Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin Efendi'nin itikadî görüşleri ve Şerefü'l-Akīde adlı eseri
Theological opinions of the honorary author of Sharaf al-'Aqīda Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin Efendi
- Tez No: 594343
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET BAKTIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Müstakimzâde, Şerefü'l-akīde, Fıḳhü'l-ekber Tercümesi, Hanefîlik, Mâtürîdilik, Müceddidiyye, Kelâm, Nakşibendiyye, Osmanlı Âlimleri, Mustaqimzadeh, Sharaf al-'Aqīda, Fıḳhü'l-akbar Translation, Hanafi, Maturidiyya, Mujaddidiyya, Kalam, Naqshbandiyya, Ottoman Scholars
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
Müstakimzâde; XII. (XVIII.) yüzyıl Osmanlı Dönemi âlimlerinden olup, ilmî sahada çok yönlü bir şahsiyettir. Dinî, edebî ve sanatsal alanlarda çok sayıda eseri vardır. Eserlerinden Hanefî-Mâtürîdî bir çizgide olduğu anlaşılan Müstakimzâde'nin tasavvufî yönü de vardır. Nakşibendîlik Tarikati'nin Müceddidîlik kolunun önemli isimlerindendir. Nakşibendîliğin Anadolu'da yayılmasında oldukça etkili olmuştur. Müstakimzâde'nin biyografi alanında yaptığı çalışmalar en önemli eserleri arasında yer alır. Tanınmış isimler ve Osmanlı şeyhülislamlarını ele aldığı biyografik eserleri günümüz araştırmacılarının da istifade ettiği başvuru kaynaklarındandır. Kendisi de bir hattat olan Müstakimzâde'nin hattatların biyografisi üzerine hazırladığı eseri de bu alanda gerçek bir başucu kaynağıdır. Müstakimzâde, Osmanlı Devleti'nin neredeyse her alanda güçlü olduğu“Yükselme Dönemi”nden çıkıp“Gerileme Dönemi”nin sürdüğü bir zamanda yaşamıştır. Eserlerinde yaşadığı dönemin tartışma konularının hatta X. (XVI.) yüzyıl tartışma konularının izlerine rastlanmaktadır. Saray, tekke ve medresenin toplum üzerinde oldukça etkili olduğu bu dönemde Müstakimzâde, tasavvufî kimliği nedeniyle“tekke”den yana bir duruş sergilemiştir. Özellikle Kadızâdeliler-Sivâsîler çekişmesine dair tartışma konularının eserlerine yansıdığı görülmüştür. İstanbul'da doğup, büyüyen ve burada yetişen Müstakimzâde 1788'de vefat etmiştir. Ardında yüzden fazla eser bırakmıştır. Bu eserleri arasında Hanefî mezhebinin kurucu imamı Ebû Hanîfe'nin en önemli eserlerinden biri olan el-Fıḳhü'l-ekber'in şerhi de yer almaktadır. Müstakimzâde'nin Şerefü'l-akīde adını verdiği el-Fıḳhü'l-ekber şerhi bu çalışmamızın ana konusudur. Çalışmamızda ayrıca Müstakimzâde'nin hayatı, eserleri ve kelâmî görüşleri hakkında da bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Müstakimzâde'nin hayatı ve ilmî kişiliği; ikinci bölümde Şerefü'l-akīde adlı eseri ve üçüncü bölümde ise itikadi görüşlerine yer verilmiştir. Çalışmada Müstakimzâde'nin yaşadığı dönem olan XII. (XVIII.) yüzyıl sosyokültürel özelliklerine de yer verilmiştir. Müstakimzâde'nin kelâmî görüşlerinin tespit edilmesinde ulaşılabilen bazı eserlerinden yararlanılmıştır. Başta Şerefü'l-akīde olmak üzere Terceme-i Mektûbât-ı Kudsiyye, Ahidnâme, İrade-i Cüz'iyye Risalesi, Şerh-i Dîvân-ı Ali, Tefsîru sûreti'l-Fâtihâ adlı eserler tetkik edilmiştir. Ayrıca Müstakimzâde'nin eserleriyle ilgili yapılmış tez çalışmalarından, akademisyenlerce hazırlanan makalelerden ve Müstakimzâde'nin diğer bazı eserlerinden de istifade edilmiştir. Sonuç kısmında ise Müstakimzâde'nin elde ettiğimiz kelâmî görüşlerine dair açıklamalara yer verilmiştir. Yapılan değerlendirmeyle Müstakimzâde'nin Hanefî-Mâtürîdî bir yaklaşımla tasavvufu harmanlanması neticesinde oluşturduğu zengin mirasın daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Mustaqim-zadah, is a scholar of the XII. (XVIII.) century Ottoman period and he is also a versatile personality in the scientific field. He has published in many religious, literary and artistic fields. Mustaqimzadeh, whose works are understood to be in a Hanafi-Maturid style, also has a Sufi aspect. He is an important figure in the