Runik metinlerde belirteç işlevli bağımlı cümleler
Adverbial functioning dependent sentences in runic texts
- Tez No: 603094
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 533
Özet
Bu tez çalışmasında, Eski Türkçe runik metinlerde tespit edilen belirteç işlevli bağımlı cümleler dilbilimsel ve dilbilgisel yöntemlerle incelenmiştir. İlk olarak runik metinlerdeki belirteç işlevli bağımlı cümle yapılarının üst - temel cümleye bağlanma yolları ele alınmıştır. Biçimbilgisel bağlanma yollarıyla sağlanan belirteç cümleleri, basit ve karmaşık yapılı eklerden oluşmaktadır. Biçim-sözdizimsel bağlanmada, üç temel yolla üst cümleye bağlanma tespit edilmiştir. Ortaç temelli, isim + ilgeç temelli ve bitimli altasıralama metotları biçim-sözdizimsel bağlanmayı işaretleyen dilbilgisel ve anlamsal kodlardır. Belirteç işlevli bağımlı cümlelerin kendi içerisinde kiplik, görünüş ve zaman bildirmesi, temel cümle gibi değerlendirilmesini sağlamıştır. İkinci bölüm, belirteç cümlelerinin söz dizimi ile ilgilidir. Söz dizimsel inceleme, hem belirteç cümlelerinin ögelerini hem de üst - temel cümleye göre konumlanmayı ele alır. Belirteç cümlelerinin söz dizimi; özne, tümleç ve yüklem ögelerinin nasıl sıralandığını; üst ya da temel cümlenin önünde, içinde ve sonunda nasıl konumlandığını açıklar. İncelemenin son kısmında, anlambilimsel kodlar içeren kiplik anlatımların, belirteç cümlelerinde var olup olmadığı irdelenmiştir. Runik metinlerde, üst - temel cümlenin belirteç işlevini üstlenen yapıların, taşa veya kâğıda yazılı metinlerdeki görülme sıklığı, farklı coğrafi bölge, yüzyıl ve etnik kimlikteki durumları açıklanmıştır. Her bölümün sonunda edinilen sonuçlar, bölge yazıtları ekseninde tablolar ve grafiklerle gösterilmiş, böylece bilgilerin daha net yansıtılması hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, adverbial functional dependent clauses detected in Old Turkic runic text is examined in terms of linguistic and grammatical method. Firstly, the ways in which the dependent sentence structures with adverbial functions in runic texts are connected to the upper - basic sentence are discussed. The adverbial clauses provided by morphological attachment paths consist of simple and complex structured suffixes. Form-syntactic binding was determined in three basic ways to connect the upper sentence. The participle-based, noun + suffix-based and finished sub-order methods are grammatical and semantic codes that mark morpho-syntactic binding. Declaration of modality, aspect and time within the dependent sentences with deterministic functions has enabled it to be evaluated as the basic sentence. The second section deals with the syntax of the adverb clauses. Syntactic analysis deals with both the elements of the adverb clauses and the positioning according to the upper - basic sentence. Syntax of adverb clauses how the subject, object and predicate elements are ordered; explain how it is positioned before, inside, and at the end of the top or base sentence. In the last part of the study, it is examined whether the modality expressions containing semantic codes exist in the adverbial clauses. In runic texts, the frequency of the structures that assume the adverbial function of the upper - basic sentence in the texts written on stone or paper, different geographical regions, centuries and ethnic identity statuses are explained. The results obtained at the end of each section are shown in tables and by graphics on the axis of the region inscriptions, so that the information is reflected more clearly.
Benzer Tezler
- Irk Bitig ve kâğıda yazılı Türk runik harfli metinler üzerine açıklamalı bibliyografya
An annotated bibliography on Irk Bitig and Turkis runic letters written on paper
CEYLAN KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM DEMİREL DÖNMEZ
- Türk runik harfli metinlerde siyasî terimler
Political terms in the Turkic runic texts
SAFFET YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Yenisey yazıtları (Transliterasyon, transkripsiyon, çeviri, açıklama, metin ve dizin)
Yenisey inscriptions (Transliteration, transcription, translation, explanation, text, index)
SERKAN ŞEMEN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEGÜL SERTKAYA
- Runik harfli metinlerde eşdizimlilik
Collocation in runic inscriptions
PINAR SEL
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRÜ HALUK AKALIN
- Türk runik harfli metinlerde söz yapımı
Word formation in Turkic runic texts
İBRAHİM KEKEVİ
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERHAN AYDIN