Osmanlı dönemi İznik çinilerinde görülen hayvan motiflerinin incelenmesi ve özgün uygulamalar
Observation of animal motifs in İznik tiles from the Ottoman period and original applications
- Tez No: 545497
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EZGİ GÖKÇE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Çini, Motif, Üslup, Hayvan motifleri, Tile, Motif, Style, Animal Motifs
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
Tez çalışmasının birinci bölümünü kısaca özetlemek gerekirse; Türk sanatında görülen motiflerin İslamiyet öncesi ve Asya da yaşayan Türk kavimlerine kadar uzandığı bilinmektedir. İslamiyet sonrası motiflerin çeşitlilik kazanarak farklı üsluplarla geliştiği görülmektedir. Bu sayede Türk sanatı dini mimari yapılarda ve çeşitli eşyalarda kendine has üslubunu belirleyerek bir sanat çerçevesi ortaya çıkarmıştır. Osmanlı imparatorluğu döneminde çini sanatına büyük önem verilerek saray atölyelerinde ihtişamlı çalışmalar başlatılmıştır. Bu sayede Türk çini sanatı en görkemli dönemine 16. yy. da ulaşmıştır. Bu dönemdeki en önemli üretim merkezi İznik olmuştur. Mavi beyaz ise ilk üslup olarak çini sanatında görülmüştür. Baba Nakkaş üslubuysa bu dönemde görülmektedir. Natüralist üsluptaki desenler kullanılarak 16. yy. ın ortalarında Şam işi üslubu ortaya çıkmıştır. Osmanlının ekonomik ve kültürel anlamda zirveye ulaşmasıyla 17. yy. ın ikinci yarısında Rodos işi renk ve desen kalitesi ile birlikte büyük bir önem kazanmıştır. Osmanlı dönemi İznik çinilerinde bitkisel motifler; yapraklar, natüralist bitkiler, ağaçlar ve stilize çiçekler olarak çeşitlilik göstererek ve geliştirilerek zenginleştirilmiştir. Yazı süsleme, geometrik motifler, sembolik motifler, hayvan motifleri her ne kadar bitkisel motiflerin gerisinde kalmış gibi görünse de aslında Osmanlı İmparatorluğunun bu sanatı icra ettiği her dönemde özellikle mimari yapılarda görülmektedir. Tez çalışmasının ikinci bölümünde ise çini sanatında bir diğer önemli motif grubu olan hayvan motifleri anlatılmaya çalışılmıştır. Hayvan motiflerinin bu sanata İslamiyet öncesi ve sonrası toplumların görüşleri ve dini inançlarının şekillenmesine göre ortaya çıkmıştır. Hayvansal motiflerin çıkışı tam olarak hayvan üslubunun gelişiminde belirtilmektedir. Bozkırda gelişen bu üslup insanların tabiat üstü kuvvetlere karşı olan eğilimlerinden çıkmıştır. Ayrıca bu üslubun ortaya çıkmasındaki diğer unsurlar ise gök, yer, su tasavvurları ve şamanizm ile alakalıdır. Şamanizm inancı ile ilgili at motifi hayvan mücadele ve av sahnelerinde aslan, boğa, köpek, kuş gibi motifler zümrüdü anka gibi bilgelik yüklenen motifler ejderha, sfenk, grifon gibi motifler ise efsanevi motifler olarak bu bölümde ele alınmıştır. Osmanlı çini sanatında hayvan motifleri Orta Asya üslubundan daha farklı bir şekilde ele alınmıştır. Gösterilen en iyi örneklerden biri ise Topkapı sarayı sünnet odası çinileridir. Son bölümde ise tez çalışmasında tüm bu bilgiler doğrultusunda kişisel uygulamalar yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
The first chapter of the thesis study described the historical background that motifs seen in Turkish arts go back to Turkish tribes living in Asia during the pre-Islamic period. It is seen that post-Islamic motifs developed through distinctive styles getting diversified. Accordingly, the Turkish art created a framework of art as specifying its unique style in religious architecture and various items. Sumptuous works were started in palace workshops during the Ottoman Empire period, giving great importance to tile art. In this way, 16th century became the most glorious period of Turkish tile art. Iznik was the most important production center during this period. The blue-white technique was first seen in tile art as well as Baba Naqqash style. Damascus style also emerged during mid-16th century through using naturalistic patterns. Rhodian style gained importance with colors and pattern work quality during the second half of the 17th century as Ottoman Empire reaching its peak in economic and cultural aspects. Floral motifs were diversified and improved as leaves, naturalistic plants, trees and stylized flowers in Iznik tiles from the Ottoman period. Although the scripts, geometric, symbolic and animal motifs seem lagged behind the floral ones, they are especially seen in architectural structures from the period that Ottoman Empire performed this art. The second chapter of the thesis aimed to introduce animal motifs which is the other important group of the tile art. Animal motifs were shaped through impressing with the perspectives and religious beliefs of pre and post-Islamic communities. Their appearance are accurately described within the development of the style. This style developed in the steppes was influenced by the human tendency to hold forces of nature. In addition, other elements taking part are relevant to the sky, earth, water resources and shamanism. Horse motifs representing the spiritual and symbolic meanings of shamanism; lions, bulls, dogs and birds in hunting scenes; phoenix descriptions of wisdom and mythical motifs as dragon, sphinx and gryphon were discussed in this chapter. Animal motifs in the tile art from Ottoman period were approached differently, apart from the Central Asian style. Tiles in the Circumcision Room of Topkapi Palace are accepted as of the fascinating examples. Consequently in the last chapter, personal applications were performed in accordance with this achievements.
Benzer Tezler
- XVI. ve XVII. yy. Osmanlı tekstil ve çini sanatında sümbül motifi
Hyacinth motive in XVI. and XVII. c. Ottoman textile and ceramic art
ZERRİN KÜÇÜKKARAGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. AYLA SALMAN GÖRÜNEY
- Osmanlı dönemi İznik çini ve seramiklerinde görülen stilize çiçek motiflerinin incelenmesi, seramik form ve yüzeylerde yorumlanması
Observation of stylized floral motifs in İznik tiles and ceramics from the Ottoman period, interpretations on ceramic forms and surfaces
MERVE ÖNDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Güzel SanatlarUşak ÜniversitesiSeramik Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EZGİ GÖKÇE
- Osmanlı dönemi İznik çinilerinde (Yemek kapları) görülen bitkisel kompozisyonlar ve sıraltı fırça dekorlu porselen yemek takımı uygulamaları
The floral compositions seen on İznik ceramics (Dinnerware) of ottoman period and underglaze brush decorated porcelain dinnerware applications
MUHAMMED BAHADIR CAN EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Güzel SanatlarUşak ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EZGİ GÖKÇE
- 14.-15. yüzyıl Timurlu ve Osmanlı çinilerinde karşılaştırılmalı bitkisel süsleme programı
Comparative vegetal decoration program of 14 th and 15 th centuries Timurid and Ottoman tiles
DİDEM MERİÇ KARPUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiKarabük ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFİYE GÖKTAŞ KAYA
- II. Selim Türbesi revak'ı çini panoları
Glazed tile panels on the riwaq of the tomb of Selim II.
MÜGE KAHYAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
YRD. DOÇ. M. HÜLYA DOĞRU