Lozan Barış Antlaşması'nın ticari, mali ve iktisadi hükümlerinin Türkiye ekonomisine etkileri ve doğurduğu sonuçlar
Commercial and financial matters of Lousanne Peace Agreement and effect for Turkey economy
- Tez No: 54281
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. İSMAİL ÖZSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1996
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 90
Özet
83 ÖZET 1908-1922 dönemi, Türkiye açısından büyük önem taşımaktadır. Çünkü bu dönemde, yabancı sermayenin etki alanı önemli ölçüde gelişmiş ve yayılmıştır. Aynı zamanda bir çok yönüyle Osmanlı Devleti'nin bir devamı niteliğinde olan Türkiye Cumhuriyeti, savaştan sonra önemli ölçüde tahrip olmuş bir ekonomi devralmıştır. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nin hammadde ihracatında ve sınaî ürün ithalatında bulunmakta oluşu, iktisadî yapının bir yarı sömürge niteliği taşıdığını göstermektedir. Diğer taraftan Türkiye ekonomisi Lozan öncesinde sektörel yapı bakımından da iç açıcı bir özelliğe sahip değildi. Türkiye Cumhuriyeti savaş döneminden sonra büyük ölçüde tahrip olmuş bir iktisadî yapıyla karşı karşıya kalmıştır. Milli Mücadele'den sonra İtilaf Devletleri ile Türkiye arasında yapılan barış görüşmelerinin iktisadî konudaki odak noktaları şunlar olmuştur: 1)Kapitülasyonların kaldırılması ve yabancılara verilen imtiyazlar problemi 2)Osmanlı borçlarının halli 3)Gümrük tarifeleri 4)İşgal masrafları 5)Nüfus mübadelesi 6)Musul sorunu İtilaf Devletleri Lozan Barış görüşmelerinde Türkiye'yi imtiyazlı sermaye egemenliğindeki açık pazar koşullarında tutmaya çalışmışlardır. Bu sebeple Türkiye Lozan'da özellikle iktisadî konularda önemli mücadeleler vermiştir. Ancak Türkiye, iktisadî bağımsızlığı sağlamak yolunda çok önemli tavizler vermekten kaçınmazken, Batılı Devletler, daha önceki dönemlerde Türkiye üzerinde oluşturdukları mali denetimi devam ettirmek için büyük çaba harcamışlardır. Türkiye Lozan'da özellikle mâlî konularda avantajlar sağlamıştır. Bu avantajlardan en önemlisi kapitülasyonların kaldırılmasıdır. Ancak, kapitülasyonların kaldırılmasına rağmen Lozan'da yabancılara verilen imtiyazlar ve Lozan'da alman bir kısmı kararların 1920'ler boyunca Türkiye'nin ilerlemesini büyük ölçüde etkilediğini söyleyebiliriz. Lozan Ticaret Sözleşmesi, 5 yıl Türkiye'nin uygulayabileceği iktisadi konuna politikalarını dondurmuş ve bir kısım istisnaların dışında ithalat ve ihracat yasaklarının tamamen kaldırılmasını öngörmüştür.84 Bu nedenle Türkiye 1929 yılına kadar, ülkenin gelişmesini sağlayacak, memleketin ihtiyaçlarını temin edecek uygun bir gümrük politikası izleyememiştir. Bu sonuç, Hükümet' in gümrük vergilerinden elde ettiği gelirlerinin azalmasına, endüstriyel gelişmenin gerilemesine ve ticari dengenin pasif durumda kalmasına neden olmuştur. Lozan Barış görüşmeleri neticesinde Osmanlı kamu borçlarının Birinci Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti'nden pay alan devletler arasında bölüşülmesi ilke olarak kabul edilmiştir. Bu bölüşümün bir sonucu olarak da, dış borçların büyük bir bölümü Türkiye'ye bırakılmıştır. Bu durum, ekonomik dengeyi önemli ölçüde tehdit etmiştir. Diğer taraftan Musul meselesi Lozan Banş görüşmelerinde kesin bir karara bağlanmadan bu konudaki görüşmeler ileriki bir tarihe ertelenmiştir. 1926 Ankara Antlaşmasıyla da Musul bölgesi Irak hükümetine verilmiştir. Bunun bir sonucu olarak, Türkiye'nin ülke toprakları ve petrolleri açısından kaybı, önemli düzeyde olmuştur. Nüfus mübadelesi, Türkiye ekonomisinin kötü durumunu iyileştirmede pek te etkili olmamıştır. Çünkü nüfus mübadelesi, hem sanayi hem de tarım kesimindeki üretimin azalmasına neden olmuştur. Nüfus mübadelesi, Cumhuriyet Yönetimi tarafından endüstrileşmeye doğru yöneltilen memleketin, ziraî karakterini tam aksine, daha da güçlendirmiştir. Lozan Barış görüşmelerinde kapitülasyonların kaldırıldığı ilan edilmiştir. Buna rağmen, Lozan'da Türkiye ile İtilaf Devletleri arasmda, gümrük tarifeleri konusunda özel bir düzenlemenin yapılması karara bağlanmıştır. Lozan Banş Antlaşması'na ek olarak Lozan Ticaret Sözleşmesi de imzalanmıştır. Ancak bu sözleşmenin bir sonucu olarak Türkiye, 1929 yılına kadar ülkenin gelişmesini sağlayacak uygun bir gümrük politikası izleyememiştir.
Özet (Çeviri)
85 SUMMARY The years 1908-1922 is very important for Turkey economy. However, almost from every point, Turkey Republic that contuniation of Ottoman Government was take over the economy is very destroyed from the war. The focal points of the economic terms of the Lausanne Treaty were: 1) Abilition of the caputulations and the problem of foreing concessions 2) Settlement of the Ottoman dept 3) Customs tariffs 4) Occupations expences and war reperations 5) Transfers of population 6) The Mosul question Turkey did indeed win advantages in the economic field, particularly in financial matters at Lausanne Conference. But at the same time her own concessions were substantial, and were to influence to a large extent the slow the progress of Turkey, especially during the I920's. Because, as a result of the Lausanne Treaty, the Government was unable, until 1 929, to develop a customs policy which would meet the needs of the country. The outcome was curtailment of the government's income from customs, lagging of industrial development owing to the restriction of protectionist measures, and a passive trade balance that parsisted until the expirations of the agreement. The population exchanges did not effect any improvement in the destitute condition of the Turkish economy. This situation diminished the product both industrial and agricultural. Result of the population transfer was an additional disturbance of economic life, and the secondary result, an intensification of the agricultural charecter of the population which ran counter to the drive of the Republican authorities towards, incS&trialisation.
Benzer Tezler
- İngiliz belgelerinde Kıbrıs dış ticareti (1878-1960)
Cyprus foreign trade in British documents (1878-1960)
SEVGİ KORKMAZ
- Uluslararası tahkimde üçüncü taraf finansmanı
Third party finance in international arbitration
KENAN YILMAZ
- 1929 Dünya ekonomik buhranı ve İzmir Limanı
1929 World Economic crisis and the Port of İzmir
ERDEM MERAKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
EkonomiAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞERİFE BİGE SÜKAN
- İstikbal Gazetesine göre Lozan sürecinde Boğazlar sorunu
Straits problem in the process of Lausanne according to İstikbal Newspaper
GÖKHAN AKKUŞ