Romatoid artrit ve ankilozan spondilit tanısı almış bireylerde hastalık algısı, ilaca uyum davranışı ve sağlık sonuçları arasındaki ilişkiler: Öz düzenleyici model açısından bir inceleme
The relationship between the perception of illness and health outcomes in patients with rheumatoid arthritis and ankylosis spondylitis: A study on self-regulatory model
- Tez No: 567053
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZLEM SERTEL BERK, PROF. DR. DİLŞAD SİNDEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: İlaç Uyumu, Hastalık Algısı, Hasta Memnuniyeti, İlaca İlişkin İnançlar, Psikolojk Durum, Romatoid Artrit ve Ankilozan Spondilit, Medication Adherence, Illness Perception, Patient Satisfaction, Beliefs about Medicines, Psychological Status, Rheumatoid Arthritis, Ankylosing Spondylitis
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
Romatoid Artrit (RA) ve Ankilozan Spondilit (AS) hastaları için kritik bir sağlık davranışı olan ilaç uyumuna etki eden psikososyal bileşenlerin değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Bu amaçla ortaya atılan Öz Düzenleyici Modelde (ÖDM) hastalık algısı ve ilaç uyumu arasındaki ilişkide ilaca ilişkin inançların aracılık rolü incelenmektedir. Bu çalışmada da öncelikle ilaç uyumunda ÖDM'nin RA ve AS hastalarına uygunluğunun test edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın bir diğer amacı kapsamında ise, birinci amacı ele almak için belirlenen ÖDM'ye hastanın sağlık sisteminden beklentisinin ürünü olan hasta memnuniyetinin etkisi değerlendirilmiştir. Ayrıca, çalışmada belirlenen sağlık davranışı olan ilaç uyumunun yordadığı değişken olarak psikolojik durum da oluşturulan modele eklenmiştir. Bu bağlamda ilaç uyumunda ÖDM'nin yordayıcı ve yordanan değişkenleri de ele alınmak suretiyle bu çalışmada öne sürülen Genişletilmiş Öz Düzenleyici Modelin (GÖDM) belirlenen örneklem üzerinde ne denli açıklayıcı gücü olduğu sınanmıştır. Çalışmaya RA ve AS tedavisi gören ve 18-65 yaş aralığında, araştırmanın içleme ve dışlama kriterlerine uyan 112 RA ve 110 AS hastası katılım göstermiştir. Çalışmaya katılan hastaların hastalık algısını değerlendirmek için Kısa Hastalık Algısı Ölçeğini (KHAÖ), ilaca dair düşüncelerinin değerlendirilmesi amacıyla İlaçlar Hakkında İnançlar Anketini (İHİA), ilaç uyumunu değerlendirmek için İlaç Uyumunu Bildirim Ölçeğini (İUBÖ), hasta memnuniyetini değerlendirmek amacıyla Hasta Memnuniyeti Kısa Değerlendirme Formunu (HMKD), katılımcıların psikolojik durumlarını değerlendirmek amacıyla Hasta Sağlık Ölçeği-Somatik Anksiyete ve Depresyon Semptomları (HSÖ-SADS) ve yaş, eğitim, gelir düzeyi ve klinik özellikleri gibi bilgilere ulaşabilmek için ise Sosyodemografik ve Klinik Bilgi Formunu doldurmaları istenmiştir. Çalışmanın uygulama kısmına geçilmeden önce gerekli etik izinler alınmıştır. Öncelikle yapılan betimsel analizlerle katılımcıların sosyodemografik özelliklerinin literatürdeki diğer çalışmalarla benzerlik gösterdiği belirlenmiştir. Daha sonrasında çalışmanın amaçları bağlamında yapılan yapısal eşitlik modellemelerinde araştırmanın birinci amacının doğrulandığı ancak ikinci amacının kısmen doğrulandığı görülmüştür. İkinci amaç kapsamında ele alınan hasta memnuniyeti ve psikolojik durum ilişkisinin ilaç uyumunda ÖDM aracılığıyla değil doğrudan kurulduğu bulgulanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular alandaki diğer çalışmalarla karşılaştırılarak ele alınmıştır. Ayrıca, çalışmanın klinik sağlık psikoloji paradigması açısından önemine yer verilmiştir. Bunun yanında çalışmanın bulgularının RA ve AS hastalığının tedavisinde biyopsikososyal müdahaleler oluşturmaya rehber niteliğinde olduğu ve uygulamaya dönük öneriler barındırdığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
