Muhammed Sâdık Kâşgarî'nin Târîh-i Reşîdî tercümesi defter-i evvel (İnceleme - metin - dizin)
The Tarikh-i Rashidi translation by Muhammed Sadiq Kashgari (Research-text-index)
- Tez No: 591638
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇETİN PEKACAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, History, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 781
Özet
Mirza Muhammed Haydar Duğlat'ın 1541-1546 yılları arasında Farsça olarak kaleme aldığı Târîh-i Reşîdî adlı eseri, Orta Asya tarihinin en önemli kaynaklarından biridir. Bu sebeple eser, birçok dile tercüme edilmiştir. Türkçeye ilk tercümeleri Çağatay Türkçesi iledir. Târîh-i Reşîdî'nin mütercimi bilinen ilk Türkçe tercümesi, Muhammed Sâdık Kâşgarî'ye aittir. Eser, Son Dönem Çağatay Türkçesinin önemli örneklerindendir ve 19. yüzyıldan itibaren bilinse de tercüme metnini ortaya koyan bir çalışmaya bugüne kadar rastlanmamıştır. Tezin konusu olarak seçilen ve tahminen 19. yüzyılda istinsah edilen bu tercümenin tek nüshası Petersburg'da, Rusya Bilimler Akademisi Doğu Yazmaları Estitüsü'nde C569 (590 o) numarada kayıtlıdır. Bu çalışmada yazmanın 1a-92b numaralı sayfaları arasındaki Defter-i Evvel bölümünün yazı çevrimi, Türkiye Türkçesine aktarması, daha önceki çalışmalarda görülmeyen ya da seyrek rastlanılan dil özellikleri incelemesi ve gramatikal dizini hazırlanmıştır. Muhammed Sâdık Kâşgarî tercümesi, Çağatay Türkçesinin yazı dili olarak 19. yüzyılda Kâşgar sahasında devam ettiğini gösteren, aynı zamanda yerel bazı dil özelliklerini de barındıran zengin dil malzemesine sahiptir. Tezde bu özellikler hakkında ayrıntılı bilgiler de verilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Tarikh-i Rashidi is a work of Mirza Muhammad Haidar Dughlat written in Persian between 1541-1546. It is one of the most important references in the history of Central Asia. For this reason, it has been translated into many languages. The first Turkish translations were in Chagatay Turkish. The first Turkish translation with known translator is Muhammad Sadiq Kashgari. It is a significant example of Late Chagatay Turkish but there are no studies providing the translation of all of the text, even though it has been known since the 19th century. This translation, chosen as the subject of this thesis, was copied approximately in the 19th century. The only existing copy can be found in the Institute of Oriental Manuscripts, Russian Academy of Sciences with number C569 (590 o) in St. Petersburg. In this work, we provide the transcription of Defter-i Evvel that is the part of manuscript from p. 1a to p. 92b, its translation into Turkey Turkish, analysis of its grammatical properties which has not or rarely been studied previously as well as the grammatical index. Muhammad Sadiq Kashgari's translation has rich linguistic materials harbouring dialectological features. This translation demonstrates that Chagatay Turkish was used as literary language in Kashgar region in the 19th century. In the thesis, we also elaborate on these properties.
Benzer Tezler
- XVI-XVIII кылымдардагы фарсча жана түркчө тарыхый булактар боюнча кыргыздар менен борбордук азия элдеринин этникалык байланыштары
XVI-XVIII.yüzyıllarda Farsça ve Türkçe tarihi kaynaklara göre Kırgızlar ile merkezi Asya halkları arasındaki etnik ilişkiler
BAYZAK MAMATALİYEV
Yüksek Lisans
Kırgızca
2018
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ANVARBEK MOKEEV
- Muhammed Sâdık Kaşgârî'nin Tezkire-i Hâcegân adlı eserinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
The transcription and evaluation of the Tezkire-i Hâcegân which written by Muhammed Sâdik Kaşgârî
COŞKUN KUMRU
- Muhammed Sadık Kaşgarî'ye göre doğu Türkistan
Мухаммед садык кашгар-и боюнча чыгыш туркстан
KADİR TUĞ
Doktora
Türkçe
2013
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM KODAMAN
- Muhammed Sâdık Kâşgarî Tezkire-i Azîzân inceleme-metin-dizin
Muhammed Sâdık Kâşgarî, Tezkire-i Azîzân introduction-text-index
NESRİN GEZİCİ
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖNAL KAYA
- Ehet Turdi'nin Beḫtsiz Se'idiye romanındaki türemiş kelimeler üzerine tarihsel-karşılaştırmalı inceleme
Historical-comparative analysis on derived words in Ehet Turdi's novel Beḫtsiz Se'idiye
EBRU KARAMAN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL