Akıllı ev cihazları için teknoloji kabul modeli: Kısmi en küçük karelerle yapısal eşitlik modelleme
Technology acceptance model for smart home devices: Partial least squares structural equation model
- Tez No: 559899
- Danışmanlar: DOÇ. DR. UMUT ASAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mühendislik Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
Bu tezde; kullanıcının ev işlerinde konfor sağlayan, güvenliğini koruyan ve kullanıcıya enerji tasarrufu sağlayan akıllı ev cihazlarının teknoloji kabulü incelenmiştir. Akıllı ev cihazları, nesnelerin interneti teknolojileriyle birlikte hayatımıza girmiştir. İnternete bağlanabilen ve aralarında iletişim kurabilen akıllı ev cihazları, son zamanlarda evlerde yer almaya başlamıştır. Türkiye'de bazı evlerde birkaç akıllı ev cihazı olsa bile, tam otomasyonlu evler pek yaygın değildir. Gelişen teknolojiler ile birlikte kullanıcıların beklentileri de değişmektedir. Kullanıcılar artık mevcut ürünler üzerinde katma değer yaratan daha fonksiyonel özellikler beklemektedirler. İlgili şirketlerin kullanıcı ihtiyaçlarını doğru anlamaları ve bu değişen teknolojilere ayak uydurmaları gerekir. Henüz pazarda yaygınlaşmamış bu ürünlerin yaygınlaşma aşamasında, teknoloji kabulünü açıklamaya yönelik bir model geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu modelin sonuçları doğrultusunda bir tüketicinin, bir akıllı ev cihazını alma sürecine hangi kavramların etki ettiği tespit edilmek istenmiştir. Çalışma kapsamında, hem saha araştırması hem de literatür araştırması yapılarak, gerçek hayattaki akıllı ev cihazları kullanım niyeti modellenmek istenmiştir. Çalışmanın saha araştırması kapsamında kişilere neden akıllı ev cihazlarını almayı düşündükleri veya düşünmedikleri sorulmuştur. Buradan alınan sonuçların sonrasında, konu ile ilgili literatür taranmıştır. İki çalışmanın birleştirilmesi ile birlikte akıllı ev cihazları için genişletilmiş teknoloji kabul modeli önerilmiştir. Nihai modele; temel teknoloji kabul modeli kavramlarının yanına alana özgü yenilikçilik (domain specific innovativeness), algılanan uyumluluk, algılanan veri güvenilirliği, algılanan sistem güvenilirliği, değişiklik isteği ve tembellik kavramları eklenmiştir. Literatürde mevcut akıllı ev teknoloji kabul modeli ile alakalı yayınlardan farklı olarak bu tezde değişiklik arayışı ve tembellik kavramları bulunmaktadır. Ayrıca, literatürde“kişisel yenilikçilik”olarak kullanılan kavram yerine bu modelde alana özgü yenilikçilik kavramı kullanılmıştır. Alana özgü yenilikçilik olarak kullanılmasının sebebi; kişinin belirli bir aland özelindeki yeniliklerden bağımsız yenilikçi olmasından ziyade, akıllı ev cihazlarına yönelik ilgisi ve yenilikçiliği incelenmek istenmiştir. Oluşturulan modelde 10 tane faktör bulunmaktadır. 10 faktör sırasıyla; alana özgü yenilikçilik, algılanan uyumluluk, algılanan veri güvenliği, algılanan kullanışlılık, algılanan kullanım kolaylığı, değişiklik arayışı, algılanan sistem güvenilirliği, tutum, tembellik ve kullanım niyetidir. Bu faktörlerin ölçümü için literatürde yaygın olarak kullanılan, güvenilirliği sınanmış ölçeklerden faydalanmılmıştır . Literatürde anket sorusu bulunamayan tembellik kavramı için anket soruları yazar tarafından geliştirilmiştir. Anket soruları 5 seçenekli likert ölçeği üzerinden değerlendirilmiştir. Anket online anket üzerinden yapılmıştır. Modelin analizi için toplam 272 kişiden veri toplanmıştır. Anketi dolduran kişilerin büyük bir kısmı lisans ve lisans üzeri seviyesinde eğitim düzeyine sahip ve çalışan kişilerdir. Ayrıca anketi dolduran kişilerin büyük çoğunluğu akıllı ev cihazları hakkında orta düzeyde bilgiye sahip olduğunu belirtmiştir. Anket cevaplarını boş geçen herhangi bir katılımcı yoktur. 10 faktör içeren karışık bir model olması, faktörler arası ilişkilerin fazla olması, veri sayısının az olması ve verilerin normal dağılıma uymamasından dolayı, bu tezde varyans esaslı yapısal model türü olan“Kısmi En Küçük Karelerle Yapısal Eşitlik Modelleme”(Partial Least Squares Structural Equation Modelling) kullanılmıştır. Modelin analizi öncesi veriler Minitab'de incelenip normallik durumlarına bakılmıştır. Anket verileri incelendiği zaman, verilerin normal dağılıma uymadığı gözlenmiştir. Anket sorularında olumsuz olarak sorulan sorular, olumlu cevaplanmış şekle dönüştürülmüştür. Nihai veriler SmartPLS isimli bilgisayar programında analiz edilmiştir. Modeldeki faktör ve ölçeklere ait istatistiksel değerler incelenmiştir. Analiz için faktör yükleri, cronbach's alpha, birleşik güvenirlik, açıklanan ortalama varyans değerleri incelenmiştir. Bu göstergelerle geçerlilik ve güvenilirlik test edilmiştir. Smart PLS'te yapılan analizde tembellikle alakalı iki sorunun gösterge yükleri düşük çıktığı için modelden çıkartılmıştır. Çıkartılan sorular sonrası oluşan revize model tekrar analiz edilmiştir. Revize edilen model için de faktör yükleri, cronbach's alpha, birleşik güvenirlik, açıklanan ortalama varyans değerleri incelenerek geçerlilik ve güvenilirlik incelenmiş ve onaylanmıştır. Geçerlilik