Büyük Akdeniz Havzasında kum ve tozfırtınalarının incelenmesi ve Türkiye'yi etkileyentoz kaynak bölgelerinin belirlenmesi
Investigation of the sand and dust storms overgreater Mediterranean Basin and determinationof the dust source areas affecting Turkey
- Tez No: 593798
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLEN GÜLLÜ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
Mineral tozlar, atmosferdeki en baskın aerosol çeşitlerinden bir tanesi olarak bilinmekle birlikte, Dünya ekosistemi için büyük önem taşımaktadır. Toz taşınımının ana nedeni, kuraklık ve çölleşme olarak belirtilmektedir. Dünyadan atmosfere her yıl salınan toz miktarının yaklaşık olarak 2 milyar ton olduğu hesaplanmaktadır. Sahra bölgesinden atmosfere salınan yıllık toz miktarı, dünya üzerindeki tüm kaynaklardan salınan toz miktarının yaklaşık yarısı kadardır. Sahra'dan sonra gelen önemli toz kaynak alanları sırasıyla Ortadoğu ile Orta ve Güney Asya'dır. Afrika ve Ortadoğu Bölgelerinden kaynaklanan tozlar birlikte değerlendirildiğinde, küresel yıllık toz salımlarının yaklaşık olarak % 70'ini oluşturmaktadır. Çöllerden kalkan tozlar, atmosferin üst tabakalarına yükselerek uzun mesafeler kat etmektedir. Göreceli olarak daha büyük olan toz parçacıkları, kaynak alanlarının yakınlarında çökerken, küçük olan parçacıklar ise binlerce kilometre yol kat edebilmektedir. Türkiye, coğrafi konumu itibarıyla dünyadaki en önemli iki toz kaynağı olan Afrika ve Ortadoğu kaynaklı çöl tozlarının etkisi altında bulunmaktadır. Suriye ve Irak sınırına yakın bölgelerimiz ile Konya-Karaman havzası toz taşınımından en fazla etkilenen yörelerimizdir. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) güncel iklim öngörülerine göre, kuraklık hadisesinin sıklığı ve şiddetinin artmasıyla birlikte, kum ve toz fırtınalarının daha yoğun yaşanması beklenmektedir. ii Bu çalışmada, Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Doğunun tamamını kapsayan Büyük Akdeniz Havzası için 2003-2017 yılları arasındaki dönemde çöl tozlarının alansal ve zamansal değişimleri incelenmiştir. Çalışmada, uluslararası yayına giren 296 adet sinoptik meteoroloji istasyonuna ait rasatlar ile aynı döneme karşılık gelen Aerosol Optik Derinliği (AOD) uydu gözlem verileri kullanılmıştır. Ayrıca NCEPNCAR tarafından üretilen analiz verilerinden yararlanılmıştır. Yapılan çalışmalarda, atmosferdeki aerosollerin ve mineral tozların son yıllarda küresel olarak önemli bir değişiklik göstermemesine, bölgesel ölçekte önemli azalış ve artışlar tespit edilmiştir. Toz miktarlarındaki önemli artışlar genellikle, Arap Yarımadası ile Bengal Körfezi ve Asya'nın doğu kıyılarında hesaplanmıştır. Yapılan hesaplamalarda, uydu Aerosol Optik Derinliği (AOD) verileri ile sinoptik meteoroloji istasyonlarına ait rasatlar arasında, özellikle toz kaynak alanları ve yakın bölgelerinde % 95 güven aralığında çok yüksek korelasyonlar bulunmuştur. Hem uydu AOD verileri, hem de sinoptik meteoroloji rasatlarına göre, 2003-2017 yılları arasında Kuzey Afrika atmosferinde önemli bir değişiklik yaşanmazken, Orta Doğu üzerinde 2007 yılından itibaren başlayan artış eğiliminin 2012 yılında son bulduğu ve 2013 yılından itibaren azalma eğiliminin olduğu bulunmuştur. Avrupa'nın güneyinde ise atmosferdeki aerosollerin yıllar bazında anlamlı bir azalma eğiliminde olduğu bulunmuştur. Kum ve Toz Fırtınası gün sayıları ve AOD ortalamalarının Orta Doğu Havzasında artış gösterdiği dönemde (2008-2012), Büyük Akdeniz Havzasının büyük bölümünde basınç değerlerinin azaldığı tespit edilmiştir. Azalan basınç değerleri, bu dönemde alçak basınç merkezlerinin daha etkin olduğunu göstermektedir. Aynı dönem (2008-2012) için hesaplanan nisbi nem ve toprak nemi ortalamaları da, uzun yıllar ortalamalarının altında hesaplanmıştır.
