Kırgız destanlarında kadın tipler
Female characters in Kyrgyz epics
- Tez No: 545951
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SELAMİ FEDAKAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 496
Özet
Bu çalışmanın konusu, Kırgız destanlarındaki kadın tiplerdir. Çalışmanın kapsamını, Türkiye Türkçesine aktarılan başkahramanı kadın olan ve başkahramanı erkek olan toplam 20 Kırgız destanı oluşturmaktadır. Bu destanların şahıslar kadrosunda bulunan toplam“126 kadın karakter”tespit edilerek incelemeye dahil edilmiştir. Söz konusu tiplerin belirlenmesi adına Kırgız destanlarında yer alan kadın karakterler, tipolojik özellikleri ve destanlarda sergiledikleri eylemleri dikkate alınarak bir tasnife tabi tutulmuştur. Bu tasnifte Kırgız destanlarındaki olumlu kadın tipler:“alp tipi”,“âşık tipi”,“ideal eş tipi”,“ideal anne tipi”,“bahşı/şifacı tipi”,“cariye tipi”,“kurtarıcı tipi”,“masum düşman tipi”,“kırk kız tipi”“yenge tipi”ve“süt anne tipi”; olumsuz kadın tipler ise:“düşman tipi”,“hain tipi”,“kötü eş tipi”,“haris tipi”,“hilekar tipi”,“boşboğaz tipi”ve“zalim ebeveyn tipi”olarak adlandırılmıştır. Yapılan tasnifin ardından kadın karakterlerin tipolojisi bütüncül olarak incelenmiştir. Ortaya konulan tasnifin ve kadın tipler için kullanılan adlandırmaların anlaşılır olması adına, çalışmada öncelikli olarak, Kırgız destanlarının her biri yapısal bir çözümleme yöntemiyle incelenmiştir. Bu çalışma ile, en genel anlamda“kahramanlık anlatıları”olarak tanımlanan destan türüne dair:“Destan kahramanları kimlerdir? Kahraman erkek olmak zorunda mıdır? Kadın kahramanın özgün bir biyografisi var mıdır? Kahramanlar insan olmak zorunda mıdır? Kahramanın savaşması bir zorunluluk mudur? Genel kabul gören bir kahramanca davranış kodu var mıdır?”gibi sorulara cevap aranmıştır. Ayrıca, kadın başkahramanın ve başkahramanı erkek olan destanlardaki kadın karakterlerin tipolojisini ortaya koymak hedeflenmiştir. Böylece gerek Halk Bilimi alanındaki araştırmacılara gerekse farklı disiplinlerde“kadın tipler”,“halk anlatılarında kadının rolü”ve“toplumsal cinsiyet”gibi konularda araştırma yapan bilim insanlarına veri sağlamak amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Female character types in Kyrgyz epics is the focus of this study. The scope of this dissertation consists of 20 Kyrgyz epics, which are translated into Turkish, having both a female and a male protagonist. 126 female characters that appear in these epics are included in the study. Having considered their typological characteristics and the actions they performed, these characters have been classified so that we can determine character types. In this classification, positive female character types in Kyrgyz epics are named as follows:“heroine”,“lover”,“ideal lover”,“ideal mother”,“healer”,“odalisque”,“rescuer”,“innocent enemy”,“forty girls”,“bridesmaid”and“wet-nurse”. Negative or evil female character types in Kyrgyz epics are named as follows:“enemy”,“traitor”,“bad wife (non-excellent wife)”,“greedy”,“trickster”,“indiscreet”and“cruel parents”. Following the classification, the typology of female characters is examined in a holistic manner. In order to clarify the classification and the naming used for female types, each of the Kyrgyz epics has been examined by using structural analysis. In this study, certain questions about epics -broadly described as heroic narratives- is attempted to be answered such as:“Who is the epic hero? Does the epic hero have to be a male? Does the heroine have an original biography? Do heroes have to be human? Is it a necessity for the hero to fight? Is there a commonly accepted heroic behavior?”. Moreover, in this study it is aimed to analyze the typology of the female protagonist and other female characters in the epics having male protagonist. Thus, this dissertation aims to provide data to the researchers in the field of folklore as well as to the scholars of different fields who have been studying on“female character types in literature”,“the role of female characters in folk narratives”and“gender”.
Benzer Tezler
- Kırgız destanlarında kadın tiplerinin tahlili ('Cañıl Mırza', 'Kococaş', 'Eşimkul menen Zuura')
Analysis of female types in Kyrgyz epics ('Cañil Mirza', 'Kocaş', 'Eşimkul and Zuura')
SONGÜL GÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAYRAMBEK OROZOBAYEV
- Kırgız Türklerinin sözlü anlatılarında (destan, masal, halk hikâyesi) toplumsal cinsiyet ve kadın imajı
Social gender and women's image in the oral expression of the kyrgyz turkishs (in epics-in tales and in folk stories)
EMİNE TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Nevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÇERİBAŞ
- Kırgız halk destanı 'Kız saykal' (İnceleme, metin)
Кыргыз элинин «кыз сайкал» эпосу (анализ, текст)
M.NURULLAH CİCİOĞLU
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkiye Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SULAYMAN KAYIPOV
- Türk kültüründe kadının rolü ve Kırgız destanlarındaki yansımaları
The role of women in Turkish culture and its reflections in Kyrgyz epics
CEREN DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
SosyolojiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL TURAN KALLİMCİ
- Manas Destanında kadın algısı
The perception of women in the Epic of Manas
SEFA NAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihGümüşhane ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MERVE KARAÇAY TÜRKAL