Mujahideen branch of the Naqshbandi order. He was very effective in the spread of Naqshbandi in Anatolia. Mustaqimzadeh's works on biography are among the most important works of him. Biographical works of famous names and Ottoman sheikhsislams are among the reference sources that today's researchers have benefited from. His work which he prepared on the biography of calligraphers by Mustaqimzadeh, himself a calligrapher, is a real bedside source in this field. In the meantime, he emerged when the Ottoman Empire was strong in almost every field, emerged from the“Ascension Period”and entered the“Decline Period”. In his works, traces of the debates of the period he lived, and even the debates of the X. (XVI.) Century are encountered. In this period when palace, dervish lodge and madrasah were highly influential on society, Mustaqimzadeh took a stand for“dervish lodge”because of his sufi identity. It is seen that the discussions about the Kadızâdeliler-Sivâsîler contention are reflected. Born and raised in Istanbul, Mustaqimzadeh, who grew up there, passed away in 1788. He left behind more than a hundred works. Among these works, is the commentary of al-Fıkhu'l-akbar that is one of the most important works of Abu Hanifah, the founding imam of the Hanafi school. The commentary of al-Fıkhu'l-akbar which Mustaqim-zadah named Sharaf al-'Aqīda is the main subject of this study. In this study, information was also given about Mustaqimzadeh 's life, works and theological opinions. In the first part, the life and scientific personality of Mustaqimzadeh; in the second part, his work Sharaf al-'Aqīda and in the third part the views of creed are given. In the study, XII. (XVIII.) Century, in which Mustaqimzadeh lived, social and cultural characteristics are also included. Some of the works of Mustaqimzadeh, which can be reached in determining the theological views, were used. The works named Terceme-i Mektûbât-ı Kudsiyye, Ahidnâme, İrade-i Cüz'iyye Risalesi, Şerh-i Dîvân-ı Ali, Tefsîru Sûreti'l-Fâtihâ, especially Sharaf al-'Aqīda, were examined. In addition, the thesis studies about Müstakimzâde's works, articles prepared by academicians and some other works of Mustaqimzadeh were also utilized. In the final part, explanations about the theological views we have obtained are provided by Mustaqimzadeh. With this evaluation, it is aimed to better understand the rich heritage of Mustaqimzadeh created as a result of blending Sufism with a Hanafi-Maturid approach.
Benzer Tezler
- Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin Efendi'nin hayatı ve bazı kelâmî konulara dâir görüşleri
Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin Efendi's life and his views on some theological issues
SÜHEYLA ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinBozok ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ORHAN YILMAZ
- Müstakimzâde Süleyman Sadeddin'in Nakşbendiyye Tarikatının usûl ve adâbına dair görüşleri
Başlık çevirisi yok
SERPİL OCAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ŞİMŞEK
- Müstakimzade Süleyman Saadeddin'in Devhatü'l-Meşâyih Osmanlı Şeyhü'l-İslamlarının Biyografileri adlı eserinin transkipsiyon ve değerlendirilmesi
An analysis and transcription of Müstakimzade Süleyman Saadeddin's Devhâtü'l-Meşâyih Bi̇ograpghies of ottoman Seyhü'l-İslams
ALPER YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
TarihMustafa Kemal ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAYDAR ÇORUH
- Müstakimzade'ye göre bazı manzumelerin Şerhi
According to Mustakimzade, interpretetion of some poems
YAVUZ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AZMİ BİLGİN
- Devhatü'l-Meşâyıh ve zeyilleri (inceleme - tenkitli metin - indeks)
Devhatü'l-Meşâyih and the additions on Devhatü'l-Meşâyih
EMRAH BİLGİN
Doktora
Türkçe
2016
BiyografiAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN AKKUŞ