ve güvenilirlik analizinden sonra hipotezlerin p, t ve f2 istatistikleri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre 16 hipotezden 12 tanesi desteklenmiştir. Dikkat çeken hipotezler incelendiğinde, algılanan veri güvenliği ile algılanan kullanışlılık arasındaki ilişki desteklenmemiştir. Alana özgü yenilikçilik ile algılanan kullanışlılık arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı çıkmamıştır. Alana özgü yenilikçilik ile algılanan kullanım kolaylığı arasında pozitif zayıf bir ilişki gözlemlenmiştir. Tembellik ile tutum arasında pozitif zayıf bir ilişki olmasına rağmen tembellik, algılanan kullanışlılık ile tutum ve algılanan kullanım kolaylığı ile tutum arasındaki ilişki üzerinde“moderatör”etki göstermemektedir. Ayrıca, değişiklik arayışı ile tutum arasında pozitif zayıf bir ilişki gözlenmiştir. Algılanan sistem güvenilirliği ile tutum arasında pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Ek olarak algılanan sistem güvenilirliği ile algılanan kullanışlılık arasında pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Sistem güvenilirliği yüksek olan bir akıllı ev cihazını kullanıcılar daha kullanışlı görmektedir ve bu cihazları kullanmaya meyilli görünmektedirler. Ayrıca kullanıcılar, algılanan uyumluluğu yüksek olan akıllı cihazları daha kullanışlı olarak görmektedirler. Bunlar dışında orijinal teknoloji kabul modelinde bulunan faktörler arasındaki ilişkiler pozitif yönlü çıkmıştır. Diğer cihazlarda kullanıldığı gibi akıllı ev cihazlarında da teknoloji kabul modelinin geliştirilmiş versiyonunun, bu cihazların kullanıcı tarafından kabulü için kullanılabilir olduğu görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the technology acceptance of the smart home devices which provide comfort to the user, protects the security and saves energy to the user has been examined. Smart home devices have entered our lives with the Internet of Things (IoT). Smart home devices can connect to the internet and communicate with each other. These devices have recently started to take place in homes. These devices are not in a widespread position yet in Turkey. Smart home devices can have sensors that measure temperature, light, humidity. They can also be connected to the internet and can be controlled remotely. Even if a few smart home devices in a house in Turkey, fully automated home are not common. Companies started to produce smart products that work with the concept of“Internet of Things”with the developing technology and customer needs. Customers' expectations change according to developing technologies. Users nowadays expect more functional features that create added value on existing products. Companies that manufacture smart home appliances need to understand customer needs correctly and keep up with these changing technologies. In this thesis, it is aimed to develop a model for explaining the technological acceptance of these products which are not widespread in the market yet. According to the results of this model, it was aimed to determine which factors affect the using intention of a consumer for a smart home device. Withing the scope of the study, the technology acceptance model for smart home devices was investigated. Withing the scope of this research, both the field research and literature research was conducted and it was aimed to model the intention to use in real life. Withing the scope of the field study of the thesis, people were asked whether or not why they would purchase smart home devices. After these results, the articles about technology acceptance model of smart home devices subject were read. With the merging of two studies, a technology acceptance model has been created for smart home devices. In the final model; there are domain specific innovativeness, perceived compatibility, perceived data security, perceived system reliability, variety seeking and laziness besides the original technology acceptance model factors. In the literature, unlike the current publications related to technology accaptance model for smart home devices, this model include variety seeking and laziness factors. Moreover, this model has used the domain specific innovativeness factor instead of the factor that used as personal innovativeness in the literature. The reason for being used as domain-specific innovativeness; rather than being personal innovativeness, it was intended to examine interest and innovativeness in smart home devices. There are 10 factors in the model. 