Vergi teşviklerinin ekonomik etkileri ve Kırgızistan örneği
Economic effeckts of tax incentives
- Tez No: 577988
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TURUSBEK ASANOV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
Teşvikler, hemen her ekonomi için önemli yer tutan problemlerdendir. Teşvikin türü, uygulama şekli ve alanı, gözetilen hedef, ulaşılan sonuçlar beraberinde birtakım riskler taşımaktadır. Böylece teşviklerin ekonomik etkinliği tartışma konusu olmaktadır. Teşvik uygulamalarının en sistematik olanı; vergi sistemi içerisinde düzenlenen teşvikler olarak kabul edilebilir. Birinci bölümde, maliye bilim dalında gelişmeler, araştırma sonuçları ve yayınlar taranarak şu anlatılmak istenmiştir; Kamu maliyesinin en temel geliri olan vergi; günümüzde klasik fonksiyonlarından oldukça farklı bir yerdedir. Hükümetler, vergi politikaları yolu ile zincirleme olarak çok büyük ekonomik, sosyal ve siyasi sonuçlar elde edebilmektedirler. Vergiler, kamu harcamalarının finansman kaynağı olmaktan öte; kamunun elinde güçlü bir silah olarak istenilen sektörler lehine veya aleyhine neticeler almakta işe yaramaktadır. Vergiler yolu ile ekonominin işleyişi kontrol edilebilmektedir. İstenilen tüketim artışı, talep kısılması, vatandaşın gelirinden mahrum bırakılması sureti ile gelir dağılımında belli hedefler gözetilmesi, hedef kitlelerin refahının diğerlerine kavuşturulması, yatırımların yönlendirilmesi… Vergilemeye gidilirken klasik mali anlayışın yerine modern anlayışı benimseyen ülkeler, vergilemede teşvik edici vergi politikası yerine tarafsız vergi politikasını benimseseler de vergiler kamu harcamasına dönüşürken etkilerinin tarafsız olmasını düşünmek mümkün değildir. Modern mali anlayışta ödeme gücü ilkesinin yanında fayda yaklaşımı birlikte değerlendirilmektedir. O halde gerektiğinde vergi teşvikleri bir çare olarak düşünülebilir. İkinci bölümde problemin ele alınan yönü; genel olarak vergi teşviklerinin türleri, vergi teşvik türlerinin birbirlerine karşı olan üstünlükleri, teşviklerden beklenen ekonomik sonuçlar yanında; etkinliklerinin birtakım risklerden etkilendiği olmuştur. Ayrıca vergi teşviklerinin birer kamu harcaması niteliği taşıdığı ortaya konulmuş; bütçe sürecine katılmaları gerektiği sonucuna varılmıştır.Yatırımlara dayalı ekonomik kalkınma modeli benimseyen ülkelerde yatırımcılar, çeşitli teşvik araçları ile bu arada vergisel düzenlemeler ile isteklendirilebilir. Bunlardan; vergi ertelemesi, vergi tatili, yatırım indirimi, hızlandırılmış amortisman, ihracat istisnaları-özellikle KDV yönünden-, vergi indirimi, finansman fonu, zarar mahsubu, vergi iadesi ve bazı işletim giderlerinin kazançtan indirilebilmesi ve benzerleri; halen geniş uygulama alanına sahip belli başlı vergi teşvikleridir. Kaynakları yetersiz ülkelerde özel yatırımları harekete geçirmek, küresel sermayeyi çekebilmek ya da gelişmiş ülkelerde durağan hale gelen yatırımlara hız kazandırmak için vergi teşvikleri ile başarılı sonuçlar almak mümkün olabilir. Bazen de ister istemez belli teşvikleri siz de uygulamak zorunda kalabilmektesiniz. Zira küresel ekonomi içerisinde karşılıklı çıkarlarınız bunu zorunlu kılmaktadır. İhracatın, mal veya hizmetin teslim edildiği ülkede vergilendirilmesi- KDV yönündenbuna en güzel örnek olarak verilebilir. Ancak, Dünya'nın pek çok ülkesinde çeşitli amaçlarla uygulanan vergi teşvikleri ile başarı sağlamak risk taşıdığı gibi bir takım şartlara da bağlıdır. Uygulanan teşvikler, zamanla belirli kesimler lehine bir imtiyaza dönüşüp esas fonksiyonundan uzaklaşabilir. Bu arada vergi teşviklerinden beklenen etkinlik, yatırımları doğrudan etkileyen başka faktörlerin kıskacındadır. Hükümet davranışları ve politikaları, maliyetler, riskler, coğrafya, piyasa büyüklüğü ve tüketici davranışları vergi teşviklerinin etkin olmasında birlikte ele alınması gereken konulardır. Kaldı ki; vergi teşvikleri birer kamu harcaması niteliğindedirler. Ortada; karzarar muhasebesini gerektiren bir durum vardır. Muhasebeleştirilebilen vergi teşvikleri, bütçe ile birlikte ele alınıp yasama ve yargı organlarının vesayetine tabi tutulmalıdır. Bu, anayasal güvence ile perçinleştirilmelidir. Bu şekilde, vergi teşviklerinin etkinliğini artırmak için körü körüne teşvik kapsamını genişletmek- tense; sonuçlarını bütçe ile değerlendirip rasyonel davranmak mümkün