İslam astronomisinde kullanılan zerkâlîyye adlı aletin yeri ve önemi (Merrakuşî örneği)
The role and importance of the zerkâlîyye instrument used in the Islamic astronomy(Merrakuş sample)
- Tez No: 594238
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA KAÇAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Tarih, Astronomy and Space Sciences, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilim Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilim Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Bu çalışmada İslam astronomisinde kullanılan zaman ölçüm aletlerine özellikle usturlaplar bağlamında gelişimsel ve tarihsel bir sırayla yer verildikten sonra usturlabın özel bir türü olan ve her enlemde ölçüm yapmaya olanak tanıyan, evrensel usturlap ya da evrensel levha olarak isimlendirilen alet tanıtılmıştır. Evrensel usturlabın Zerkali (ö.1100) tarafından imal edilmiş bir türü olan zerkaliyye ve onun daha sadeleştirilmiş bir modeli olan şekkaziyye isimli aletlerin detaylı tasvirleri ve İslam medeniyetinin doğusu ve batısında kullanılan türleri ele alınmıştır. Çalışmamızın temelini ise XIII. yüzyılın büyük astronomlarından Merrakuşi'nin (XIII. yüzyıl) ansiklopedik eseri Cāmiʿu el-mebādī ve el-ġāyāt fī ʿilm el-mīḳāt'ta (A'dan Z'ye Mîḳāt İlmi Ansiklopedisi) yer alan zerkaliyye aletinin yapım kısmının Arapça aslından Türkçeye yapılmış çevirisi ve bu çevirinin yorumu oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT In this study, the time measurement instruments used in Islamic astronomy are presented in a historical and developmental order, especially in the context of astrolabs, and then a special type of astrolab which is called a universal astrolabe or a universal plate is introduced. Zerkaliyye, a type of universal astrolabe manufactured by Zerkali (d. 1100), and a more simplified model of şekkaziyye, and detailed descriptions of the instruments used in the east and west of Islamic civilization are discussed. The basis of our study is the translation of the construction part of zerkaliyye instrument in, one of the great astronomers of the 13th century, Merrakuşi's encyclopedic work, Cāmiʿu el-mebādī ve el-ġāyāt fī ʿilm el-mīḳāt (From A to Z Encyclopedia of Mīḳāt), from Arabic origin into Turkish and its interpretation.
Benzer Tezler
- XVI. yüzyıl Osmanlı minyatürlerinde astronomi, kozmoloji ve astroloji
Astronomy, cosmology and astrology on Ottoman miniatures in XVI. century
SALİHA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SIDDIK ÇALIK
- İslam astronomisinde yenilikçi Merkür modelleri: Ali Kuşçu örneği
Analysis of innovative Mercury models in İslamic astronomy: Ali al-Qushji sample
MERVE MUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Astronomi ve Uzay BilimleriFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiBilim Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KAÇAR
- Antik çağ astronomisinin Sâsânîler Dönemi astronomisine etkileri
The effects of ancient astronomy on Sasanian Period astronomy
İPEK KEÇELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ALTUNGÖK
- Ptolemaios ve Kopernik astronomisinin karşılaştırılması ve 'yeni astronominin temelleri'
Comparation of the Ptolemaios's and Copernicus's astronomy and the foundations of the new astronomy
TUBA UYMAZ
Doktora
Türkçe
2015
Astronomi ve Uzay BilimleriAnkara ÜniversitesiBilim Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REMZİ DEMİR
- Osmanlı astronomisi ile Avrupa astronomisinin Takiyyüddin er Rasıd ve Tycho Brahe örnekleriyle karşılaştırılması
Comparing European astronomy and the Ottoman astronomy with the samples of ''Takiyyüddin and Tycho Brahe'
HAKAN AYVAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Astronomi ve Uzay Bilimleriİstanbul Medeniyet ÜniversitesiKültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR KÖMEÇOĞLU