Geri Dön

Runik metinlerde belirteç işlevli bağımlı cümleler

Adverbial functioning dependent sentences in runic texts

  1. Tez No: 603094
  2. Yazar: AYBÜKE BETÜL DOĞAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE YILMAZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 533

Özet

Bu tez çalışmasında, Eski Türkçe runik metinlerde tespit edilen belirteç işlevli bağımlı cümleler dilbilimsel ve dilbilgisel yöntemlerle incelenmiştir. İlk olarak runik metinlerdeki belirteç işlevli bağımlı cümle yapılarının üst - temel cümleye bağlanma yolları ele alınmıştır. Biçimbilgisel bağlanma yollarıyla sağlanan belirteç cümleleri, basit ve karmaşık yapılı eklerden oluşmaktadır. Biçim-sözdizimsel bağlanmada, üç temel yolla üst cümleye bağlanma tespit edilmiştir. Ortaç temelli, isim + ilgeç temelli ve bitimli altasıralama metotları biçim-sözdizimsel bağlanmayı işaretleyen dilbilgisel ve anlamsal kodlardır. Belirteç işlevli bağımlı cümlelerin kendi içerisinde kiplik, görünüş ve zaman bildirmesi, temel cümle gibi değerlendirilmesini sağlamıştır. İkinci bölüm, belirteç cümlelerinin söz dizimi ile ilgilidir. Söz dizimsel inceleme, hem belirteç cümlelerinin ögelerini hem de üst - temel cümleye göre konumlanmayı ele alır. Belirteç cümlelerinin söz dizimi; özne, tümleç ve yüklem ögelerinin nasıl sıralandığını; üst ya da temel cümlenin önünde, içinde ve sonunda nasıl konumlandığını açıklar. İncelemenin son kısmında, anlambilimsel kodlar içeren kiplik anlatımların, belirteç cümlelerinde var olup olmadığı irdelenmiştir. Runik metinlerde, üst - temel cümlenin belirteç işlevini üstlenen yapıların, taşa veya kâğıda yazılı metinlerdeki görülme sıklığı, farklı coğrafi bölge, yüzyıl ve etnik kimlikteki durumları açıklanmıştır. Her bölümün sonunda edinilen sonuçlar, bölge yazıtları ekseninde tablolar ve grafiklerle gösterilmiş, böylece bilgilerin daha net yansıtılması hedeflenmiştir.

Özet (Çeviri)

In this thesis, adverbial functional dependent clauses detected in Old Turkic runic text is examined in terms of linguistic and grammatical method. Firstly, the ways in which the dependent sentence structures with adverbial functions in runic texts are connected to the upper - basic sentence are discussed. The adverbial clauses provided by morphological attachment paths consist of simple and complex structured suffixes. Form-syntactic binding was determined in three basic ways to connect the upper sentence. The participle-based, noun + suffix-based and finished sub-order methods are grammatical and semantic codes that mark morpho-syntactic binding. Declaration of modality, aspect and time within the dependent sentences with deterministic functions has enabled it to be evaluated as the basic sentence. The second section deals with the syntax of the adverb clauses. Syntactic analysis deals with both the elements of the adverb clauses and the positioning according to the upper - basic sentence. Syntax of adverb clauses how the subject, object and predicate elements are ordered; explain how it is positioned before, inside, and at the end of the top or base sentence. In the last part of the study, it is examined whether the modality expressions containing semantic codes exist in the adverbial clauses. In runic texts, the frequency of the structures that assume the adverbial function of the upper - basic sentence in the texts written on stone or paper, different geographical regions, centuries and ethnic identity statuses are explained. The results obtained at the end of each section are shown in tables and by graphics on the axis of the region inscriptions, so that the information is reflected more clearly.

Benzer Tezler

  1. Irk Bitig ve kâğıda yazılı Türk runik harfli metinler üzerine açıklamalı bibliyografya

    An annotated bibliography on Irk Bitig and Turkis runic letters written on paper

    CEYLAN KAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve Edebiyatıİnönü Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZLEM DEMİREL DÖNMEZ

  2. Türk runik harfli metinlerde siyasî terimler

    Political terms in the Turkic runic texts

    SAFFET YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FERRUH AĞCA

  3. Yenisey yazıtları (Transliterasyon, transkripsiyon, çeviri, açıklama, metin ve dizin)

    Yenisey inscriptions (Transliteration, transcription, translation, explanation, text, index)

    SERKAN ŞEMEN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞEGÜL SERTKAYA

  4. Runik harfli metinlerde eşdizimlilik

    Collocation in runic inscriptions

    PINAR SEL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞÜKRÜ HALUK AKALIN

  5. Türk runik harfli metinlerde söz yapımı

    Word formation in Turkic runic texts

    İBRAHİM KEKEVİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve Edebiyatıİnönü Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERHAN AYDIN