İstanbul Boğazı Anadolu Yakası iskele meydanları
Pier squares at the Anatolian Side of the Bosphorus in Istanbul
- Tez No: 591013
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERVER FUNDA KERESTECİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Boğaziçi, Anadolu Yakası iskele meydanları, meydan, kıyı meydanı, mekansal dönüşüm, Bosphorus, Anatolian Side pier squares, square, coastal square, spatial transformation
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bina Araştırma ve Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 172
Özet
İstanbul, Türkiye'nin ve dünyanın en önemli sosyo-ekonomik, kültürel ve turistik merkezlerinden biridir. Cumhuriyet öncesi imparatorlukların tarihi başkenti olması sebebiyle sosyo-kültürel mirası barındırmakta ve kentsel alanlarında yansıtmaktadır. Yirminci yüzyılın ikinci yarısında hızlanan büyüme sebebiyle şehir fiziksel ve sosyal dönüşüme girmiştir. Yaşanan dönüşüm ile birlikte kentsel alanlarda bulunan mimari, geleneksel ve sosyal öğeler farklılıklar göstersede önemli ölçüde korunmuştur. Kıyı mekanları ve iskele meydanları deniz ulaşımını kullanan aynı zamanda toplanma, bekleme, karşılama veya denizi seyretme gibi eylemlere cevap veren, kent boşluklarıdır. Aynı zamanda yapıldığı dönemin toplumsal ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yapılmış olup, bazıları işlev ve varlıklarını günümüze taşırken bazıları zaman içerisinde değişime uğramış veya yok olmuştur. Yapılan tez çalışmasının amacı; İstanbul Boğazı Anadolu Yakasında bulunan Kuzguncuk, Beylerbeyi, Çengelköy, Vaniköy, Kandilli, Küçüksu, Anadolu Hisarı, Kanlıca, Çubuklu, Paşabahçe, Beykoz ve Anadolu Kavağı olmak üzere toplam 12 adet iskele meydanı niteliğini taşıyan alanların rekreasyonel ihtiyaçlardan doğan yapılanma baskıları ile özelliklerini kaybetme riskini araştırmaktır. Çalışma iskele meydanlarını kentsel bir değer olarak ele almıştır ve iskele meydanlarının zamana bağlı mekansal dönüşümleri kent tarihi kapsamında mimari elemanlar ve fonksiyonlar üzerinden incelenmiştir. Çalışmanın alt amaçları; • Kentsel bir mekan olarak iskele meydanlarını mimari açıdan incelemek, • Boğaziçi'nin fiziki yapısını, tarihsel gelişimini, ulaşım yapısını ve mevzuatlarını incelemek ve iskele meydanlarının yapılarını (bina) ve işlevlerini nasıl etkilediğini araştırmak, • Anadolu Yakası iskele meydanlarının yapı (bina) ve işlev üzerinden mekansal dönüşümlerini alan çalışması tespitleri ile incelemektir. Çalışmada kullanılan yöntem; İskele meydanlarını oluşturan mimari eleman ve fonksiyonların belirlenmesi, Boğaziçi iskele meydanlarını etkileyen verileri ve kırılma noktalarını belirlenmesi, Boğaziçi iskele meydanları tarihçe çalışması, 1930, 1970, 1982, 2014 ve 2018 yıllarına ait harita, hava fotoğrafı, halihazır plan ve uydu görüntülerinin karşılaştırılması, 2018 yılında son halihazır çalışması üzerinde güncel gözlemlere dayalı tespit uygulamaları, her iskele meydanı için kesit ve silüet çalışmaları ve arşivlerden elde edilen tarihi fotoğraflar ile güncel saha fotoğrafları karşılaştırılması ve söz konusu iskele meydanlarının 25 ve 27 Ağustos, 20 ve 24 Eylül, 22 ve 25 Ekim 2017 tarihlerinde kullanım yoğunluğunun fotoğraf ve sayım ile tespitine ilişkin saha çalışmalarıdır. Sonuç olarak tez çalışması kapsamında incelenen iskele meydanlarının bina, işlev, ölçek ve oran üzerinden yapılan alan çalışmaları neticesinde; İskele meydanları yapı (bina) üzerinden incelendiğinde; • İskele meydanlarının yoğun kullanımından dolayı yapılaşma artmıştır, işletmelerden dolayı ilave çıkma mekanlar eklenmiştir. • İskele meydanı çevresinde bulunan ticari işletmeler meydanı ve kaldırımları gasp etmişlerdir ve ziyaretçilerin maddi bir bedel ödemeden iskele meydanlarında vakit geçireceği mekanlar azalmıştır. • Eski iskele binalarının taşıyıcı sistemi ve cephesi ahşaptır, günümüzdeki iskele binaları betonarme üzeri ahşap kaplama olarak tekrar yapılmıştır. • İskele binasının önünde bulunan vapurun yanaştığı iskele kısmı önceden ahşap malzemeden yapılmış olup, günümüzde betonarme olarak değiştirilmiştir. • Boğaziçi'nde ulaşım vapur ve motorlu taşıtlarla sağlandığı zamandan itibaren kayıkla ulaşım azalmıştır ve kayıkların çekildiği çekek yeri Çubuklu, Paşabahçe ve Beykoz hariç diğer iskele meydanlarında yok olmuştur. • 1. ve 2. Boğaziçi köprülerinin yapılmasıyla birlikte iskele meydanlarına yakın olan Üsküdar-Beykoz sahil yolunda genişleme gözlenmiştir. • Beylerbeyi, Çengelköy, Kandilli ve Kanlıca iskele meydanları, mimari elemanların birbirine yakınlığı açısından Boğaziçi iskele meydanı özelliğini koruyabilmiş iskele meydanlarıdır. İskele meydanları sahip olduğu mimari elemanları ve fonksiyonları büyük ölçüde korumuştur ayrıca mimari elemanlar birbirleriyle konum olarak yakın ilişki içerisindedirler. • Kuzguncuk, Anadolu