Bozkır kültür çevresinde ölü gömme geleneği (Başlangıçtan Göktürk Dönemi sonuna kadar)
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 144960
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAMİ DURMUŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Halk Bilimi (Folklor), Tarih, Archeology, Folklore, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
70 ÖZET Orta Asya'da proto-Türklere ait olduğu hemen hemen aşikar olan ilk kültür çevresi Altay-Sayan dağlarının kuzey batısında yer alan Afanesyevo kültür çevresi (m.ö.2500-1700)'dir. Bu kültür, mezarlarda bulunan at ve koyun kemikleri ile Türk sosyal hayatının ilk örneğini yansıtması bakımından önem taşımaktadır. Bu kültürün devamı olan Andronova kültürü (m. ö. 1700-1200) Altaylar'dan, Aral gölü çevresine kadar yayılmıştır. Bu dönemde tunçtan ve altından eşya yapımının geliştiği bilinmektedir. Andronova kültürünün özelliklerini yansıtan diğer bir kültür ise Karasuk kültürü (m.ö.1200-700)'dür. Minusinsk ve Abakan bölgesinden Altaylar'a uzanan bölgede Tagar kültürü (m. ö. 700-1 00) olarak bilinen buluntularda demir işçiliğinin nadir örnekleri yer almaktadır. Taştık kültürü (m.ö.ll-m.s.lV.) ise Abakan ırmağı çevresinde ortaya çıkmıştır. Söz konusu kültür çevrelerinde ölüler kurgan tipindeki mezarlara gömülmüşlerdir. Mezarlarda kurban edilmiş hayvan kalıntılarının yanı sıra çok sayıda mezar eşyalarına rastlanmıştır. Bunlardan Tagar döneminde mumyalama işleminin ilk izleri, Taştık döneminde ise gömme ile beraber yakma uygulamasının gerçekleştiği tespit edilmiştir. İskitler'in ölü gömme gelenekleri ile ilgili en detaylı bilgileri Herodotos vermektedir. İskit kralları öldüğünde mumyalanıyor ve imparatorluğun en uzak bölgesi olan Gerrhos ülkesine araba ile götürülüyordu. Burada önceden hazırlanmış olan mezara kurban edilen at ve insanlarla ayrıca da ölü hediyeleri ile defnediliyordu. Cenaze törenine katılanlar matem alameti olarak vücutlarında yaralamalar yapıyorlardı. Herhangi bir İskitlinin ölümü durumunda da benzer uygulamalar yapılıyordu. İskitlere ait arkeolojik buluntular Sibirya ve Güney Rusya Krali İskit mezarları olmak üzere iki grupta ele alınmaktadır.71 Hunlar Orta Asya halklarının bir bayrak altında toplamışlardır. Hunlar ölülerini bir çadıra yerleştirerek bekletir bu esnada ise ölüler temizlenir ve süslenirdi. Dünyadaki hayatında güç sahibi olan kişiler de mumyalanırdı. Cenaze törenleri sırasında insanlar yakınmak ve yüzlerini kesmek suretiyle matem tutarlardı. Ölü ile beraber gömülmek üzere atlar ve bazen de insanlar kurban edilir, ölü çeşitli eşyaları ve silahları ile beraber tabutlar içinde gömülürdü. Hun çağı mezarları Asya'dan Orta Avrupa'ya kadar geniş bir alana yayılmıştır. Yayılma alanı Çin'in kuzeyinden Macar ovalarına kadar uzanan bu mezarlarda ortak gömü adetleri söz konusudur. Çin kaynaklarına göre Göktürkler Hun ırkından gelmekte olup aynı gelenek ve göreneklere sahiptirler. Göktürklerin ölülerini, önceleri atı ve bütün serveti ile yaktıkları ancak sonradan yakma adeti yerine gömmeye başladıkları tespit edilmiştir. Matem ve cenaze törenleri ise ya ilkbaharda yada sonbaharda yapılmıştır. Bu dönemde yuğ adı verilen matem törenlerine yabancı devlet elçileri de katılmışlardır. Hunlar'da olduğu gibi mezarlarına kurban edilen atlar.giysileri, silahları ve getirilen armağanlar ile birlikte defnedilmişlerdir. Hükümdarlar yüksek dağ başlarına gömülerek mezarları halktan gizli tutulmuştur. Kurgan adı verilen mezar yeri kapatıldıktan sonra ölmüş şahsı temsil eden bir heykel ile öldürdüğü düşman sayısı kadar balbal adı verilen heykeller dikilmiştir. Göktürkler döneminde yeryüzü buluntuları olan yazıtlar da büyük önem taşımakta idi. Bunların en önemlisi Kül Tegin, Bilge Kağan ve Tonyukuk adına dikilen Orhun Abideleridir. Bu çağı temsil eden kurganlardan at koşumları, ok uçları, yay parçaları, maşrapalar.aynalar ve kumaşlar ele geçmiştir. Kumaşlar ve aynalar Çin kültürünün tesirlerini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
