Mu'tezilî müfessir Hâkim el-Cüşemî ve et-Tehzîb fi't-Tefsîr adlı eserinin tefsir literatüründeki yeri
The place of Mu'tazilî exegete al-Hâkim al-Jushamî and his tafsîr al-Tahdhîb fî Tafsîr al-Qur'ân in the tafsîr literature
- Tez No: 562945
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMED COŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 237
Özet
Kur'an-ı Kerim'i anlama ve ilahi muradı doğru tespit etme adına İslam'ın ilk asrından günümüze değin pek çok tefsir, müfessirin algı, birikim, inanç ve zihniyeti çerçevesinde kaleme alınmış bulunmaktadır. Hicri beşinci asırda Horasan bölgesinde yaşayan Hâkim el-Cuşemî (ö. 494/1101), Muʿtezile'nin esaslarını benimseyip bu mezhebin önemli isimleri arasında yer almıştır. Birçok alanda yetkinleşen Cuşemî, Kur'an'ın tamamını“et-Tehzîb fi't-tefsîr”adlı eserinde tefsir ederek tefsir literatürüne önemli bir eseri miras bırakmıştır. Sistematik bir yorumlama usulü benimseyerek ayetleri tefsir eden Cuşemî, ayetlere dair yapılan pek çok farklı yorumu bazen doğrudan aktarmakta bazen değerlendirerek tercihlerini zikretmektedir. Tefsirinde pek çok isimden istifade eden Cuşemî, alıntıda bulunduğu müfessirlerin zamanımıza ulaşmayan tefsirlerinden parçaları eserinde toplayarak onların günümüze taşınmasına aracılık etmekte ve ayrı bir önemi haiz bulunmaktadır. Bu araştırmada Muʿtezilî kimliğiyle öne çıkan Hâkim el-Cuşemî'nin eğitimi ve yaşamı hakkında malumatlar verildikten sonra müfessirin“et-Tehzîb fi't-tefsîr”de takip ettiği usule değinilmektedir. Ayrıca Cuşemî'nin tefsirine etkisi olan eser/müfessirlere ve onların etki boyutuna değinilerek Muʿtezile'nin yorum geleneğinin belli bir dönemi irdelenmektedir. Ardından“et-Tehzîb fi't-tefsîr”in bazı tefsirlere/müfessirlere kaynaklık teşkil etmesine ve bunun tezahürlerine işaret edilerek“et-Tehzîb fi't-tefsîr”in tefsir literatüründeki yeri hakkında bir kanaatin oluşması sağlanmaktadır. Sonuçta ilmi gelenek içerisinde entelektüel birikimin türlü şekillerde bir sonraki nesle aktarıldığı ve belli başlı meselelerin faal olarak müfessirlerin gündeminde yer aldığı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
From the very begining of Islam until today many exegesis, written within the framework of scholars own scope of thoughts and beliefs for understanding the Qur'ān and its divinity intention. al-Hākim al-Jushamī (d. 494/1101) who lived in Hurāsān adopting principle of Muʿtazilite school of theology and takes place as an important representative person in the sect. al-Hākim al-Jushamī leaved an important exegesis legacy which made comment about all of the Qur'ān and benefited from rigorous intellectual accumulation in his tafsīr made all comments integrated in a systematic way. al-Hākim al-Jushamī some times directly transfered the commentaries on the verses mentioned without change but some times talks about chooses and evaluate the verses. Benefiting from most of his predecessors al-Hākim al-Jushamī, collected some part of pre written books that not reached these days. His work is also important in this respect. In this study I talk about education and life of al-Hākim al-Jushamī who known as Muʿtazilī. Then it is mentioned about the method and exegetical principle of al-Hākim al-Jushamī in the book of“at-Tahdhīb fī tafsīr al-Qurʾān”. Also I mentioned the influence of exegetes to al-Hākim al-Jushamī and the quantity of the effect and exeamined the Muʿtazila of exegetical traditions about that the period. After that I signed examples and the influence to other tafsîr as a source. I provide opinions about the place of tafsīr literature thanks to these examples. Finally, it is seen that intellectual accumulations transfered the next generation and some matters dynamically take part agenda of exegetes.
Benzer Tezler
- Mu'tezilî Müfessir Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehẕîb fi't-tefsîr adlı eserinde müşkilü'l-kur'ân
The mushkil of the Qur'an in the work of Mu'tazilite Mufassir Hâkim al-Jushami titled at-Tahzib fi't-tafsir
DİDİK ANDRİAWAN
Doktora
Türkçe
2023
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN UĞUR
- El-Âlûsî'nin Rûhu'l-Me'ânî isimli eserinde ahkâm tefsiri
Al-Alusi̇'s interpretation of judgements in his Rûh al-Maanî
MURAT SARIGÜL
- Sultan Sencer Devri (1098- 1157) Selçuklular'da ilmî ve fikrî hayat
Scientific life in the Sultan Sanjar Period Seljuks (1098- 1157)
EFE YEŞİLDURAK
- Mu'tezilî müfessir Ebü'l Kâsım el-Kâ'bî'nin Kur'an ve yorum anlayışı
Mu'tazi̇li̇ scholar abu'l-qQasim al-Ka'bi̇'s Qur'an and commentary understandi̇ng
ELİF YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZTÜRK
- Zemahşerî ve Fahreddin er-Râzî'nin Allah'a dair müteşâbih lafızlara yaklaşımlarının mukayesesi
The comparison of the mutashabih words about God in al-Zamakhshari and Fakhr al-Din al-Razi
AHMET İŞERİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİnönü ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET KARADAĞ