Boğaziçi sahil şeridinde bulunan sivil mimarlık örneği yapıların özgünlük durumları üzerine analitik bir inceleme: Beylerbeyi ve Çengelköy
A comparative authenticity analysis of civil architecture in bosphorus coastline: Beylerbeyi and Cengelkoy
- Tez No: 524310
- Danışmanlar: PROF. DR. CAN ŞAKİR BİNAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 279
Özet
Boğaziçi, yapının tamamında ahşap malzemenin kullanıldığı geleneksel konut mimarisinin başlangıç noktasıdır denebilir. Yaşanan büyük yangınlar nedeniyle yasaklanmasına rağmen, kolay bulunan, hızlı üretilen, standart ve ucuz olması nedeniyle ahşap, 19. yüzyıl sonlarında dahi en çok kullanılan yapı malzemesi olmuştur. 1920'lerin ortalarından itibaren ahşap yapı üretiminin ortadan kalkmaya başlaması ile Boğaziçi değişim sürecine girer. Tanzimat Devri'nde karayolu ulaşımına önem verilmesi ile başlayan ve 1930'lu yıllardan itibaren kentin motorlu araçlara uygun olarak şekillendirilmesi ile devam eden şehircilik faaliyetleri, Boğaziçi'nde oluşan ahşap kıyı yapıları mimarisi ve yalı kültürünü dönüştürmüş, yalıyı tanımlayan deniz-yalı-koru ilişkisini parçalamıştır. 10.10.1970 tarihli 5595 sayılı Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu kararı Boğaziçi yalılarını 3 grup halinde sınıflandırarak korunmalarını önerir. Bu gruplandırmada 2. grup niteliklerinin ve uygulama kararlarının net sınırlarla çizilememiş olması, bu sınıfa dâhil edilen yapılardaki koruma sorununu ve hızlı değişimi beraberinde getirmiştir. Bu çalışma da 1970'lerden itibaren hızlanan değişimin ortaya koyduğu özgünlük sorununu ele almaktadır. 1.1 Literatür Özeti Bu tez çalışması, 3 ayrı aşamada yapılan araştırmalar ve tespitler sonucunda şekillenmiştir. İlk aşama, kütüphane taramalarını içeren tarihi araştırmalardır. Kütüphane taramaları Boğaziçi, yalı mimarisi, geleneksel konut mimarisi gibi konuların araştırılmasını kapsar. İkinci aşama, dökümantasyon çalışmaları olan arşiv, eski fotoğraf, rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini içeren taramalardır. Arşiv çalışmalarında, araştırılan yapı stoğuna dair taramalar yer alır. Üçüncü aşamada ise saptama ve belgelemeyi amaçlayan saha çalışmalarına yer verilmiştir. Saha çalışmaları, yapıların hali hazır durumlarını ve özgünlük durumlarını tespit etmeyi amaçlar. Boğaziçi kıyı yerleşimindeki sivil mimarlık örneği yapıların özgünlük durumlarını Beylerbeyi ve Çengelköy özelinde inceleyen bu tez çalışması altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, çalışma alanının sınırları tanımlanmış, tezin amaç ve kapsamına yönelik bilgiler verilmiş, bu doğrultuda araştırmanın yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde, Boğaziçi'nin konumu ve tarihçesine yer verilmiştir.“Boğaziçi Medeniyeti”nin mimari özellikleri ve karakterinin gelişimi anlatılmıştır. Yasal çerçevenin bölgedeki değişime etkilerinden söz edilmiştir. Üçüncü bölümde, Beylerbeyi ve Çengelköy yerleşimleri ve sahil şeridindeki korunması gerekli kültür varlıkları hakkında bilgiler sunulmuştur. Tez kapsamında detaylıca yer verilen konut mimarisi haricinde, bölgenin kimliğine etki eden diğer yapılar anlatılmıştır. Dördüncü bölümde, özgünlük kavramı tartışılmıştır. Mimari mirasın özgünlüğü ve çeşitli bildirgelerde bu kavramdan nasıl sözedildiği açıklanmıştır. Beşinci bölüm, bölgedeki tescilli sivil mimarlık örneği ahşap yapılara odaklanır. Çalışmanın özü olan yapı katalogları, özgünlük değişimine dair bilgiler geçmiş ile bugün karşılaştırılarak oluşturulmuştur. Kataloglarda, yapıların plan, cephe, kütle ve süsleme nitelikleri, malzeme ve yapım tekniğindeki korunmuşluk durumları ve çevresel özgünlükleri irdelenmiştir. Altıncı bölümde sonuç olarak restorasyon uygulamalarının yapıların özgünlük durumlarına etkisi anlatılmıştır. Yapıların korunamama nedenleri üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Bölgede yer alan uygulamalar üzerinden tüm Boğaziçi ile ilgili çıkarımlar yapmak da mümkün olmuştur.
