İbn Kuteybe'nin (276/889) el-Maârif'inde yer alan Şîa listesindeki isimlerin Şîa'ya nispet edilmeleri açısından incelenmesi
The analyses of the figures of the Shiah list (276/889) in Ibn Qutayba's el-Maârif in consideration with their relation with Shiah
- Tez No: 587274
- Danışmanlar: PROF. DR. YUSUF BENLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: İbn Kuteybe, Şîa, Sebeî, Râfizî, Osmânî, Ehl-i beyt, İmâmet, Ibn Qutayba, Shiah, Saba'î, Râfidî, Othmânî, Ahl al-bayt, Imamate
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Dinin bir anlamda yorumlanış biçimi diyebileceğimiz mezhepler itikâdî, siyasî gayelerle vuku bulmuş; oluşum dönemlerinde ise toplumsal hayatı ciddî anlamda etkilemiş düşünce ekolleridir. Tarihe damgasını vuran en önemli mezheplerden birisi de Şîa'dır. Teşekkülünü hicrî üçüncü yüzyılda tamamlayan mezhep, kendisiyle doktrinsel olarak aynı fikri benimsemeyen insanların da Şîa etiketiyle etiketlenmesine neden olmuştur. İşte bu çalışma, böyle bir isimlendirmeden yola çıkarak, İbn Kuteybe'nin (276/889)“Şîa listesi”nin ne anlama geldiğini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Tarihi olayların anlaşılması, dönemin kavramlarının doğru anlaşılmasıyla alakalıdır. Kullanılan her kavramın her asırda aynı içerikle karşımıza çıkmadığına şahitlik etmekteyiz. ''Sebeî'', ''Osmânî'', ''Râfizî'', ''Ehl-i Beyt'' gibi kavramların tarihî zemin ve içerikle uyuşmayan ve ötekileştirici bir dille kullanıldığını görmekteyiz. Nitelemede bulunan müellifin mezhebî bakışı ve yaşadığı asrın özellikleri de kavramların içeriğine tesir etmektedir. İtikâdî, siyasî, ekonomik, sosyal ve toplumsal olaylar tarihin seyrini belirlemektedir. Özellikle araştırmamızın yaklaşık ilk üç asrı kapsadığı dikkate alındığında tarihî vakalar kişileri değerlendirmede önemli kriterler sunmaktadır. Şiî olarak nitelendirilen olayların çıkış noktasının her zaman Şiîlikle alakalı olmadığı görülmüştür. Bir şahsın Şiî olarak nitendirilmesinde Kûfeli olması, Ali taraftarlığı, tafdil meselelerindeki durumu, sahâbeye bakışı, Alioğulları isyanları karşısındaki tavrı belirleyici unsurlardır. İbn Kuteybe'nin Şîa listesini oluşturan şahısların büyük bir çoğunluğu sika kabul edilmiş olup Ehl-i sünnet ve Şîanın teşekkülünde önemli rolleri bulunmaktadır. Bu isimlerin, nass ve vasiyete dayanan imâmet inancına sahip, tevellî-teberrî anlayışında, takiyyeyi inanç sistemi olarak kabul eden Şiî anlayışla örtüşmeyen bir hayatlarının olduğu müşahade edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Sect are shools of thought that have come into being through reasons sveh as religious and political Shiah is one of the must leading sect in the world history and the history of Shiah is of complicated occurrences. The foundation of the sect was completed in the 3rd century and since it has sought to label other dissent thoughts with its doctrins. This research aims at bringing out and exploring Ibn Qutayba's (276/889)“Shiah List”. A good understanding of historical events is related with a true grasp of concepts of the era. We continuously face the fact that the concepts used in different centuries bear different contents. Accordingly, we see that concetpts such as“Saba'î”,“Othmânî”,“Râfidî”,“Ahl al-bayt”have been used in a way that is conflictual with historical context and content with a marginalizing language. The secterian point of view of the referred as well as the features of the age he lives in are influential factors effective in the content of the concepts. Theological, economic, political, social and the basis of faith events give direction to history. Taking into consideration that the scope this research includes first three centuries, it is seen that historical occurrences play an important role in assessing persons. The events usually associated with Shiite are recognized not to be always related with Shiism. In order for someone to be recognized as Shiite, his partisanship for Ali, his stance in superiority cases, his being Kufa city, his view with regards to companion of Prophet Muhammed are indicative factors. All those forming part of Shia list in Ibn Qutayba are known as sika and have played an important role in the formation of ahl al-sunna and Shia. It has been seen that these persons have imamet beliefs that are based on“dogmatism”and“designation”and have the view point of“proponent-opponent”that do not match with Shiite which is considered as a hypocrisy belief.
Benzer Tezler
- İbn-i Fûrek ve Müşkilül-Hadis ve Beyânüh adlı eseri
Ibn Fūrak and his work named Müşkilü'l-Hadith and Beyânüh
FATİH ÇİMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET BEYLER
- İbn Kuteybe'de dil ve anlam
Language and meaning in Ibn Qutaybah
SÜHEYLA HALE BAYIRBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Doğu Dilleri ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADİR KINAR
- İbn Kuteybe'nin 'Uyûnü'l-Ahbâr'ı
'Uyûn al-Akhbâr of Ibn Quteybe
FERDA YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2022
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA FAYDA
- İbn Kuteybe'nin 'Te'vîlu Müşkili'l-Kur'ân' adlı eserinin Kur'ân ilimleri açısından değeri
The value of Ibn Qutaybah's work entitled 'Ta'wil Mushkil Al-Quran' in terms of the Quranic sciences
GÜLCAN SEVİM KAYI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHSİN DEMİRCİ
- İbn Kuteybe'nin mezhep anlayışı ve diğer mezheplere bakışı
Ibn qutayba's understanding of sect and his approach to the other sects
MİNE DEMİRBİLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ONAT