Geri Dön

İslam astronomisinde kullanılan zerkâlîyye adlı aletin yeri ve önemi (Merrakuşî örneği)

The role and importance of the zerkâlîyye instrument used in the Islamic astronomy(Merrakuş sample)

  1. Tez No: 594238
  2. Yazar: SALİHA BÜTÜN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA KAÇAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Tarih, Astronomy and Space Sciences, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Bilim Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Bilim Tarihi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 165

Özet

Bu çalışmada İslam astronomisinde kullanılan zaman ölçüm aletlerine özellikle usturlaplar bağlamında gelişimsel ve tarihsel bir sırayla yer verildikten sonra usturlabın özel bir türü olan ve her enlemde ölçüm yapmaya olanak tanıyan, evrensel usturlap ya da evrensel levha olarak isimlendirilen alet tanıtılmıştır. Evrensel usturlabın Zerkali (ö.1100) tarafından imal edilmiş bir türü olan zerkaliyye ve onun daha sadeleştirilmiş bir modeli olan şekkaziyye isimli aletlerin detaylı tasvirleri ve İslam medeniyetinin doğusu ve batısında kullanılan türleri ele alınmıştır. Çalışmamızın temelini ise XIII. yüzyılın büyük astronomlarından Merrakuşi'nin (XIII. yüzyıl) ansiklopedik eseri Cāmiʿu el-mebādī ve el-ġāyāt fī ʿilm el-mīḳāt'ta (A'dan Z'ye Mîḳāt İlmi Ansiklopedisi) yer alan zerkaliyye aletinin yapım kısmının Arapça aslından Türkçeye yapılmış çevirisi ve bu çevirinin yorumu oluşturmaktadır.

Özet (Çeviri)

ABSTRACT In this study, the time measurement instruments used in Islamic astronomy are presented in a historical and developmental order, especially in the context of astrolabs, and then a special type of astrolab which is called a universal astrolabe or a universal plate is introduced. Zerkaliyye, a type of universal astrolabe manufactured by Zerkali (d. 1100), and a more simplified model of şekkaziyye, and detailed descriptions of the instruments used in the east and west of Islamic civilization are discussed. The basis of our study is the translation of the construction part of zerkaliyye instrument in, one of the great astronomers of the 13th century, Merrakuşi's encyclopedic work, Cāmiʿu el-mebādī ve el-ġāyāt fī ʿilm el-mīḳāt (From A to Z Encyclopedia of Mīḳāt), from Arabic origin into Turkish and its interpretation.

Benzer Tezler

  1. XVI. yüzyıl Osmanlı minyatürlerinde astronomi, kozmoloji ve astroloji

    Astronomy, cosmology and astrology on Ottoman miniatures in XVI. century

    SALİHA ÇELİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    TarihAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SIDDIK ÇALIK

  2. İslam astronomisinde yenilikçi Merkür modelleri: Ali Kuşçu örneği

    Analysis of innovative Mercury models in İslamic astronomy: Ali al-Qushji sample

    MERVE MUTLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Astronomi ve Uzay BilimleriFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

    Bilim Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA KAÇAR

  3. Antik çağ astronomisinin Sâsânîler Dönemi astronomisine etkileri

    The effects of ancient astronomy on Sasanian Period astronomy

    İPEK KEÇELİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    TarihBilecik Şeyh Edebali Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET ALTUNGÖK

  4. Ptolemaios ve Kopernik astronomisinin karşılaştırılması ve 'yeni astronominin temelleri'

    Comparation of the Ptolemaios's and Copernicus's astronomy and the foundations of the new astronomy

    TUBA UYMAZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Astronomi ve Uzay BilimleriAnkara Üniversitesi

    Bilim Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. REMZİ DEMİR

  5. Osmanlı astronomisi ile Avrupa astronomisinin Takiyyüddin er Rasıd ve Tycho Brahe örnekleriyle karşılaştırılması

    Comparing European astronomy and the Ottoman astronomy with the samples of ''Takiyyüddin and Tycho Brahe'

    HAKAN AYVAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Astronomi ve Uzay Bilimleriİstanbul Medeniyet Üniversitesi

    Kültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. UĞUR KÖMEÇOĞLU