Özet (Çeviri)
Mineral dust particles that are known as one of the most dominant aerosols in the atmosphere are great importance for the Earth ecosystem. The main cause of sand and dust storms is described as drought and desertification. The amount of dust released from the world to the atmosphere is estimated to be approximately 2 billion tons in every year. The amount of annual dust released from the Sahara into the atmosphere is about half the amount of dust released from all sources on earth. The major dust source areas after the Sahara are Middle East, Central and South Asia respectively. Dust emitted from Africa and the Middle East constitutes around 70% of global annual dust emissions. Dust emitted from the deserts to the upper layers of the atmosphere travels long distances. While relatively large dust particles deposit near the source areas, the smaller particles can travel thousands of kilometers. Turkey is exposed to sand and dust storms originating from Africa and the Middle East due to the geographical location. The areas that are close to the Syrian and Iraqi border and the KonyaKaraman Basin are the most affected regions by the dust transport. According to the current climate predictions of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), it is expected that sand and dust storms will be more intense with the increasing frequency and intensity of the drought. iv The spatial and temporal changes of sand and dust storms in the period between 2003 and 2017 for the Greater Mediterranean Basin covering Southern Europe, North Africa and the Middle East were investigated. Satellite Aerosol Optical Depth (AOD) data and the observations of 296 synoptic meteorological stations were used in this study. Analysis data of NCEP-NCAR was also used. It has been determined that the aerosols and mineral dusts in the atmosphere do not show a significant change globally in recent years. On the other hand there have been significant decreases and increases in the regional scale. Significant increases were generally calculated on the Arabian Peninsula, the Bay of Bengal and the eastern coasts of Asia. In the calculations, very high correlations were found between the measurements of the satellite Aerosol Optical Depth (AOD) data and observations of the synoptic meteorological stations, especially in the dust source areas and around these regions with a 95% confidence interval. According to both satellite AOD data and synoptic meteorological observations, there was no significant change in the North African atmosphere between 2003 and 2017, while there was a rising trend in the Middle East, which started in 2007, ended in 2012. After this increasing period, there has been decreasing trend since 2013 in the Middle East. In the south of Europe, it has been found that the aerosols in the atmosphere tend to decrease significantly over the years. It was found that the sea level pressures decreased in the most of the Greater Mediterranean Basin when the number of dusty days and AOD averages increased in the Middle East Basin (2008-2012). Decreased pressure values show that low pressure systems are more effective in this period. The relative humidity and soil moisture averages for the same period (2008-2012) were also calculated under the long term averages.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin kuzey-batı bölgesindeki yüzeydeformasyonlarının yüksek çözünürlüklü insar verileriyardımı ile gözlenmesi: Asismik slip ve çöküntü olguları
Monitoring of surface deformation in northwest turkey from high resolution insar : Focus on tectonic aseismic slip and subsidence
GÖKHAN ASLAN
Doktora
İngilizce
2019
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiKatı Yer Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYADİN ÇAKIR
- Kahramanmaraş Sır barajı Derindere yağış havzasında farklı arazi kullanım şekilleri altındaki toprakların bazı fiziksel, kimyasal ve hidroloji özellikleri ile erozyon eğilimleri üzerine araştırmalar
Investigation on soil erodibilty and some physical, chemical and hydrologic properties of soils under different land use types in Derindere creek watershed near Sır dam in Kahramanmaraş
NURİ BOZALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Ormancılık ve Orman MühendisliğiAbant İzzet Baysal ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REFİK KARAGÜL
- Sedimentology of mio-pliocene age sediments in the vicinity of Cerkezkoy, Thrace basin: Findings related to Messinian salinity crisis
Trakya havzası Çerkezköy ve civarında miyosen pliyosen yaşlı çökellerin sedimantolojisi: Messiniyen krizine ait bulgular
NURLAN ALIYEV
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KÜRŞAD KADİR ERİŞ