Özet (Çeviri)
Bosphorus can called as the starting point of traditional dwelling architecture which the timber material is used for the whole structure. Although it was forbidden because of the major fires in the city, timber was the most common material yet in the late 19th century, due to its standardization, low fares, being easy to access and build. Bosphorus' changing process starts after 1920s by the end of timber construction productions. In the years following 1930s, the city management plans and shapes İstanbul according to motor vehicles. Inevitably, that kind of urbanization activities transforms the Bosphorus coastline timber architecture dwellings and the culture. By the 10.10.1970 – 5595 principles, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu (High Council of Historical Monuments in Turkey) suggests sorting the Bosphorus yalis in 3 groups. This classification, though, is not very clear for the 2nd group of yali qualifications, conservation and application principles. The unclarity causes rapid degradation of the site. This thesis focuses the authenticity problem after 1970s. This study analyzed the authenticity of civil architecture in Bosphorus coastline, Beylerbeyi and Cengelkoy, consists of six chapters. In the first chapter, the boundary of the survey area is defined. The aim, the content and the method of the thesis are explained. In the second chapter, Bosphorus is described with its location and history. The development of the architectural features and characteristic of“The Bosphorus Civilization”is expressed. The impacts of technical and legitimate frame are told. The third chapter focused on the cultural heritage in Beylerbeyi and Cengelkoy coast lines. Apart from the traditional dwellings which are the main part of the study, the other structures that affects the identity of the area are described. In the fourth chapter, the concept of“authenticity and originality”is discussed. The authenticity and originality of architectural heritage and the related charters are explained. The fifth chapter examined the registered civil timber structures. The catalogs of the buildings are formed by the information of authenticity, comparing the past and present. In the catalogs, the character of floor plans, façades, physical form and ornaments, the preservation of materials and techniques, the authenticity of location and setting are analyzed. In the sixth chapter, the authenticity status of the Bosphorus coast line dwellings are discussed as a result. The reasons of degradations are evaluated.
Benzer Tezler
- Tanzimat Era Ottoman administration in Mount Lebanon (1840-1868)
Tanzimat Dönemi Osmanlı Devleti'nin Cebel-i Lübnan yönetimi (1840-1868)
BEKİR SADIK TOPALOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
TarihBoğaziçi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM TOKSÖZ YALÇIN
- Beşiktaş Dolmabahçe-Ortaköy kıyı şeridinde kültürel mirasın algılanması ve sunumu
Interpretation and presentation of cultural heritage in Beşiktaş Dolmabahçe-Ortaköy coastline
RUMEYSA ZEYNEP KURTULUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELVAN EBRU OMAY POLAT
- 18. yüzyıl İstanbul Boğaziçi kıyı camileri ve koruma sorunları
18th century Istanbul Bosphorus coastal mosques and protection problems
RUKİYE BOSTAN GÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BANU ÇELEBİOĞLU
- İstanbul Boğazı ve çevresinde gemi kaynaklı kirliliğin önlenmesi
Prevention of ship-borne pollution in the İstanbul Strait and its surroundings
UĞRAŞ AKYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Deniz Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZCAN ARSLAN
- İstanbul-Yeniköy tarihi kentsel peyzajında toplumsal belleği açığa çıkarmaya dair bir araştırma
A study on revealing collective memory in the historical urban landscape of Istanbul-Yenikoy
NESLİHAN KOÇHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORAY GÜLER