Kentsel yaya mekânında erişilebilirliğin insanın algısal hallerinden görme duyusu kapsamında irdelenmesi
Scrutizing accessibility in urban pedestrian space in the context of sense of sight within the perceptual conditions of human
- Tez No: 597119
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CEMAL CENK HAMAMCIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Mekan Organizasyonu ve Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Toplumun ortak kamusal kullanım alanı olan 'kentsel mekân'; fiziksel açıdan ve tüm bireyler tarafından erişilebilir olan yerdir. Literatüre bakıldığında 'erişilebilir tasarım', 'herkes için tasarım', 'kapsayıcı tasarım', 'kullanıcı odaklı tasarım', 'gerçek yaşam için tasarım', 'ömür boyu için tasarım' gibi kavramlarla karşılaşılmaktadır. Gerçekte bu kavramların öz nesnesi ve konu edilen ise 'insan'dır. İnsanların kent mekânına rahatlıkla erişebilmesi, hareket edebilmesi, dolaşabilmesi ve mekânı bağımsız bir şekilde kullanabilmesi hem temel bir vatandaşlık hakkı hem de sosyal yaşamın gerekliliklerindendir. Dolayısıyla bu gereklilik, insanın farklı fiziksel özelliklerinin ve buna bağlı olarak kentsel mekânda hareket ederken ihtiyaçlarının anlaşılması ve dikkate alınması evrensel tasarım yaklaşımının içselleştirilmesi ile kapsayıcı bir çerçevede sağlanabilir. Aksi takdirde bir taraftan yapılan tanımlarda ve algılarda insanlar 'engelli', 'özürlü', 'dezavantajlı', 'sağlıklı', 'sağlıksız', 'normal' gibi bir takım gruplara, belirli kullanıcılara ayrıştırılmakta, diğer taraftan pek çok bireyin kentleri, kamusal alanları kullanması engellenmekte ve işlevi hareket, toplanma veya iletişim kurma olan kentsel yaya mekânlarının insanları dışlayıcı mekânlara dönüşmesine neden olabilmektedir. Kentsel mekânın en temel kullanıcıları olan yayalar, değişen mesafe ve sürelerde hareket eden pek çok farklı özelliklerde (yaş, bedensel, duyusal, elleri dolu-yük taşıyan, tekerlekli sandalye kullanan vd.) bireylerden yani insanlardan oluşmaktadır. Ancak, günümüzde özellikle kalıcı ya da süreli fiziksel, algısal ya da mental bir takım güçlükler yaşayan bireyleri de kapsayacak içerikte üretilmesi beklenen çözümler mevcut yapılı çevreye eklentiler şeklinde devam etmektedir. Tasarı anlamında sonlanmış projelere ilave edilmesi mecburi yasal zorunluluklar veya uyulması gereken standartlar olarak ele alınan düzenlemeler ise aslında 'engel olan mekânlar' oluşturmaktan öteye gitmemektedir. Bu çalışmanın temel amacı; insanın algısal hallerinden görme duyusunda kalıcı, süreli ya da belirli bir dönemden sonra yaşanabilen güçlük, bozukluk ya da kaybı bulunan yayaların özelliklerini ve ihtiyaçlarını gerekçeleriyle birlikte ortaya koymak ve yasal boyutla ilişkisini kurarak yaya mekânının düzenlenmesinde yol gösterici olan rehberlerde (yabancı ve yerel) görme duyusu ile ilgili ilkeleri ve standartları araştırmaktır. Buna göre ilk bölümde tezin literatür özeti, amaç ve hipotezi ortaya konulmuştur. İkinci bölümde; öncelikle erişilebilirlik ve yaya kavramı, kentte yaya olmak ele alınmıştır. Yaya sınıflandırmaları araştırılmış ve ilişkisi kurularak insan halleri kavramı açıklanmıştır. İnsanların farklı özelliklerinin davranışlarına olan etkisi ve görme duyusu özelinde, görme bozukluğu yaşayan bireylerin karşılanması gereken ihtiyaçları belirlenmiş ve kentsel yaya mekânlarının tasarımında ne gibi konulara dikkat edilmesi gerektiği irdelenmiştir. Üçüncü bölümde; bütüncül bir yaklaşım ile tüm bireylerin yaş, dil, beceri gibi sebeplerden dolayı bir takım kısıtlarının olabileceğini kabul eden evrensel tasarım anlayışından söz edilmektedir. Evrensel tasarım; herkese imkan sağlayabilme, bağımsızlık, konfor, güvenlik, sürdürülebilirlik, kültürel uygunluk, cinsiyete uygunluk, kapsama, kaynaştırma ve bütünleşme terimleriyle de ifade edilmektedir. Sonrasında Türkiye'de mevzuat ve yasalar açısından durum değerlendirilmektedir. Ülkemizde de açık ve kapalı tüm kentsel çevrenin, sağlıklı bireylerle birlikte, engelliler/özürlüler, yaşlılar, çocuklar