden önce sadece söz konusu olan şiirin kendindedir ve kendisine aittir.
Özet (Çeviri)
Meaning is not just one of the main subjects of literature, but many disciplines. Meaning, which enters into the study area of many disciplines such as logic, philosophy, sociology and psychology, has not entered into the boundaries of a frame which has achieved certainty. Thus, it has been taken as a basic problematic and scrutinized within the scope of different approaches. Meaning, which has maintained its place as a significant problematic especially in the literary context, has been taken as a extensive issue in the poetic mediation. The poetry's problematic of meaning has been scrutinized by different theories and critical understandings, however it has not been rendered a universal characteristics. Although meaning is one of the elements that form the poetry, it has been placed into the privileged position as it directly influences all other elements. The problematic of meaning in poetry has become a matter of discussion in the context of many characteristics of poetry such as essence-form, image, reality, language, communitarianism and individualism. The problematic of meaning, to which the modern Turkish poetry generally approaches by relating the poetry with those elements, has created different results according to the periods and poets. It is necessary to indicate that in the early years of the Turkish Republic, the poets have not drawn a universal frame to the problematic of meaning. However, despite the fact that every poet has moved in the direction of his/her own understanding of meaning, they have pointed out that the poetic meaning could be fulfilled by the intuitional perception. Ahmet Haşim's bringing of meaning to the sound by the“nightingale metaphor – bülbül istiaresi”, Yahya Kemal's explanation of it by the“inner harmony – deruni ahenk”, Ahmet Hamdi Tanpınar's mentioning of the“mood of poetry – şiirin havası”, Necip Fazıl's pointing out of the“absolute truth – mutlak hakikat”and the tacitness and understanding that prioritizes music of other poets of the period, who had been influenced by symbolism, all correspond to this intuitional meaning. It has to be noted that Nâzım Hikmet, as the only different poet of the period, had diverted towards a more rational meaning and sided with the realist poetical meaning. And in between the years of 1940 and 1955, it is possible to say that this conception of meaning was abandoned. Meaning has been brought to a clearer and concrete plane rather than a mysterious and abstract structure. The poetry of the period, which is located closer to the basic meaning conception and prioritizes the meaning, has brought the meaning to the position of primary element of poetry. In this period, where the Birinci Yeni (The First New) poetry has been generally influential, the poetic meaning was overlapped with the social life. However, the big split that has taken place in poetry in 1955 and the period afterwards have made the meaning implicit in poetry and pushed it aside. This undersdanding, which prioritizes implicit meaning, imagery, poetic language and connotation, has objected making meaning the basic element of poetry. Despite the fact that the poetry of this period, which is called as the İkinci Yeni (The Second New), was blamed for lack of meaning, it is not possible to say that the poets acted with this type of intention and purpose. Those poets, who valued meaning, however did not consider it the sine qua non of poetry, have defended the existence, imagery, individual values, aporias of the individual in poetry and expression of all of these in the language and style that the poetry requires. The rejection of meaning in this period is for presenting a new poetical meaning. Thus, in any period of the modern Turkish poetry, poetry has not defended meaninglessness as a whole and has not given examples of it. If we assume that the words that form the poetry carry a meaning before the poetry and the poetry is composed of those words, a poetry which has achieved integrity may not be expected to lack meaning. However, beyond all of these, it is not possible to say that poetry corresponds to a definite meaning and it may be presented with a logic whose boundaries were drawn. The poetical meaning, before everything, only resides inside the related poetry and it belongs to the poetry.
Benzer Tezler
- Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın şiirlerinde yinelemeler
Repetitions in the poems of Fazil Hüsnü Dağlarca
SANİYE KİRKİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YILMAZ DAŞCIOĞLU
- Cummhuriyet dönemi Türk şiirinde ev (1920-1960)
The house in Republican period's Turkish poetry (1920-1960)
İBRAHİM ÇELEBİ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALEV SINAR UĞURLU
- İkinci Yeni şiirindeki parodi, pastiş, satir ve ironi yansımaları
Parody, pastiche, satire, and irony reflections in Second New poetry
MUHAMMED JAKUPI
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AKAY
- Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun şiiri üzerine bir araştırma
An investigation on Bedri Rahmi Eyüboğlu's poem
RAMAZAN MELİH ERZEN
Doktora
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. RAMAZAN KAPLAN
- Türk şiirinde sinestezi (1923-1960)
Synesthesia in Turkish poetry (1923-1960)
ORHAN AYTUĞ TOLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KAYHAN ŞAHAN