Hisarı, Çubuklu, Paşabahçe, Beykoz ve Anadolu Kavağı iskele meydanları mimari elemanları ve fonksiyonları büyük ölçüde korumuştur ancak mimari elemanlar birbirleriyle konum olarak yakın ilişki içerisinde değildirler. • Vaniköy iskele binası kaldırılmıştır ve şehir hatları artık buraya uğramamaktadır, iskele binasının yok olmasıyla birlikte Vaniköy iskele meydanı olma özelliğini kaybetmiştir. • Küçüksu iskele binasının kafeye dönüşmesiyle iskele meydanı olma özelliğini kaybetmiş olsa bile çevresindeki değerlerden dolayı hala önemli bir kentsel mekandır. İskele meydanları işlev üzerinden incelendiğinde; • İskele meydanında ulaşım ve ibadet fonksiyonlarının korunduğu gözlenmiştir. • İskele meydanı çevresinde konut yapılarının büyük çoğunluğu kafe, restoran ve otel gibi ticari işletme olarak fonksiyon değiştirmiştir. İskele meydanları ölçek ve oran üzerinden incelendiğinde; • Boğaziçi iskele meydanını oluşturan mimari elemanlardan iskele binası, çınar, yalı, cami ve cami minaresinin birbirleri ile olan ölçek ve oranın korunduğu gözlenmiştir. • Boğaziçi iskele meydanlarına yakın konuma yapılan Boğaziçi Köprüsü bağlantısı Üsküdar-Beykoz sahil yolu ardında yüksek katlı yapılaşma ile büyüyen şehrin iskele meydanları ile orantısız olduğu gözlenmiştir. Mevcut iskele meydanları; İskele meydanı özelliklerini koruyanlar: Beylerbeyi, Çengelköy, Kandilli ve Kanlıca iskele meydanları, mimari eleman ve fonksiyonlara uzaklığı bakımından iskele meydanı olma özelliğini oluşturamayanlar: Kuzguncuk, Anadolu Hisarı, Çubuklu, Paşabahçe, Beykoz ve Anadolu Kavağı iskele meydanları, mimari elemanlar bakımından iskele binasını ve buna bağlı mekansal özelliklerini yitirenler: Vaniköy, mimari elemanların belirlediği iskele odaklı kentsel mekanlar: Küçüksu, olarak ayrılabilinmiştir.
Özet (Çeviri)
Istanbul is one of the most important socio-economic, cultural and touristic centers in Turkey and the world. Since it is the historical capital of the empires before the Turkish Republic, it possesses a sociocultural heritage and it reflects this heritage to its urban areas. In the second half of the twentieth century, due to accelerated growth, the city underwent physical and social transformations. Along with the transformation, although they differ, the architectural, traditional and social elements in urban areas have been substantially preserved. Coastal spaces and pier squares are urban spaces that use marine transport and meet the needs for actions such as gathering, waiting, welcoming or sea sighting. Also, they were built considering the social needs of the period in which they were built, some of them carried their functions and presence to the present day whereas some of them have changed or disappeared in time. The aim of the present thesis study was to investigate the risk of losing the characteristics of the areas which had the qualities of being pier squares in Kuzguncuk, Beylerbeyi, Çengelköy, Vaniköy, Kandilli, Küçüksu, Anadolu Hisarı, Kanlıca, Çubuklu, Paşabahçe, Beykoz and Anadolu Kavağı at the Anatolian side of Bosphorus, Istanbul, through their architectural elements and functions within the context of urban history due to the structural pressures arising from recreational needs. The study considered the pier squares as an urban value and the spatial transformations of the pier squares over time were examined through architectural elements and functions within the context of urban history. The sub-objectives of the study were; • To examine the pier squares in terms of architecture as an urban space, • To examine the physical structure, historical development, transportation structure and legislation of the Bosphorus and how it affects the structures and functions of the pier squares, • To examine the spatial transformations of the pier squares at the Anatolian Side through the structure (building) and function by field studies. The method used in the study comprises the determination of architectural elements and functions that make up pier squares, determination of the data affecting Bosphorus pier squares and breaking points, a historical study of Bosphorus pier squares, comparison of maps, aerial photographs, current plan and satellite images of 1930, 1970, 1982, 2014 and the current observations on the latest 2018 current study, cross-section and silhouette studies for each pier square and the comparison of historical photographs obtained from archives with current field photographs and the determination of the density of use of the pier squares on 25 and 27 August, 20 and 24 September, 22 and 25 October 2017 by photographing and counting. As a result of the field studies on building, function, scale and ratio on pier squares which were examined within the scope of this thesis study, it was found