ve hamileler için kolay erişilebilirliği/ulaşılabilirliği sağlaması ve rahatça kullanılabilir mekânlar oluşmasına yönelik düzenlemeler geliştirilme aşamasındadır. Bu bağlamda tezde Dünya'dan güvenilir kurumların standartları ile Türkiye'deki standartlar karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucunda tespit edilen; Dünya'da ve Türkiye'de kurumlar için, toplumun her kesiminin kent kullanımına özgürce ve kolayca katılımı ana hedeftir. Toplumda ve fizik mekânda ayrımcılığın oluşmaması için insanın özelliklerinin anlaşılması ve ihtiyaçlarına yönelik tasarım yapılması gerekmektedir. Bu gerekliliği sağlayacak standartlar ve yaptırımlar nettir. Ancak sadece bu standartlara uymak toplumun her kesiminin kenti kullanmasına yardımcı olmamaktadır. Hem bu standartların uygulanması ve uygunluğunun denetlenmesi hem de fizik çevreyi tasarlarken toplumun her kesiminden kullanıcıları temsil eden kurumlar ve fikir paydaşlarının katılımı sağlanmalıdır. Bu çalışma görme bozukluğu yaşayanların ihtiyaçları ve davranış biçimlerini ortaya koyarak ona uygun ilişkiler kurulmasını sağlamak ve mevcut yasal-yönetsel boyutun bu anlamda iyileştirilmesini desteklemektedir. Tez çalışması insanların ayrıştırılmamasına odaklanmıştır. Herkes bir takım kısıtlara sahip doğabilir veya süreç içinde kısıtlanabilir. Çalışma konusu olarak insanın algısal hallerinden görme duyusu seçilmiştir. Dünya'daki ve Türkiye'deki standartların karşılaştırılması ve örnek alanda test edilmesi görme duyusu kapsamında ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
Urban space is the common area of the society for public use, which is physically accessible to all individuals. When the literature is examined, concepts such as 'accessible design', 'design for everyone', 'inclusive design', 'user-oriented design', 'design for real life', 'design for lifelong' are encountered. In fact, the main subject of these concepts is the human. It is a basic citizenship right as well as the necessity of social life to enable people to access, move around and use the space independently. Therefore, this requirement can possibly be achieved in an inclusive framework by interiorizing the universal design approach through an understanding that takes the different physical characteristics of the human being in to account according to the needs of the urban space. Otherwise, in the definitions and perceptions made on the one hand that categorize people into specific groups such as 'disabled', 'disadvantaged', 'healthy', 'unhealthy' and 'normal'. On the other hand, many individuals are prevented from using cities and public spaces, whose function is movement, assembly or communication, may cause urban pedestrian spaces to turn into places of exclusion. Pedestrians are the most basic users of urban space; consist of many different characteristics (age, physically, sensorial, hand-load bearing, wheelchair users etc.) that are moving in varying distance and time. However, the solutions which are expected to be produced in the content that will include individuals who have a physical, perceptual or mental difficulties, especially in permanent or permanent form, continue as additions to the existing built environment. The regulations, which are considered as mandatory legal requirements or standards to be complied within the projects terminated in the sense of design, do not go beyond creating obstacles spaces. The main purpose of this study is; to determine the characteristics and needs of the pedestrians who face with difficulty, disability or deprivation that can be permanent or experienced after a certain period of time in the context of sense of sight within the perceptual states of human and to establish the relationship with the legal dimension and to investigate relevant principles and standards among the guidelines (foreign and local) that mentor the design of pedestrian space. Accordingly, in the first part of the thesis, the literature summary, purpose and hypothesis