Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyetin farklı değişkenler açısından incelenmesi
Examination of social gender in terms of different variables in Turkish textbooks
- Tez No: 544955
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHTAP ÖZDEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Ders kitabı, kalıpyargı, toplumsal cinsiyet, Textbook, gender, stereotyping
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Okul eğitiminin en önemli araçları arasında gösterilen öğrenci ders kitaplarının, kişilerin çok sayıda toplumsal rollerinin yanında cinsiyet rollerini de elde etmelerinde önemli bir yere sahip olduğu inkâr edilemez bir gerçektir. Gelecek adına toplumsal cinsiyet ayrımının ortadan kaldırılmasının en kolay yolu ön yargısız veya çok az ön yargısı olan küçük yaştaki öğrencilere bu konuda verilecek sağlıklı eğitimle sağlanabilmektedir. Okullarda okutulan kitapların toplumsal cinsiyet ayrımı içermemesi bunun başarılmasında önemli bir katkı sunmaktadır. Bu çalışmada; ortaokullarda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Talim Terbiye Kurulunun izniyle okutulan 2017-2018 eğitim öğretim yılında kullanılan 5., 6., 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarının, Türkçe öğrenci çalışma kitaplarının ve Türkçe öğretmen kılavuzlarının içeriğinin ve görsellerinin toplumsal cinsiyet yönüyle araştırılmıştır. Çalışmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Talim Terbiye Kurulunun izniyle ortaokullarda okutulan Türkçe ders kitaplarının, Türkçe öğrenci çalışma kitaplarının ve Türkçe öğretmen kılavuz kitaplarının içeriğinin ve görsellerinin toplumsal cinsiyet göstergeleri açısından incelenmesidir. Çalışmada tarama modeli esas alınmış ve bu kapsamda literatür incelemesi yapılmış;2017/2018 eğitim-öğretim yılı ortaokul Türkçe ders kitaplarının taranması gerçekleştirilmiştir. Tarama sonucunda bahsi geçen kaynaklardan sağlanan veriler betimsel analiz yöntemi ile ele alınmıştır. Çalışmanın veri analiz kısmı betimsel analiz yöntemi ile yapılmış, kitaplarda bulunan görseller ve metinler toplumsal cinsiyet açısından değerlendirilmiştir. Bu çalışma süresince elde edilen bulgulara göre, ders kitaplarının“toplumsal cinsiyet”in öğrencilere, dolayısıyla topluma sunuluşu açısından oldukça önem arz ettiği görülmüştür. Araştırmanın sonucunda, toplumsal cinsiyet kavramı açısından ele aldığımız 2017- 2018 eğitim-öğretim yılı ortaokul Türkçe ders kitaplarının içeriklerinin, toplumsal cinsiyet rollerinin sunuluşu ve cinsiyet söylemlerinin kullanılış şekli açısından genel anlamda duyarlı bir şekilde hazırlandığı fakat bu duyarlılık düzeyinin yeterli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Zira bazı örneklerde kitapların içeriklerindeki bazı söylemler ve görseller toplumsal cinsiyet rollerinin sunuluşu açısından uygun görülmemiştir. İncelenen kitapların görsel ve metin kısımlarında daha çok erkek cinsiyetinin yer aldığı ve görünür olduğu, cinsiyete göre karakterlerin ise toplumsal cinsiyet kalıpyargılarına benzer şekilde olduğu tespit edilmiştir. Bu tip problemlerin önüne geçmek adına ders kitaplarının hazırlık aşamasında çok titiz davranılmalı; ders kitaplarını oluşturan komisyonlarda bu tür hassasiyetlere sahip üniversitede kadın araştırmalarında çalışan hocalar görev almalıdır. Bununla birlikte daha önceki yıllarda basımı yapılan kitaplarda yer aldığı tespit edilen cinsiyetçi ayrım olan metinler ve görseller bu kitaplardan çıkarılmalıdır.
Özet (Çeviri)
It is indisputable that student textbooks, one of the most important tools of school education, have an important place in gender roles as well as in many social roles. The easiest way to remove gender discrimination in the name of the future is through a healthy education that will be given to young students with little or no prejudice. The absence of gender discrimination in books that are taught in schools is an important contribution to the achievement of this. In this study; the content and visuals of the 5th, 6th, 7th and 8th grade Turkish textbooks, Turkish student workbooks and Turkish teacher manuals have been used in the 2017-2018 education year, which have been taught by the permission of the Ministry of National Education Board. The aim of this study is to examine the content and visuals of Turkish textbooks, Turkish student workbooks and Turkish teacher's guide books, which are taught in secondary schools with the permission of Ministry of National Education Board of Education, in terms of gender indicators. The study was based on the survey model and the literature review was conducted, then 2017/2018 educational year secondary school Turkish textbooks were scanned. The data obtained from the sources were analyzed by content analysis (content analysis) method. The data analysis part of the study was made by content analysis method, and the visuals and texts in the books were evaluated in terms of gender. According to the findings of our study, it was seen that textbooks were very important for the presentation of gender to students and thus to the society. As a result of our research, it was concluded that the contents of the Turkish textbooks of secondary school 2017- 2018 academic year are prepared in a sensitive manner in terms of the presentation of gender roles and the use of gender discourses but this sensitivity level is not sufficient. In some cases, some discourses and visuals in the contents of the books were not considered suitable for the presentation of gender roles. In the visual and text parts of the books examined, it was found that the male gender was more visible, while the characters according to gender were similar to gender stereotypes. In order to avoid such problems, we should be very careful in the preparation of the textbooks; In the commissions forming the textbooks, the teachers working in women's researches should be employed at the university with such sensitivities. However, the texts and visuals which are sexist distinctions that are found in the books published in previous years should be removed from these books.
Benzer Tezler
- İlkokul hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarının toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi
Investigation of primary education life sciences and social studies course books in terms of social gender
KADİR SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimKırşehir Ahi Evran Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YURDAL DİKMENLİ
- Değerler eğitiminde kahramanlardan yararlanma
Using heroes in value education
MECNUN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimGaziosmanpaşa Üniversitesiİlköğretim Bölümü
DOÇ. DR. SEDAT YAZICI
- 10. ve 11. sınıf tarih ders kitaplarında yer alan görseller ve metinlerde toplumsal cinsiyet temsiliyle ilgili tarih öğretmenlerinin görüşleri (Trabzon örneği)
Views of Turkish history teachers about text and visual materials of 10th and 11th grades Turkish history textbooks in terms of gender representation: Example of Trabzon
EBRU DEMİRCİOĞLU
Doktora
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYDIN GÜVEN
- Toplumsal cinsiyet eşitliği yönüyle ortaokul Türkçe ders kitaplarının incelenmesi
The analyze of secondary school textbooks for soci̇al gender equi̇li̇ty
MUSTAFA KÜKRER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimAbant İzzet Baysal ÜniversitesiTürkçe Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM KIBRIS