that, Examining the pier squares in terms of structure (building); • Due to the intensive use of pier squares, the construction has increased and additional climbing places have been added due to the enterprises. • Commercial enterprises in the vicinity of the pier square have usurped the square and the sidewalks, and the places where visitors will spend time in the pier squares without paying a material price have decreased. • Old pier buildings are made of timber with structural system and facade, and today's pier buildings are rebuilt with a wooden covering on reinforced concrete. • The pier part where the ferries dock in front of the pier building was made of wooden material and it has been changed to reinforced concrete today. • Since the transportation in Bosphorus has been made by ferry and motor vehicles, boat access has decreased and the towing area where the boats are towed has been destroyed in pier squares except at Çubuklu, Paşabahçe and Beykoz. • With the construction of the 1st and 2nd Bosphorus bridges, expansion was observed on the Üsküdar-Beykoz coastal road, which is close to the pier squares. • Beylerbeyi, Çengelköy, Kandilli and Kanlıca pier squares maintained the characteristics of the Bosphorus pier square in terms of the proximity of the architectural elements. The pier squares have largely preserved the architectural elements and functions they possess and the architectural elements are in close relationship with each other in terms of location. • Kuzguncuk, Anadolu Hisarı, Çubuklu, Paşabahçe, Beykoz and Anadolu Kavağı pier squares have largely preserved the architectural elements and functions, but the architectural elements are not in close relationship with each other in terms of location. • Vaniköy pier building has been removed and the city lines do not visit here anymore. With the destruction of the pier building, Vaniköy has lost its distinction of being a pier square. • Although Küçüksu pier has lost its pier square characteristic, with the transformation of the pier building into a cafe, it is still an important urban space due to the surrounding values. Examining the pier squares in terms of function, • It was observed that transportation and worship functions has been preserved in the pier square. • The majority of residential buildings around the pier square have changed their function as commercial buildings such as cafes, restaurants and hotels. Examining the pier squares in terms of scale and ratio, • It was observed that the architectural elements that make up the Bosphorus pier square, the scale and ratio of the pier building, plane tree, waterside, mosque and mosque minaret have been preserved. • The growing city with the high-rise constructions behind the Bosphorus Bridge connection Üsküdar-Beykoz coast road, which is close to the Bosphorus pier squares, was observed to be disproportionate to the pier squares of the city. The existing pier squares can be classified as; Those could preserve having the characteristics of a pier square: Beylerbeyi, Çengelköy, Kandilli and Kanlıca pier squares, those could not preserve having the characteristics of a pier square in terms of their distance to architectural elements and functions: Kuzguncuk, Anadolu Hisarı, Çubuklu, Paşabahçe, Beykoz ve Anadolu Kavağı pier squares, those lost their pier building and their spatial characteristics in terms of architectural elements: Vaniköy, and that remains to be a pier-oriented urban space determined by architectural elements: Küçüksu.
Benzer Tezler
- İstanbul boğazı, Anadolu yakası kıyı şeridindeki çınarların (Platanus sp.) mantar hastalıkları üzerindeki araştırmalar
Researches on fungal diseases of planes (Platanus sp.) at Anatolian seashore of Bosphorus of Istanbul, Turkey
KADER KILIÇ
- İstanbul metropolü kıyılarında mikrobiyolojik kirlilik yükü dağılımı üzerine araştırmalar
Research on the distribution of microbiological pollution load in the costs of İstanbul metropolitan city
ERGİN KARABULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Su Ürünleriİstanbul ÜniversitesiDeniz Biyolojisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDOĞAN OKUŞ
- İstanbul'da iki yaka arasındaki yük taşımacılığında deniz ulaşımının payının ayrık seçim modeliyle incelenmesi
Analysis of the share of maritime transport in freight transportation between the two shores of İstanbul using discrete choice models
MEHMET KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Trafikİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL SELÇUK ÖĞÜT
- İstanbul'da ulaştırma sektörünün iklim değişikliğine etkisinin belirlenmesi
Determining the impact of the transportation sector on climate change in Istanbul
TUĞBA DOĞAN GÜZEL
Doktora
Türkçe
2021
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR ALP