are presented. In the second part first of all; accessibility and pedestrian concept are discussed in the city. Pedestrian classifications are researched and the relationship between the concepts of human states is explained. The effects of the different characteristics of the people on their behavior and the sense of vision, the needs of the individuals with visual impairment were determined and the issues to be considered in the design of urban pedestrian spaces were examined. In the third chapter, the universal design concept, which accepts that all individuals may have some limitations due to age, language, skills etc. will be mentioned. Universal design is also expressed in terms of providing opportunity to everyone, independence, comfort, security, sustainability, culturally appropriate, gender compatibility, inclusion and integration. After that, the situation will be evaluated in terms of legislation and laws in Turkey. Recently, open and closed urban environment, along with healthy individuals, disabled, elderly, children and pregnant women to provide easy accessibility and arrangements for creating functional spaces are in the process of development in Turkey. In this context of the thesis, the standards of credible institutions in Turkey have been compared to world standards. As a result of the study; for institutions in the world and Turkey, the main goal is to be able to move in the city freely and easily participation to all segments of society. In order to prevent discrimination in society and physical (built) environment, it is necessary to understand the characteristics of people and design for their needs. The standards and sanctions to ensure this requirement are clear. However, adhering to these standards does not help every part of the society to use the city. Both the implementation and supervision of these standards should be ensured, as well as the participation of the stakeholders in the community for the design of the physical environment. This study supports the development of the existing legal dimension in this respect by establishing the needs and behaviors for in case of sense of sight. The study of thesis is focused on the equity among people excluding discrimination. Everyone can be born with a number of constraints, or can be acquired in the process, but as a subject of study, the sense of sight is chosen from the perceptual situations of human. A comparison of the standards in the world and in Turkey and sample testing in the field are dealt with eyesight.
Benzer Tezler
- İstanbul metro çıkışlarının yaya-taşıt ilişkileri çerçevesinde değerlendirilmesi: Kadıköy-Kartal metro hattı örneği
Evaluation of the metro exits in İstanbul with respect to the pedestrian-vehicle relationship: Kadıköy-Kartal metro line case study
BÜŞRA SELEN KESKİNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET OCAKÇI
- Engelsiz kent tasarımında yayanın mekân algısını etkileyen faktörlerin irdelenmesi
Investigation of the factors affecting the spatial perception of pedestrian in barrier-free city design
MERVE BİÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMAL CENK HAMAMCIOĞLU
- Kentsel mekanda yürünebilirlik olgusu: Moda ve Bahariye aksları
Walkability in urban space: Moda and Bahariye axes
GÖRKEM ERTUĞRUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN ALKIŞER BREGGER
- Hastane binalarında kronolojik açıdan erişilebilirliğin gelişimi ve mekan dizimi yöntemi ile iki örnek üzerinden inceleme
The development of chronological accessibility in hospital buildings and the methods of space syntax with two sample examination
FUNDA ÇINAR KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERVER FUNDA KERESTECİOĞLU
- Toplu taşıma duraklarının erişilebilirliğinin irdelenmesi: İstanbul örneği
Examining the accessibility of public transport stops: The case of Istanbul
DİLARA ÖZTAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
UlaşımKonya Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİNAN LEVEND