19. yüzyılda Osmanlı hilafet kurumuna karşı muhalif düşünceler (Abdurrahman B. Ahmed Kevâkibî örneği)
Opposing ideas against ottoman caliphate seat in the 19th century (The example of Abdurrahman B. Ahmed Kevâkibî)
- Tez No: 588904
- Danışmanlar: PROF. DR. NURETTİN GEMİCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl, Hilafet Kurumu, Kevâkibî, Ottoman State, 19th century, Caliphate, Kevâkibî
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
Hz. Peygamber'in vefatı akabinde oluşan ve onun dünyevi yetkisini yüklenen hilafet kurumu, 632 senesinde ortaya çıkışından 1924 senesinde ilgasına kadar pek çok siyasi çekişmenin sebebi olmuştur. İslam tarihi boyunca birçok devlet için gerek siyasi gerek dini sebeplerden dolayı önem arz eden bu kurum, hiç şüphesiz Osmanlı Devleti için de büyük bir önem taşımaktadır. Özellikle 1774 yılında Kırım'ın, Rusya ile imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile kaybedilmesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu; halifeliğin manevi gücünü, siyasi olarak kaybettiği bir Müslüman toprak parçası üzerinde ilk defa uluslararası bir antlaşma, Küçük Kaynarca Antlaşması, aracılığıyla devam ettirmek istemiştir. Yine II. Abdülhamid döneminde, Rusya ile 1877-78 yıllarında gerçekleşmiş olan 93 Harbi neticesinde Balkanlar'da kaybedilen topraklar ve Hristiyan tebaa sebebiyle, Osmanlı toprakları içerisinde kalan Müslüman ve Arap tebaa yoğunluğu artmıştır. Bu durum; II. Abdülhamid'i bir politika değişikliğine götürmüş, uyguladığı İslam birliği siyaseti çerçevesinde hilafet kurumunu içerde ve dışarda bir diplomasi unsuru olarak daha fazla kullanmasına sebebiyet vermiştir. Osmanlı Devleti'nin hilafet kurumuna oldukça önem verdiği bu dönemde; Abdurrahman b. Ahmed Kevâkibî'nin, hilafetin Kureyşli bir Arap tarafından temsil edilmesi gerekliliğini sesli bir şekilde dile getirmesi ve bu düşüncesini de yazdığı kitabında açıkça ifade etmesi kendi döneminde ve sonrasında ses getirmiştir. Giriş ve üç ana bölümden müteşekkil olan bu çalışmada, 19. yüzyılın ikinci yarısında Halep'te dünyaya gelmiş olan Abdurrahman b. Ahmed Kevâkibî'nin Osmanlı hilafet kurumuna karşı muhalefeti incelenmiştir. Birinci bölümde, Osmanlı hilafetinin tarihi süreci ve dönüm noktaları özet bir şekilde ele alınmıştır. İkinci bölümde; 19. yüzyılda Osmanlı hilafet kurumuna karşı muhalif düşünce ve faaliyetler çerçevesinde, Arapların ve İngilizlerin Osmanlı hilafetine muhalif tutum ve davranışları işlenmiştir. Çalışmanın ana bölümünü oluşturan üçüncü bölümde; Abdurrahman b. Ahmed Kevâkibî'nin biyografisi, Mısır'a göçü, buradaki sosyal çevresi ana hatlarıyla araştırılmış olup telif ettiği kitaplar çerçevesinde, siyasi görüşleri ve Osmanlı hilafet kurumuna karşı muhalif düşünceleri izah edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde, bahse konu Kevâkibî yaşadığı dönem itibariyle konjonktürel olarak uygun olmamasına rağmen müesses hilafet kurumuna karşı muhalif görüşlerini ortaya koyabilme cesaretini gösterebildiği, vefatından sonra da fikirleriyle büyük bir etki oluşturduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
The title of caliphate, which was established following the passing of Prophet Muhammad and undertook his earthly authority, was a reason of many political disputes during the time from its establishment in 632 to its abolition in 1924. This title, which was prominent both for polirtical and religious reasons, was indeed also essential for the Ottoman State. Especially after the loss of Crimea as a result of the Treaty of Küçük Kaynarca with Russia, Ottomans wanted to maintain the moral authority of caliphate on a politically lost Muslim territory through an international treaty for the first time. Likewise, the loss of territories due to Russo-Turkish War of 1877-78 and Christian subjects during the reign of Abdulhamid II, the population density of Muslim and Arab subjects within Ottoman territories increased. This situation led Abdulhamid II to a policy change and he used title of caliph as an element of diplomacy both domestically and internationally to a greater extent. In this period when Ottoman State attached great importance to the title of caliphate, it was significant for his time that Abdurrahman b. Ahmed Kevâkibî voiced the necessity of the title of caliph to be represented by a Quraysh Arab and openly expressed this opinion in his book. In this paper, which includes one abstract and three main parts, the opposition of Abdurrahman b. Ahmed Kevâkibî, who was born Aleppo in the second half of 19th century, to the Ottoman caliphate seat is examined. In the first part, the historical process of Ottoman caliphate as well as its milestones addressed briefly. In the second part, the opposing attitude and actions of Arabs and the English against Ottoman caliphate is studied in the context of dissenting opinions and activities against Ottoman caliphate seat in the 19th century. In the third part, which constitutes the main part of the paper, the biography of Abdurrahman b. Ahmed Kevâkibî, his immigration to Egypt and his social environment there and investigated broadly and his religious thought, political ideas as well as his dissenting opinions against Ottoman caliphate seat are tried to be explained. As a result of this study, it has been concluded that Kevâkibî, while it was not convenient for the conjuncture of its time, showed the courage to express his opposing opinions against the established caliphate seat and had a significant effect with his ideas after his passing.
Benzer Tezler
- Türkiye-Hindistan ilişkileri (1919-1947)
Turkey-India relations in 1919-1947
BAHAR İZMİR
Doktora
Türkçe
2022
TarihAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEMUÇİN F. ERTAN
- Hilafet kurumundaki yapısal değişim ve Osmanlı Hilafeti
The Structural change in the caliphate institution and the Ottoman Caliphate
NAMIK SİNAN TURAN
Doktora
Türkçe
2003
Uluslararası İlişkilerİstanbul ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TOKTAMIŞ ATEŞ
- Mustafa Zihni'nin İslam'da Hilafet adlı eseri (Transkripsiyon ve değerlendirme)
Mustafa Zihni's written work that is called 'Caliphate in İslam' (Transcription and the evaluation)
EDİP BUKARLI
- Yakınçağda Afganistan ve Osmanlı Devleti ile ilişkileri
The relationships between Afghanistan and Ottoman Empire in the modern age
FAZIL AHMAD BURGET
- Alman Doğu Afrikası'ndaki kolonizasyon faaliyetleri ve Osmanlı-Alman ilişkilerine yansımaları
Colonisation activities in German East Africa and their reflections on Ottoman-German relations
GALİP VAROĞLU