Azerbaycan'da din eğitimi (1850-1917)
Religious education in Azerbaijan (1850-1917)
- Tez No: 552991
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BANU GÜRER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 391
Özet
Sovyetler Birliği tarafından işgal edildikten sonra Azerbaycan`da kesintiye uğrayan din ve din eğitimi faaliyetleri cumhuriyet kurulduktan sonra gelişmeye başlamasının yanı sıra ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde din eğitiminin müstakil ders olarak öğretim programında yer almaması araştırma problematiği olarak kabul edilmiştir. Buradan yola çıkarak eğitim alanında belirli gelişmelerin yaşandığı çarlık dönemi Azerbaycan`ın ele alınması uygun görülmüş, hem geleneksel ve özel Müslüman okulları, hem de devlet okullarında din eğitiminin yapısının, müfredatının incelenmesi, tarihsel sürecin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Diğer taraftan çalışmanın arşiv belgeleri temelinde oluşturulmasının Azerbaycan`ın din eğitimi tarihi alanına önemli katkı sağladığı düşünülmüştür. Araştırma esnasında din eğitiminin Rusya eğitim sisteminin en gerekli öğelerinden birisi olduğu görülmüştür. XIX. yüzyıla kadar burada eğitimin seküler ve din eğitimi şeklinde birbirinden ayrılmadığı saptanmış, Batı`nın etkisiyle seküler okulların açıldığı belli olmuştur. 1920`e kadarki süreçte“seküler”devlet okullarında din eğitimi zorunlu ders olarak programda yer almıştır. Spesifik olarak İslam eğitimi belirli koşulların (yeterli öğrenci sayısı, öğretim üyesi ve finansal desteğin bulunması vs.) sağlanması durumunda devlet okullarında tedris edilmiştir. Bu okullarda İslam eğitimi geleneksel Müslüman okullarının müfredatı esasında ve buradan mezun olmuş müderrisler tarafından verilmiştir. XIX. yüzyılın sonu XX. yüzyılın başlarında Azerbaycan`da usul-i cedid adlı farklı modelde okullar ortaya çıkmış, eğitim dilinin Türkçe, öğretim metodunun usul-i savtiye olması, derslik düzeninin daha farklı oluşturulması vs. ile seçilmiştir. Bu okullar özel Müslüman okulları kategorisinde yer almış, ilk açıldığı dönemlerde din eğitimi eski usul program ve ders kitapları temelinde sürdürülmüştür. XX. yüzyılın ilk çeyreğinde milli hareketin hız kazanması ile usul-i cedid programına uygun, Türkçe ders kitapları yazılmaya ve bu programa aşina öğretim kadrosu yetiştirilmeye başlanmıştır. Azerbaycan`da din ve din eğitimi çarlığın İslam politikası ekseninde“bölücü”bir karaktere sahip olmuş, Ali ve Ömer okullarının, Kafkasya Şii ve Sünni ruhani idarelerinin kurulması, seminaryalarda ayrı ayrı Şii ve Sünni din eğitiminin verilmesi vs. uygulamalarla kendisini ortaya koymuştur. Bu sürecin uzun zaman dilimini kapsamasına rağmen millileşme hareketinin etkisi ile her iki mezhebi temsil eden idarelerin, eğitim öğretim kurumlarının tek çatı altında birleştirilmesi talepleri artmıştır. Ancak bu talep artışının karşılık bulması 1918`de ilan edilen Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde“Meşihat”idaresinin kurulması, standart din eğitimi programının hazırlanması, mezhepçilik yapanların ciddi cezalandırılması vs. şeklinde olmuştur.
Özet (Çeviri)
The religious and religious education activities which were stagnated in Azerbaijan after the Soviet occupation began to develop after the establishment of the republic, and the fact that religious education at primary and secondary level was not included in the curriculum was considered as a research problematic. From this point of view, it was deemed appropriate to deal with the period of tsarist Azerbaijan, where certain developments took place in the field of education, and to examine the structure and curriculum of religious education in both traditional and private Muslim schools and public schools, and to reveal the historical process. On the other hand, it was thought that the creation of the study on the basis of archival documents made an important contribution to the history of religious education of Azerbaijan. During the research, it was seen that religious education is one of the most necessary elements of the Russian education system. Until the 19. century the education of secular and religious education was not separated from each other in the form, it was obvious that the secular schools were opened under the influence of the West. In the process up to 1920, religious education was included in the program as a compulsory course in“secular”public schools. Specifically, Islamic education has been promoted in public schools where certain conditions (sufficient number of students, available faculty and financial support, etc.) are provided. In these schools, Islamic education is based on the curricula of traditional Muslim schools and is taught by the graduated mudarriss. At the end of the 19th and the beginning of the 20th century, it was appeared schools in a different model called usuli-jadid in Azerbaijan, distinguished with the Turkish education language, the phonetic teaching method, a different classroom layout etc. These schools were included in the category of private Muslim schools, and when it was first opened, religious education was carried out on the basis of old-style programs and textbooks. In the first quarter of the 20th century, with the acceleration of the national movement, Turkish textbooks in accordance with the program of usuli-jadid began to be written and the teaching staff familiar with this program began to be trained. Religion and religious education in Azerbaijan has had a“divisive”character in the axis of the Islamic policy of tsarism and it has revealed itself with the practices like the establishment of Ali and Omar schools, Caucasus Shiite and Sunni religious administrations, giving Shiite and Sunni religious education separately in seminars etc. Although this process covers a long period of time, with the effect of the nationalization movement, the demands of the administrations and educational institutions representing both denominations to be united under one roof have increased. However, this increase in demand was met by the establishment of“Mashihat”administration, the preparation of the standard religious education program, the serious punishment of the denominationalists etc. in the period of the People's Republic of Azerbaijan, which was declared in 1918.
Benzer Tezler
- Azerbaycan'da yaygın İslam din eğitimi:Zakatala ve Balaken bölgesi yaz kur'an kursları örneği
Informal İslamic religious education in Azzerbaijan: Example of summer quranic courses of Zakatala and Balaken regions
CENGİZ MURSELOV
Doktora
Türkçe
2013
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiDin Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TAVUKÇUOĞLU
- Bağımsızlıktan günümüze Azerbaycan'da din eğitiminin durumu (1991-2019)
Status of religious education in Azerbaijan from independence to present (1991-2019)
MAYİS ABBASOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HACI YUSUF ACUNER
- Sosyal-kültürel ve dini yönleriyle Azerbaycan'ın Saatlı iline bağlı Şirinbey köyü (Ahıska Türkleri örneği)
The village of Shirinbey in the province of Saatli in Azerbaijan with it's social-cultural and religious aspects (A case study of the Akhiska Turks)
RAHİM ŞAKİROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜNYAMİN SOLMAZ