72 ABSTRACT First cultural environment belonging to proto-Turks in Central Asia was Afanesyevo located on northwest of Altay-Sayan mountains (2500-1700 BC). This culture had a critical significance due to its being the first sample of and giving clues about the Turkish social life with horse and sheep bones found in tombs. The subsequent culture, Andronova culture, (1700-1200 BC) was extended around Aral Lake from Altay mountains. It is well known that the handcrafts made of bronze and golden were quite common at this time. Another culture reflecting the characteristics of Andronova Culture was Karasuk culture (1200-700 BC). Rare samples of iron workmanship were discovered in the findings known as Tagar culture (700-100 BC) within the region extended from Minusinsk and Abakan region to Altay mountains. Tashtic Culture (II BC-IV AC) was discovered on the surrounding area of Abakan river. In this culture, the corpse was buried by constructing mausoleums. The remains of sacrificed animals and lots of furnishings were uncovered in the mausoleums. First evidences of mummification were detected in Tagar period while the application of burning and then burying the body was observed during Tashtic period. Herodotos gives the most detailed information on the tradition of burying ceremony of İskits. İskit Kings were mummified when they were dead and the mummies were carried to the farthest place of the Emperor, Gerrhos country. Here, they were buried in a grave prepared in advance together with the sacrificed horses and people as well as his presents. The participants of the funeral ceremony were hurting themselves to show their mourning and sorrow for the deceased. Any person from İskit people was buried with similar ceremonies. Archeological findings of Iskits are investigated in two groups: Siberia and South Russia King İskit tombs.73 The Huns gathered the people of Central Asia under one flag. They placed the dead bodies in a tent and let stand for a while, at that time the corpse were cleaned and ornamented. They were mummifying only the persons having power during their life. People were mourning by complaining and cutting their faces to express their sorrow during the funeral. Horses and sometimes humans were sacrificed to bury with the corpse and the body were buried in coffins with his personal belongings and weapons. The tombs of the Hun period were scattered in a great area from Asia to Central Europe. Common burying traditions are observed in these tombs extended from the North of China to the Hungarian plains. According to the Chinese sources, Gokturks had an origin of Hun race and they also had the same custom and traditions. Gokturks previously burned the dead bodies with their horses and all the fortune acquired during lifetime but then it was determined that Gokturks gave up burning their corpses and shifted to the burying tradition. Mourning and funeral ceremonies were carried out either in spring or in autumn. At that time, foreign ambassadors also participated in the mourning ceremonies that is called“yug”. The corpse was buried with the sacrificed horses, his costumes, weapons and given presents. The rulers were buried on high mountain tops and their graves were kept secret. After the graveyard called“kurgan”was covered, a statute depicting the deceased and balbal(s) in an amount of equal to the number of the enemy he killed during his life, were erected. Epitaphs were quite significant among the earth findings during the time of Gokturks. The most important Orhun monuments are Kül Tegin, Bilge Khan and Tonyukuk monuments. Horse harnesses, arrow points, bow parts, cups, mirrors and cloths were explored in these kurgans representing the era. Cloths and mirrors indicate the effects of Chinese culture.
Benzer Tezler
- Arzhan Kurgan buluntularına göre bozkır kültür çevresinde ölü gömme geleneği
The burial tradition in the steppe culture environment according to the Arzhan Kurgan finds
KADER ASLAN DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ArkeolojiMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KANLIDERE
- Esik kurganı, buluntuları ve kültür tarihi açısından değerlendirilmesi
Kurgan esik, its finds and examination point of view culture history
MURAT ARIK
- Bozkır kültür çevresinde ulaşım ve haberleşme: Başlangıçtan Uygur dönemi sonuna kadar
Getting around the steppe culture and communication: Up to the end of the beginning period of Uighur
TAMER EREN
- Bozkır kültür çevresinde kainat anlayışı ve düşünce hayatı (Başlangıçtan Gök- Türk Dönemi sonuna kadar)
The intellectual life and conception the universe around the steppe culture (From the beginning to end of Gök-Türk period )
İBRAHİM ONAY