Folklor kaynaklarına göre eski Türk ve Slav inanç sistemi
Old Turkic and Slavic belief system according to folklore sources
- Tez No: 587214
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA AHSEN TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 484
Özet
Dinî-büyüsel anlayışlar, halk kültürünün temelini oluşturan ögelerden biridir. Mitolojik düşüncelerin, inanışların ve halk inançlarının incelenmesi; halkın kökenini anlayabilmek, henüz bilinmeyen soruların cevabını bulmak açısından büyük bir önem taşımaktadır. İlkel insanlar koruyucu iyelerle ya da Slavlardaki gibi çeşitli tanrılarla irtibat kurmaya, kendilerini kötü ruhlardan koruma ihtiyacı duymaya başlayınca istenilen bir sonuca ulaşmak için herhangi bir maddi nesneyi ya da insanı etkilemek amacıyla yapılan bir takım büyü ritüelleri de ortaya çıkmaya başlamıştır. Eski dinî inanışlar, insanların zihniyetinde mevcut olan ve günlük hayatta insanlara hâkim olan güçlerin fantastik yankısıdır. Ancak halk inanışları uzun süredir yaşadığı için ortaya çıktığı dönemde varlığını sürdürmeyi bitirmemiş, sonraki dönemlerde de hayatta kalabilmiştir. Yeni hayat koşulları çoğu zaman yeni inanışlara da yol açmıştır. Buna rağmen eski inanışlar, bazı değişikliklere uğrayıp yeni inançlarla yan yana bulunmaya devam etmiştir ve günümüzde de devam etmektedir. Bazı dinî-büyüsel anlayışlar diğerlerine katılınca nesilden nesle aktarılıp insanların bilincinde hep birlikte yaşayarak çok zengin ve karmaşık bir inanç sistemini oluşturur. Mitik anlayışların zengin ve büyük olasılıkla tek kaynağı insanın sözüdür. Bu bağlamda ritüellerle birlikte kullanılan sözel kalıplar, hem Türk hem Slav inanç sistemlerinde önemli bir role sahiptir. Söz gelimi, halk hekimliğinde, ekonomi, aşk, avcılık ve balıkçılık, meteoroloji büyüsünde özel yapısal özellikleri olan bu tür kalıpların aktif ve neredeyse eşit bir şekilde Türk ve Slav halklarında kullanılması görülmektedir. Tezin ana amacı, Türk ve Slav mitolojisi ve folklorik ürünlerine dayanarak karşılaştırılmalı analiz yaklaşımı vasıtasıyla eski mitolojik sistemin izlerini koruyan eski Türk ve Slav inanç sistemlerini incelemektir. Çalışma sürecinde animizm, fetişizm, büyü, atalar kültü, iye gibi kavramlar ele alınarak ve iki kültür arasında benzerlikler ve farklılıklar tespit edilmiştir. Türkiye'de yeterli derecede araştırılmamış Slav paganizm inanç sistemi konusunda söz konusu bilimsel çalışma sürecinde ulaşılan yargı yeni bilgiler ortaya konulacaktır. Araştırmanın özelliklerine göre yapısal-tipolojik, karşılaştırmalı, leksik-semantik gibi çeşitli yaklaşımlar kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
Religious-magical understandings are amongst basic elements that underlie the folk culture. Studying the mythological thoughts, beliefs, and popular faiths is crucial in understanding the origin of a people and in finding the answers of questions that have not yet been found. When primitive people had needed to contact the protector spirits or, as it is the case with the Slavic, the various gods, and to protect themselves against demons, certain magical rituals started to emerge that are cast with an aim to influence a material object or a person for achieving a desired target. Old religious beliefs are the fantastic reflections of the powers that used to exist in people's minds and dominate the daily lives of people. However, the folkloric beliefs did not end at the time of emergence yet they had been practiced for a long time and managed to survive in the subsequent eras too. The new conditions of life generally led to new beliefs. Nevertheless, the old beliefs maintained their existence along with the new ones after going through certain changes as they still do so today. Certain religious-magical understandings commingle with the others and survive in people's minds as they are handed down and, in turn, they form a very rich and complex belief system. The rich and, most probably, the only source of mythic understandings is the word of human. In this context, the verbal patterns that are used together with rituals have an important part in both Turkic and Slavic belief systems. For instance, such patterns with specific structural characteristics in the folk medicine, economy, love, hunting and fishing, and meteorology magic are actively and, nearly, equally used by Turkic and Slavic peoples. The main purpose of this dissertation is to study the old Turkic and Slavic belief systems, which maintain the traces of the old mythological system, by means of the comparative analysis method on the basis of the outputs of Turkic and Slavic mythology and folklore. During the study process, the concepts such as animism, fetishism, magic, cult of ancestors, and protector spirit were addressed to determine the similarities and differences between the two cultures. The information on the subject and the conclusion reached during the scientific study process in question will be explained in terms of the Slavic paganism belief system that has not been sufficiently researched in Turkey. Depending on the study characteristics, different approaches were employed such as structural-typological, comparative, and lexical-semantic.
Benzer Tezler
- Malatya yöresi Türkü söyleme geleneği ve Malatya türküleri
Malatya local folksong singing tradition and Malatya folksongs
BEGÜM KURT
Doktora
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Çukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REFİYE ŞENESEN
- Anadolu alevi kültüründe kurban
Sacrifice in anatolian alevi culture
SERKAN KÖSE
Doktora
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)Nevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÇERİBAŞ
- Tatar edebiyatında beyitler üzerine bir inceleme
A review of couplets in tatar literature
ÖMER AKSOY
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TEMİZKAN
DOÇ. DR. BÜLENT BAYRAM
- Tasavvuf kültüründe tâc sembolizmi
The dervish caps in the islamic mystical symbolism
GÜLDANE GÜNDÜZÖZ
Doktora
Türkçe
2016
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ BOLAT
- Uşak'tan derlenen masallar üzerine bir inceleme
A study on folktales collected in Uşak
YELİZ BAHADUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)Uşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DERYA ÖZCAN