10 factors are namely; domain specific innovativeness, perceived compatibility, perceived data security, perceived usefulness, perceived ease of use, variety seeking, perceived system reliability, attitude, laziness and intention to use. A review of the literature was made for these factors and related questionnaire questions were created. The questionnaires for the concept of laziness, which cannot be found in the literature therefore questionnaires for laziness factor were created by the author. The questionnaire results were obtained with 5-point Likert scale. The survey was conducted over the internet. Data were collected from 272 people for the analysis of the model. Most of the people who completed the survey are those who have education at undergraduate and graduate level. Also, most of them work in a job. In addition, respondents stated that they had a medium level of information about smart home devices. There are no questions that the respondents did not answer. Partial Least Squares Structural Equation Modelling which is variance-based was used in this thesis because of the fact that there is a complex model with 10 factors, number of relationships between the factors are high, number of dataset is low and dataset does not fit normal distribution. Before the analysis of the model, dataset were examined in minitab and the normality were examined. When the survey data were examined, it was observed that the data did not fit with the normal distribution. The questions asked in the survey as negative were converted to positive answers. The final data were analyzed in a computer program called SmartPLS. The results of the concepts and scales are examined. Indicator loads, cronbach's alpha, composite reliability (CR), average variance extracted (AVE) were analyzed. Model has been tested for validity and reliability. In the analysis carried out in Smart PLS, two indicators related to laziness were removed from the model because the load of the indicator was lower than 0,4. After the removed indicators, structural model was re-analyzed. For the revised model, the indicator loads, cronbach's alpha, composite reliability, average variance extracted values were validated. p, t and f2 statistics of hypotheses were analyzed after validity and reliability analysis. According to the results, 12 out of 16 hypotheses were accepted. Considering the some of these hypotheses, the relationship between perceived data security and perceived usefulness was not supported. The relationship between domain specific innovativeness and perceived usefulness is not supported statistically. A positive weak relationship was observed between domain specific innovation and perceived ease of use. Laziness does not have a moderating effect on the relationship of perceived usefulness with attitude and perceived ease of use with attitude, while there is a positive weak relationship between laziness and attitude. Furthermore, a positive weak relationship was observed between variety seeking and attitude. There is a positive relationship between perceived system reliability and attitude. In addition, there is a positive relationship between perceived system reliability and perceived usefulness. A smart home device with a high system reliability is more user-friendly therefore users seem to intend to use these devices. There is positive relationship between perceived compatibility and perceived usefulness. In addition, the relationships between the factors that found in the original technology acceptance model was positive. It has been found that the improved version of the technology acceptance model of smart home devices, as used in other information and communucation devices, can be used for the adaptation of these devices on the user side.
Benzer Tezler
- Nesnelerin interneti kapsamında akıllı ev sistemlerinin müşteri deneyimi açısından incelenmesi
Investigation of smart home systems within the internet of things in terms of customer experience
SERAP TÜRKYILMAZ
- Implementation of KNN, MLP, PCA algorithms on cortex-M4 based embedded system for enose application
Elektronik burun uygulaması için MLP, PCA ve KNN algoritmalarının cortex M4 tabanlı bir gömülü sistem üzerinde gerçeklemeleri
LEILA GHORBANI CHONGHORALOUY YEKAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Mekatronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMekatronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜŞTAK ERHAN YALÇIN
- Akıllı şebekelerde şebekeye bağlı ve şebekeden bağımsız hibrit yenilenebilir enerji sistemlerinin tekno-ekonomik karşılaştırmalı analizi ile akıllı ev uygulamaları
Techno-economic comparative analysis of grid-connected and islanded hybrid renewable energy systems and smart home applications in smart grids
ONUR AYAN
Doktora
Türkçe
2023
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiElektrik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELGİN EMRE TÜRKAY
- Exploring the factors affecting the adoption of smart home appliances: An application and extension of UTAUT2 Model and E-S-QUAL
Akıllı ev aletlerinin benimsenmesini etkileyen faktörlerin incelenmesi: UTAUT2 Modeli ve E-S-QUAL uygulaması ve genişletilmesi
EBRU AYATA
Doktora
İngilizce
2020
İşletmeYeditepe Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF CAN ERDEM
- Virtual reality based decision support model for design process ofmuseum exhibition projects
Müze sergileme projeleri tasarım süreci içinsanal gerçeklik tabanlı bir karar destek modeli
UMUT DURMUŞ
Doktora
İngilizce
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNÜ MURAT GÜNAYDIN