Din, gelenek ve modernleşme bağlamında medrese kültürü ve toplum
The culture of madrasa and society in the context of religion, tradition and modernity
- Tez No: 533854
- Danışmanlar: PROF. DR. İHSAN TOKER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Sosyoloji, Religion, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Sosyolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 431
Özet
Bu araştırmada Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde varlığını muhafaza eden geleneksel dini eğitim kurumları olarak medrese ve medreseli statülerin modernleşme karşısındaki durumlarının ele alınması hedeflenmiştir. Araştırma, nitel yöntem paradigmasına dayalı olarak etnografik bir durum çalışması olarak desenlenmiştir. Bu çerçevede araştırmanın verileri, yarı-yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler ve katılımcı gözlemlerden elde edilmiştir. Çalışmada modernleşmenin, bölgenin toplumsal yapısına işleyerek bir kültür halini alan geleneksel bir kurum olan medrese üzerindeki etkilerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. İlk olarak bölge medreselerinin eğitim yapısı ve medreselilerin bu eğitim sistemini anlamlandırma ve yorumlama biçimleri ele alınmıştır. İkinci olarak yasağa rağmen varlığını sürdüren medreselerin, varlıklarını sürdürmelerini sağlayan koşullar ve faktörler ele alınmıştır. Daha sonra kültürel bir varlık olarak medresenin toplumsal yansımaları betimlenmiştir. Buna bağlı olarak da medresenin toplumsal fonksiyonlarının azalmasına yol açan faktörler analiz edilmiştir. Araştırmanın diğer bir amacı da medreseli statü grupları olarak şeyh, seyda ve melenin modernliğin çeşitli boyutlarını algılama ve yorumlama biçimlerini ele almak olmuştur. Bu kapsamda onların klasik fıkıh müktesebatlarıyla modernliğin boyutlarını nasıl deneyimledikleri ve yorumladıklarının tespiti amaçlanmıştır. Araştırma verilerinin analizi sonucunda toplumsal yapının ve gündelik yaşamın modernleşmesine rağmen medreselerin geleneksel özelliklerini korudukları görülmüştür. Medreselilerin bu geleneksel dokunun korunması konusunda ısrarcı oldukları anlaşılmıştır. Medrese kültürünün ulus-devletin merkezileştirici programının bölgeye nüfuz etmesini ve modernleşmenin sekülerleştirici etkisini geciktirdiği, böylece bölgenin geleneksel yapısının korunmasında etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Geleneksel bir bilinç yapısına sahip olan medreselilerin gündelik hayatta modernleşmenin baskısına maruz kaldıkları anlaşılmıştır. Fakat bu baskı bir gerilim düzeyinde ortaya çıkmamaktadır. Medreselilerin, güçlü fıkhi bilgileriyle modernleşmenin sıradan bireyler üzerinde gerilime yol açan boyutlarını aşabildikleri görülmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to discuss the position of madrasahs, which still exist in Eastern and Southeastern Anatolian Regions of Turkey as traditional education institutions, and madrasah authorities before modernisation. The research was designed as an ethnographic case study based on the paradigm of the qualitative method. In this context, the data of the research were obtained by semi-structured in-depth interviews and participatory observations. In this study, it is aimed to reveal the effects of modernization on the madrasa the traditional institution which has become a culture by penetrating into the social structure of the region. First, the educational structure of the regional madrasas and the ways madrasah authorities give meaning to or interpret this education system were discussed. Secondly, the conditions and factors that ensured the existence of the madrasas existing despite the ban were discussed. Later, the social reflections of the madrasa as a cultural entity were described. Accordingly, the factors that led to the decrease of the social functions of the madrasa were analyzed. Another aim of the study was to examine the forms of perception and interpretation of various aspects of modernity by sheikh, seyda and mollah as madrasa status groups. In this respect it was aimed to determine how they experienced and interpreted the dimensions of modernity with their classical jurisprudence acqui. As a result of the analysis of the research data, it was observed that madrasah maintained their traditional characteristics despite the modernization of social structure and daily life. It is understood that the madrasa insists on the preservation of this traditional texture. It has been concluded that the madrasa culture sets back the centralizing effect of the nation state and the secularizing impact of modernization and thus has been influential on preserving the traditional structure of the region. It is understood that the madrasas which exhibit a traditional consciousness structure, are subject to the pressure of modernization in daily life. However, this does not occur at any voltage level. It is seen that the dimensions of tension on ordinary individuals caused by modernization can be overcome through madrasa islamic law knowledge.
Benzer Tezler
- Fatma Aliye's discourse of woman in the context of the Islamic modernization and tradition
İslam'da modernleşme ve gelenek bağlamında Fatma Aliye'nin kadın anlatısı
İLKNUR BAHADIR
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Dinİstanbul Şehir ÜniversitesiKültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET FATİH USLU
- Tanzimat'ın öncü yazarlarında değişen fikirler (adalet-aile-din-eğitim)
The changing ideas of the leading writers of the Tanzimat (justice-family-religion-education)
FURKAN ABİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HARUN DUMAN
- Ailede sosyal çözülme ve din (Ağrı il örneği)
Social disintegration in the family and the religion (Example of Ağrı city)
İSMET GÜRSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
SosyolojiAtatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZCAN GÜNGÖR
- Modernleşme sürecinde aşiretlerin dönüşümü: Şanlıurfa aile ve aşiret dernekleri
Transformation of tribes within the modernization process: the familial and tribal associations in Şanliurfa
MAHMUT KAYA
- Sinema ? edebiyat ilişkisi çerçevesinde Türk sinemasında modernleşme: Kemal Tahir ve Halit Refiğ örneği
Modernization in Turkish cinema in the context of relationship between cinema-literature: The example of Kemal Tahir and Halit Refiğ
MEHMET GÖKYAYLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Sahne ve Görüntü SanatlarıEge ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LALE KABADAYI