It is very important to evaluate psychosocial components which influence medication adherence that is critical health behavior for RA and AS patients. Therefore, the mediator role of beliefs of medicines between illness perception and medication adherence relationships are studied in the Self Regulatory Model (SRM). Firstly in this study, it is aimed to test the appropriateness of SRM in medication adherence for RA and AS patients. Another purpose of the study is to evaluate the effect of patient satisfaction, which is the product of the expectation of patients from the health care system, in SRM in medication adherence. Besides, the psychological status, which is predicted by the medication adherence that is determined as health behavior, is also added to the model. In this respect, the explanation power of the Expanded Self Regulatory Model (ESRM) on the sample is examined by means of addressing predictor and predicted variables of SRM. This studies' sample consists of 112 RA and 110 AS patients who were treated to medicines and whose age are between 18-65 years. The Brief Illness Perception Questionnaire (BIPQ) which was used to evaluate the illness perception, The Beliefs about Medicines Questionnaire (BMQ) to evaluate the thoughts about the medication, the Medication Adherence Report Scale to assess the adherence behavior of the patients, to evaluate the psychological status of the participants using Patient Health Questionnaire-Somatic Anxiety and Depression (PHQ-SAD), the Sociodemographic and Clinical Information Form in order to gain age, education, income level, and clinical characteristics are asked to fill out by patients. The necessary ethical permits were obtained before the implementation part of the study. First of all, it is defined by descriptive analyses that socio-demographic traits resemble other studies in the literature. Then, it has occurred that the first aim of the study is verified, and the second aim of the study is comparatively verified in the structural equation modelings that are set in the context of studies aim. It is discovered that patient satisfaction and psychological status are directly related to medication adherence, not by means of SRM. Findings in the study are handled by comparing other studies in the field. Studies importance with respect to clinical health psychology' paradigm is also explained. Besides that, it is seen that the findings of the study are a kind of guide for generating biopsychosocial interference and includes applicable information for the treatment of RA and AS patient.
Benzer Tezler
- Romatoid artrit ve ankilozan spondilitli yetişkinlerin diyet potansiyel böbrek asit yükü (PRAL) ile hastalık aktivitesi ve beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkinin belirlenmesi
Determination of the relationship between dietary potential renal acid load, nutritonal status and disease activity of patients with rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis
AYŞE DERYA BAYAZIT
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Beslenme ve DiyetetikGazi ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EFSUN KARABUDAK
- Romatoid artrit ve ankilozan spondilit hastalarında kardiyak patolojileri göstermede ekokardiyografinin rolü
The role of ecocardiography for prediction of cardiak pathology on the patient with ankylosing spondylitis and rheumatoid arthritis
AYŞE MELİKE GEREK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
Fiziksel Tıp ve RehabilitasyonNecmettin Erbakan ÜniversitesiFiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. HİLAL KOCABAŞ
- Romatoid artrit ve spondiloartrit hastalarında inflamasyonun kardiyak etkilerinin değerlendirilmesi
Evaluation of cardiac effects of inflammation in patients with rheumatoid arthritis and spondyloarthritis
AYŞEGÜL ŞAHİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
RomatolojiSüleyman Demirel Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATALAY DOĞRU
DOÇ. DR. MUSTAFA KARABACAK
- Romatoid artrit ve ankilozan spondilitli hastalarda anti tnf tedavi sonuçlarının karşılaştırılaştırılması
The comparison of anti-tnf treatment outcomes in patients with rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis
DİLEK TEZCAN
- Romatoid artrit ve ankilozan spondilitli hastalarda servikal tutulum özelliklerinin hastalık parametreleri ve yaşam kalitesi ile ilişkileri
The relationships of diseases parameters and the quality of life with cervical spine involvement features in patients with rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis
NEVSUN PIHTILI TAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2010
Fiziksel Tıp ve RehabilitasyonFırat ÜniversitesiFizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN KAMANLI