Aslah kavramı ve Mâtürîdî bakış açısından eleştirisi (İmam Mâtürîdî ve Ebü'l Muîn en- Nesefî örneği)
The concept of Aslah and its critique from Maturidi perspective (The case of Imam Maturidi and Abu al-Muin al-Nasafi)
- Tez No: 533488
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE BETÜL TEKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yalova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Bu çalışma Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ve Ebü'l-Muîn en-Nesefî üzerinden aslah teorisinin nasıl eleştirildiğini ortaya koymayı hedeflemektedir. Aslah eleştirilerinin odak noktası zorunluluk anlamına gelen vâcib kavramıdır. Zira Mu'tezile'nin kâhir ekseri kullarına yönelik bazı fiillerde bulunmayı Allah'a vâcib görmüştür. Bu görüşlerinin temel gerekçeleri ise Allah'ın âdil ve hakîm olmasıdır. Mu'tezile Allah'ın adaletli olmasını, kötü fiil işlemeyeceği, yaptıklarının ancak hasen olduğu ve üzerine düşen vâcibi ihlâl etmeyeceği şeklinde açıklamıştır. Vücûb 'alellah şeklinde terimleşen bu ilkeye göre aslah Allah'ın vermesi gerektiği şeylerden biridir. Ancak Mu'tezile içerisinde aslah hakkında ittifak yoktur. Bağdat Mu'tezilesi din ve dünya ile alakalı meselelerin tamamında aslaha riâyeti Allah'a vâcib görmüştür. Basra Mu'tezilesi ise Allah'ın teklifin yeterli olacağı miktarda lutfu vermesini dinde aslah şeklinde tanımlamıştır. Ashâbü'l-lutuf ise aslah ya da lutfu vermeyi Allah'a vâcib görmemiştir. Dolayısıyla aslah fikrini Mu'tezile'nin tamamına atfetmenin doğru olmayacağı kanaatindeyiz. Ehl-i sünnet'e göre Allah'ın fiillerinde zorunlu olması, ihtiyar ve irade sahibi bir ilah fikri ile çelişir. Hâlbuki ulûhiyet vücûbiyet kabul etmez. Zira üzerine vâcib olan bir şeyi yerine getiren kimse, vazifesini yerine getirmiş olur ve yaptığı fiil lutuf olmaz. Dolayısıyla aslah yada lutfu vermek Allah'a vâcib olduğunda O'nun lutufkârlığından bahsedilemez. Öte yandan, Allah üzerine düşen vâcibi yerine getirdiğinde borcunu ödeyen kimsenin teşekkürü hak etmemesi gibi şükrü hak etmez. Vâcibi terk eden kimse ise yergiyi hak eder. Allah hakkında böyle bir nitelendirmede bulunmak muhaldir. Allahın fiillerinde vücûbiyet bulunduğunu iddia eden Mu'tezile şâhit âlemde geçerli olan bir hükmü gâibe uygulayarak hataya düşmüştür. Zikredilen nedenlerin yanı sıra âlemde var olan küfür ve günahların dinde aslahın yapılmadığına delil olduğunu iddia eden İmam Mâtürîdî ve Nesefî, özelde aslah kavramı olmak üzere Mu'tezile'nin benimsediği vücûb 'alellah görüşünü farklı vecihlerle eleştirilere tâbi tutmuştur. Tezimizin ilk bölümünde öncelikle aslah kavramının hüsün-kubuh ve lutuf kavramlarıyla ilişkisi değerlendirilmiş, daha sonra Mu'tezile mezhebi içerisinde aslah kavramına yönelik zikri geçen üç farklı perspektife yer verilmiştir. İkinci bölümde ise aslah teorisinin kendi içindeki çelişkilere işaret edilerek Mâtürîdî ve Nesefî'nin eleştirileri tasvirî bir şekilde ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aims to reveal how the aslah theory is criticized by Abû Mansûr al-Mâturîdî and Abu al-Mu'în al-Nasafî. The core of the aslah criticism is the concept of“wajib”which means obligatory since the vast majority of the Mu'tazila considers some actions regarding his servants to be obligatory for God. The main reason underlying their thoughts is that God is fair and supreme. Mu'tazila explained the God's being fair in a way that He will not commit any evil action, what he does is only good and he will not infringe what is obligatory for him. Aslah is one of the things that God must observe according to this principle which is conceptualized as“al-wujûb 'alâ Allah”. Be that as it may, there is no agreement in Mu'tazila in terms of aslah. The Baghdad Mu'tazila deemed the consideration to aslah in all of the issues about religion and the world as obligatory for God. On the other hand, the Basran- Mu'tazila identified aslah concept with regard to religion as the God's blessing to the extent that offer is enough. But Ashâb al-lutuf did not consider giving aslah or blessing as obligatory for Allah. Therefore, we believe that it is not accurate to attribute the idea of aslah to the whole of Mu'tazila. According to Ahl al-Sunnah, God's being obliged in his actions contradicts with the idea of God who has volition and freewill. However, divinity does not accept obligation since a person who performed what is obligatory for him would be fulfilling his duty and his actions would not be estimated as blessing. Therefore, if giving aslah or blessings is obligatory to God, we cannot mention his graciousness. On the other hand, when God fulfills what is obligatory to him, he does not deserve to be praised like a person who is paying his/her debt does not deserve a thank-you. Those who abandon obligatory acts deserve condemnation. It is impossible to attribute such a feature to God. Mu'tazila claiming that there is obligation in the actions of God was mistaken by implementing a judgment which is valid for material world to the immaterial world. Along with the mentioned reasons, Imam al-Mâturîdî and al-Nasafî, claiming that curses and sins existing in the world are the evidence for the fact that there is not aslah in the religion, criticized the idea of al-wujûb'alâ Allah, especially the concept of aslah, adopted by Mu'tazila from different aspects In the first chapter of our thesis, firstly, the relation of aslah concept with the notions of husn-qubh and blessing was evaluated, then three different points of view were mentioned regarding the aslah concept in the Mu'tazila sect. In the second chapter, critiques of al- Mâturîdî and al- Nasafî were dealt with in a descriptive way by addressing the contradictions within the theory of aslah.
Benzer Tezler
- Mu'tezile düşüncesinde insan hürriyeti
The Human freedom in Mutazilite thinking
ABDULHAMİT SİNANOĞLU
Doktora
Türkçe
2000
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SAİT YAZICIOĞLU
- İmam Mâturîdî ve Zemahşerî'nin ilâhi azap ve helâk konusuyla ilgili görüşlerinin kelâmî açıdan değerlendirilmesi
Evaluation of the views of Imam Maturîdî and Zamakhsharî on the subject of divine torment and destruction in terms of the science of kalam
ABDUSSAMED YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHAMİT SİNANOĞLU
- Ahiret inancı üzerine kelâmî bir değerlendirme: Ebü'l-mu'în en-Nesefî örneği
A calami assessment on the belief in the afterlife: Abu al-mu'în al-Nasafî example
AYDIN ÇAMLICA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ KERİM KAZANÇ
- İmam Mâtürîdî'de musibet kavramı
The concept of misfortune in Imam Maturidi
MEHMET AKİF KUZU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA KOÇAR
- Ebu'l Muîn En Nesefî'ye göre yaratma
Creation Ebu'l Muın al Nasafi
BETÜL AKÇA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN ALTINTAŞ