Umûm-husûs meselesinin dil açısından incelenmesi (Karâfî örneği)
The questioning of generality and speciality in Arabic language (In the case of Karâfî)
- Tez No: 589003
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞÜKRAN FAZLIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 345
Özet
Arap dili, fıkıh, tefsir, hadis, kelam gibi temel İslam ilimlerinin özünü ve ana zeminini teşkil eden en önemli ilimdir. Bu yüzden dinî nasların ihtiva ettiği hüküm ve bilgilerin elde edilebilmesi vaz', delâlet, hakikat-mecâz, âmm-has, isti'mâl, müşterek-müteradif, istisna ve emir-nehiy gibi dilsel konularda birikimi gerektirmektedir. Bu sebeple İslâm âlimleri tarafından dinî nasları anlamak üzere bir yöntem bilimi olarak vaz' edilen fıkıh usûlü ilminin önemli bir kısmı“mebâdiü'l-luga”yani temel lisanî mukaddimeler diye anılan dilsel konulardan oluşur. Bu sebeple usul âlimleri bu dilsel konulara en az dil bilimciler kadar ihtimam göstermişlerdir. Nitekim İslâm ilim geleneğinde dilbilim araştırmalarının yoğun olarak gözlendiği alanlar nahiv, belagat ve mantık gibi ilimlerin yanı sıra fıkıh usulüdür. Dil ilimlerinin fıkıh usulüyle buluştuğu konuların başında, bu ilimdeki umûm-husûs bahisleri gelir. Bu çalışmada, dini nasların anlaşılması noktasında kritik bir öneme sahip olan umûm-husûs meselesi, dil açısından,“Karâfî örneğinde”incelenmiştir. Bununla birlikte konunun farklı ilim dallarının kesişim noktası olması dolayısıyla çalışma, belli ölçüde disiplinler arası bir mahiyet arz eder. Tezde, konuyla ilgili müstakil bir eser kaleme almış olan Karâfî'nin umûm-husûs'a dair görüşleri, eserinde serdettiği tanımlar üzerinden analiz edilmiş ve onun umûm-husûs tasavvuru tespit edilmeye çalışılmıştır. Usulcüler tarafından yirmi kadar umûm sigası tespit edilebilmiştir, oysa Karâfî eserinde iki yüz elli kadar umûm sîgası saymaktadır. Ulaşılan bu sayı, onun bu konuya dair özgün fikirleri olduğuna ve konuyu ne kadar detaylı incelediğine dair ipuçları vermektedir. Bu tezde Karâfî'nin umûm-husûs tasavvurunu tespit etmenin yanında, fıkıh usulü eserlerinde ancak onbeş-yirmi adet olarak zikredilen umûm sigalarının Karâfî'de nasıl olup da iki yüz elli'ye çıkabildiği sorusuna cevap aranmıştır.
Özet (Çeviri)
The Arabic linguistic sciences are the essence and foundation of other Islamic sciences such as fiqh, tafsīr, hadīth and kalām. Therefore a firm knowledge of linguistic topics, including but not limited to al-wadʿ, al-dalāla, al-haqīqa and al-majāz, al-ʿāmm and al-hāss, al-istiʿmāl, al-mushtarak and al-mutarādif, al-istisnā', al-amr and al-nahy, is required in order to attain a correct understanding of the knowledge and judgements entailed by religious scriptures. It is for this reason that a substantial part of the science of jurisprudential principles (usūl al-fiqh), which was a methodology developed by Islamic scholars in order to determine and justify a correct understanding of scripture, are the linguistic subjects, also known as the 'mabādi al-lugha', or the foundational linguistic topics. Accordingly, scholars of jurisprudential principles, as much as scholars of linguistics, have studied these linguistic topics. Hence the existence of an intensive linguistic research program within the science of jurisprudential principles, alongside other classical Islamic sciences such as grammar, rhetoric and logic. A significant point of contact between jurisprudential principles and the linguistic sciences is the subject of ʿumūm-khusūs. Given its critical importance in the understanding of religious scripture, this dissertation is a study of ʿumūm-khusūs as exemplified in al-Qarāfī's work devoted to this problem. However since the subject is on a junction point between many different sciences, it was necessary to take a somewhat interdisciplinary approach. Based on the definitions al-Qarāfī put forth in his work we have analyzed his views, and attempted to ascertain his conception of ʿumūm-khusūs. While other scholars identified around twenty ʿumūm forms, al-Qarāfī recounts about two hundred and fifty in his work. This number alone is a strong indicator of his original views on the subject, and the range and depth of his study. Besides establishing al-Qarāfī's conception of ʿumūm-khusūs, this dissertation also tries to answer the question of how the number of different ʿumūm forms, which are determined as only being around fifteen to twenty in works on jurisprudential principles, has reached two hundred and fifty in al-Qarāfī's work.
Benzer Tezler
- Ebü'l-Hüseyn El-Basrî'nin Kitâbu'l-Mu'temed fî Usûli'l-fıkh adlı eseri çerçevesinde umûm ve husûs anlayışı
Understanding the concept of umûm and husûs within theframework of Abu'l-Husayn Al-Basri's work tittled Almu'Tamad fi usuli'l-fikh
İDRİS BEGEÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN HACAK
- Anadolu ıslahatı umumi müfettişi Ahmed Şakir Paşa ve icraati (1838-1899)
Başlık çevirisi yok
ALİ KARACA
- İbn Hazm'ın umum–husus yaklaşımı
The approach of Ibn Ḥazm to umum-khūṣuṣ
MERVE KARLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTUĞRUL BOYNUKALIN
- القصود غير المشروعة وأثرها في عقد النكاح
El-kusûdü gayru'l-meşrûa ve eseruha fî akdi'n-nikah
MAHER ALALI
Yüksek Lisans
Arapça
2018
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEHLUL DÜZENLİ
- Kur'an'ın anlaşılmasında itibar sebebin hususiliğine değil lafzın umumiliğinedir ilkesine usulcülerin metodolojik yaklaşımları
Islamic legal theorists methological approaches to principle of al-ibra bi umum al lafz la bi khusus al sabab in understanding of Qur'an
ÖMER KARA