olabilir. Bu metodu, başta ABD olmak üzere bazı batılı ülkeler son yıllarda uygulamakta; hükümet nezdinde ilgili hizmet birimleri teşekkül etmektedirler. Türkiye'de de benzer adımlar hızlandırılmış, son yıllarda teşvik uygumla sonuçlarına dair bilgiler bütçe ile birlikte kamuoyuna duyurulmaya başlanmıştır. Üçüncü bölümde; ilk iki bölümdeki bilgiler ışığında Kırgızistan'ın teşvik sistemi içerisinde özellikle vergi teşvikleri araştırılmış ve etkinliğine dair bir sonuç elde edilmeye çalışılmıştır. Kırgızistan'da yerli ve yabancı yatırımlara yönelik etkin bir vergi teşvik sistemi olduğu söylenemez. Kırgız Cumhuriyeti Vergi Kanunu, yatırımlara dayalı bir kalkınma hamlesini yeterince desteklememektedir. Ayrıca yatırımcılar üzerinde yapılan araştırma sonuçları; vergi teşvik sisteminin yatırım kararlarına etkisini neredeyse sıfır olarak göstermektedir. Ayrıca ülkenin vergi gelirlerinin Dünya ortalamasının çok gerisinde kalması yanında; vergi gelirleri kendi aralarında derin uçurumlara sahiptir. Örneğin Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi gelirleri toplamı dahi, Katma Değer Vergisi gelirlerinin çok gerisinde kalmaktadır. Şu halde kurumsal bir vergi tabanından söz edilemeyeceği gibi, Gelir ve Kurumlar Vergisi ile getirilen teşviklerin ekonomik etkileri zayıflamaktadır. Nitekim yapılan araştırmalarda, yatırımcıların KDV üzerinden teşvik istedikleri belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler Vergi, yatırım, teşvik, kalkınma, kamu harcaması
Özet (Çeviri)
İncentives, almost for every economy place one of the most important problems. Type of incentive, kin and area application, favored goals and achieved results have some risk though. Thus, the economic efficiency of the incentives becomes a contoversial subject. The most systematic incentive applications are incentives which are held within the tax system could be considered. In the first section, by scanning the developments in financial sector, research results and puplications, it is wanted to be explained that; tax as the most basic income of the public finances is today in a very different place from its classial functions. Governmets,throung tax policies, can achieve a very large chain of economic, social and political consequences. Taxes, rather than merely as a source of financing public expenditure, are useful as a powerful weapon in the hands of the public sector to get consequences in favor of or against the desiret sectors. The functioning of the economy can be controlled via taxes: such as the requested increase in consumption, curtailing of demand, respecting spercific objectives in the distribution of income throung deprivation of the income of citizens, healing the welfare of target groups to the level of others, direction of investments… In the countries which adopt modern financial approach instead of traditional one in taxation and also althoungh they adopt neutral tax policy rather than encouraging tax policy it is impossible to think the effects of taxes as neutral vhile they are returning to public expenditure. In modern financial approarch the finance solvency principle and the benefits approarch are evaluated to gether. Then when it is needed the tax incentives should be considered as a remedy. In the secont part, the side of the problem that is taken is; the type of tax incentives in genaral, comparative advantages of tax incentives, besides the expected economic results of incentives, their efficiency has been influenced by some risk. In addition it has been put forward that tax incentives have the quality of public expenditure, and it has been concluded that they should be participated in the process of the budget. In the countries that adopt the investment based economic development, investors can be encouraged with various incentive types and also with some tax arrangements.Of these, tax-deferral system, tax holiday, investment allo wances, accelerated depreciation, export exceptions-particularly in terms of VAT(Value Added Tax), tax rebate, financing fund, loss deduction, tax refund and some operating expenses which can be taken from earning, etc.; are the major tax incentives which have a wide range of application field at present. In order to attract global capital and to mobilize privade investments in poor countries or in order to