Sâmerrâ Dönemi Abbâsî halifelerinin din politikaları
Religion policies of Abbasid khalips during Samarra Period
- Tez No: 589643
- Danışmanlar: PROF. DR. NAHİDE BOZKURT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Sâmerrâ Dönemi, Mihne Süreci, Abbâsî Halifeleri, Din Politikaları
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 286
Özet
Çalışmamız giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Tezimizin giriş bölümünde; kaynaklar ve araştırmalar, araştırmanın önemi, amacı, sınırları ve metodu hakkında bilgi verildikten sonra ilk dönem Abbâsî halifelerinin dini politikaları özet olarak verilmiştir. Birinci bolümde, Mihne Sürecinin Abbâsî halifesi Me'mûn'un 218/833 yılında Müslümanları Kur'ân'ın yaratılmışlığı (Halku'l-Kur'ân) konusunda sorgulatmasıyla başladığı, Sâmerrâ'nın başkent olmasıyla Mu'tasım ve Vâsık döneminde de devam ettirildiği görülmüştür. Bu dönemde akla önem veren, re'yi ön plana alan, kelâm ve felsefeye müspet bakan İslâm anlayışı ve bu anlayışa yakın mezheplerin desteklendiği, Şia ile uzlaşı siyaseti güdüldüğü ve zimmîlere diğer dönemlere nazaran çeşitli dinî ve sosyal haklar verildiği görülmüştür. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise, Mihne sonrası halifelerin İslâm anlayışları, mezheplere ve diğer din mensuplarına yaklaşımları ve karşılaştıkları tehditler ele alınmıştır. Bu bolümde, Mihne sonrası halifelerinden Mütevekkil'in, Kur'ân, hadis ve âsâra dayalı bir İslâm anlayışını savunan Ashâbu'l-Hadîs çevrelerini desteklediği görülmüştür. Diğer din mensupları ilk dönemlerdeki zimmet akdi çerçevesine çekilmeye çalışılmış ve bu bağlamda; devlet hizmeti, mabetler ve kıyafet ile ilgi düzenlemeler yapılmıştır. Mütevekkil, ordu kontrolünü ele geçiren Türk kumandanlar tarafından öldürülünce bu yeni din politikası sekteye uğramış ve sonraki halifeler, bu askeri baskılar altında hüküm sürmek zorunda kalmıştır. Ancak Mütevekkil'in devreye koyduğu din politikası zaman içinde toplumda yayılıp hâkim olmaya başlamıştır. Sonuç bölümünde elde edilen bulgular çerçevesinde, Sâmerrâ döneminde Mihne ve Mihne sonrası süreçte halifelerin devreye soktuğu din politikalarının siyasî, dinî ve etnik boyutları tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The current study basically includes two body chapters in addition to introductory and conclusion chapters. In the introduction, we assessed related research and resources, importance, scope, and method of the current research and following by that a summary regarding the religious policies of the first Abbasid khalifs are presented. In the first body chapter, Islamic understanding and discourse of Abbasid khalifs in the Mihna and post Mihna stages toward Islamic sects and non-muslims have been examined. Here, our investigation showed that Mihna stage had been started by khalif Me'mûn 218/833 who were questioning Muslims about whether Qur'an is a creature (Khalku'l-Qur'ân) and this period was continued by khalifs Mu'tasım and Vâsık when Samarra became the capital city. During this stage, rationalism related approaches were popular so that movements which assessed philosophy in a positive manner and the secs closely linked with this approach was supported by the state. Also, reconciliation policies of Me'mun regarding Shia sects were continued. Likewise, minorities got better social and religious rights as compared to the past. In the second body chapter, we found that Mutewekkil ascended the throne, ended the Mihna stage and supported Ashâbu'l-Hadîth movements which claimed to rely on Qur'an and Sunnah. In this period, the policies regarding minorities were attempted to withdraw in the frame of 'liability agreement contract' as in the previous periods. In this scope, government services, temples, apparels related regulations were made. However, these policies were interrupted due to the murder of Mutewekkil by Turkish commanders who were dominant in the army and politics. The khalifs ascended the throne after the death of Mutewekkil ruled the state under pressure of the army. However, the policies and regulations were put into practice by Mutewekkil spread and accepted by society in time. In the concluding chapter, we discussed how were religion policies in Samarra period influenced by political, religious and ethnic factors. Keywords; Samarra Period, Mihna Stage, Abbasid Khalifs, Religious Policies
Benzer Tezler
- Abbâsî Halifesi Mu'temid Alellâh'ın hayatı ve halifeliği (229-279/843-892)
The Abbasid Caliph Mu'tamid Alallah's caliphate and life (229-279/843-892)
ALİ KUŞCALI
Doktora
Türkçe
2021
BiyografiNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TURAN YÜKSEL
- Abbasilerin ikinci döneminde siyasi ve kültürel alanda Türkler
Turks in the political and culturel areas in the second Abbasid period
MEHMET EMİN ŞEN
Doktora
Türkçe
2008
TarihSelçuk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET KAYAOĞLU
- 4/10. yüzyılda Bağdat (Topografya, toplumsal yapı, gündelik hayat)
Baghdad in the 4th/10th century (Topography, social structure, daily life)
ABDULHAMİT DÜNDAR
Doktora
Türkçe
2019
TarihBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHALİK BAKIR
- Kuruluşundan Sâmerrâ dönemi sonuna kadar Abbasi devletinde Türk komutanlar
The Turkish commanders in the Abbasid govermentfrom its foundation to the end ofsamerra term
HAKAN KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihKastamonu ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA EĞİLMEZ
- Abbâsî Devleti'nde diplomasi (Sâmerrâ dönemi)
Diplomacy in the Abbasid State (Samarra period)
EBUBEKİR SIDDIK ÖZANLAYAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ KAPAR