speed stable invesments in developet countries it may be possible to get successful results with tax incevtives. Sometimes you can be farced to implement some incentives inevitably. Because in the global economy our mutul interests require it. Exports, goods or services are taxed in the countries they are delivered in terms of VAT, as this may be the most beautiful example. However, in many countries in the world to be successful with tax incentives that are applied for various purposes inciude risks and also achievements depent on some conditions. Applied incentives can turn into a concession in favor ofcertain sector and as aresult can move away from their main functions. Meanwhile, the expected effectiveness of tax incentives is under the effect of some other factors which affect the investments directly. Goverment behavior and policies, costs, risks, geography, market size and consumer behavior issues are needed to be addressed together for the effectiveness of tax incentives. Moreover, as quality tax incentives are one of the public expenditures. Because there is asituation that requires profit-loss accounting. Accounted tax incentives should be taken to gether with the budget and should be subject to the guardianship of legislative and judicial organs and this should be ssured with constitutional guarantees. In this way, rather than expanding the incentives blindly to increase the effectiveness of tax incentives, it may be possible toevaluate the results with the budget and act rationally. Particularly the United States and some Western countries have implemented this methot in recent years and have formed related service units by their governments. Similar steps in Turkey have also been accelerated and in recent years tax incentive implementation results have been announced to the public with the information about the budget. In the thirt section, in the light of the information of the previous two parts tax incentives in particular have been investigated in Kyrgyzstan' s incentive system and have been tried to obtain a conclusion about their effectiveness. It can not be figured out that tax incentive system for domedic and foreign investment in Kyrgyztan is efficient.The tax law of the Kyrgyz Republic does not support investment-baset development projects sufficiently. In addition, the research results on the investors show that, the effect of tax incentive system on investment decisions is almost zero. Moreover, the country' s tax revenues remain very far behind the world average and tax revenues have disproportions in amount among themselves. For example, even the total revenues of Income Tax and Corporate tax base can not be mentioned and the economic effects of income and corporate tax incentives are weakened too. Indeed, in researches, it is determined that investors ask for incentives over VAT. Keywords, Tax, investment, incentives, development, public expenditure.
Benzer Tezler
- Bağımsızlık sonrası Kırgızistan ekonomisi ve yabancı yatırımların ülke ekonomisindeki rolü
Kyrgyzstan economy after independence and the role of foreign capital in the country?s economy
DANIYAR ISAEV
- AB ve Türkiye'de Ar-Ge vergi teşviklerinin makroekonomik performans üzerindeki etkisi: Dinamik panel veri yaklaşımı
The effect of R&D tax incentives on macroeconomic performance in the EU and Turkey: Dynamic panel data approach
RAMAZAN ÖZ
Doktora
Türkçe
2024
EkonometriBursa Uludağ ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SEVÜKTEKİN
- Serbest bölgelere sağlanan vergisel teşvikler
Tax incentives provided to free zones
SEMIHA ISAKI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Maliyeİstanbul ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞERİF EMRE GÖKÇAY
- Vergi teşviklerinin doğrudan yabancı sermaye yatırım kararları üzerindeki etkilerinin analizi ve değerlendirilmesi
The analysis and evaluation of the impacts of tax incentives on foreign direct investment decisions
ÖZGÜR ŞAHAN
- KOBİ'lere yönelik teşviklerin KOBİ'lerin vergisel davranışlarına etkisi: Afyonkarahisar örneği
The effect of incentives for SME's to the taxational behaviours of SME's: Case of Afyonkarahi̇sar
RABİA TUĞBA EĞMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
MaliyeAfyon Kocatepe ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLSÜM GÜRLER HAZMAN