Bomonti-Feriköy'deki sosyal farklılaşmanın mekansal düzeyde incelenmesi
Spatial analysis of social differentiation in Bomonti-Feriköy
- Tez No: 607826
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMÜR BARKUL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Bomonti, sanayi desantralizasyonu, eski endüstri alanları, mekansal farklılaşma, Bomonti, industrial decentralization, old industrial areas, spatial differentiation
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Kentler tarihsel süreç içerisinde kendi iç dinamikleri ve birikimleri doğrultusunda değişmekte ve gelişmektedirler. Bu gelişme ve değişme birçok açıdan kent için olumlu yönde sürerken, çoğu zaman da birçok olumsuzluğu beraberinde getirmektedir. Ülkemizde pek çok konuda olduğu gibi sanayi sektörünün de öncü kenti olan İstanbul; 1950'li yıllardan sonra sanayideki hızlı gelişme ve sektörün yarattığı iş gücü potansiyeli doğrultusunda büyük oranda göç almış, herhangi bir plana bağlı kalmaksızın yapılan rastgele yer seçimleri sonucunda ''çarpık'' kentleşme süreci hızlanmıştır. Bu plansız büyüme ve gelişme sonrasında sanayi, kent içinde kirlilik, doğal alanların tahribi gibi sorunlar yaratmış, yaşanan olumsuzlukları düzenlemek ve kentte bulunan sanayi tesislerinin ıslahı için 1980'li yıllardan sonra yoğun bir şekilde sanayi desantralizasyonu (merkez kayması) yaşanmıştır. Büyük işletmeler merkezi konumda bulunan eski yerlerini terk etmiş ve kent çeperlerinde bulunan yeni alanlara taşınmışlardır. Küçük işletmeler ise merkezi iş alanlarına bağlı olduğu için kent merkezlerinde faaliyetlerini sürdürmeye devam etmişlerdir. Bu merkez kayması sonucunda sanayinin terk ettiği merkez alanlar çöküntü bölgeleri haline gelmiş ve kentte mekansal değişimler yaşanmaya başlamıştır. Bunun sonucunda eski endüstri alanları, kentte dönüşüm projeleri için önemli bir konuma gelmiştir. İstanbul'da en eski sanayi bölgelerinden biri olan Bomonti, gelişim açısından sanayi alanında kendi kendine oluşan ve kendini kabul ettiren bir bölgedir. Bomonti sanayi alanı ilk kurulduğu zamanlarda kent dışında bir konumda iken zamanla kentin gelişmesi ve bölgedeki sanayi faaliyetlerinin artması ile birlikte kent içinde kalmıştır. İstanbul'da yaşanan desantralizasyon sonucunda Bomonti sanayi bölgesinde de büyük fabrikalar yerlerini terk etmiş olsa da hafif sanayi kuruluşları 2019 yılında halen aktif olarak faaliyet göstermektedir. Bomonti ve çevresinde yaşanan gelişmeler, bölgede yaşanan değer artışları ile birlikte eski endüstri alanları ve çevresinde gelişen gecekondu yerleşmeleri dönüşüm projeleri için önemli bir odak noktası haline gelmiştir. Bomonti ve çevresinde yer alan yerleşmelere bakıldığında mekansal, sosyal ve ekonomik farklı oluşumlar gözlemlenmektedir. Bunlar; Feriköy ve çevresindeki eski yapılanma, Bomonti ve çevresindeki fabrika alanları ve endüstri alanı çevresinde eski gecekondu alanlarıdır. Bölgeye üst ölçekten bakıldığında her alanın kentsel dönüşümden farklı etkilendiği görünmektedir. Yapılan bu çalışmada İstanbul'da bulunan endüstri alanlarının gelişim evreleri benzer olmasına rağmen endüstri alanının kullanımında farklılaşan Bomonti'nin mekansal gelişimi incelenecektir. Bu çalışmanın birinci bölümü olan giriş bölümünde tezin amacı açıklanmış, tezle ilgili bir hipotez oluşturulmuş ve literatür özetine yer verilmiştir. İkinci bölümde Osmanlı devletinin son dönemlerinden başlanarak 2019 yılına kadar olan süreçte İstanbul'daki endüstri alanlarındaki gelişmeler kısaca açıklanmıştır. Tezin üçüncü bölümünde ilk kurulduğu dönemlerde Bomonti'nin şehir dışında bir endüstri bölgesi iken, yaşanan gelişmeler doğrultusunda şehir içi endüstri bölgesi haline nasıl dönüştüğü tarihsel süreç içerisinde incelenmiştir. Bu dönüşümün Bomonti ve çevresinde yarattığı mekansal ve sosyal yansımalarına değinilmiştir. Dördüncü bölümde ise Bomonti'nin eski haritalarında ve bölgede yapılan alan çalışmaları sonucunda elde edilen bilgiler doğrultusunda son 20 yılda yaşanan mekansal değişimler ve nedenleri ile bölgenin farklılaşan karakteri tespit edilmeye çalışılmıştır. Böylelikle eski kentlerin merkez alanlarında kalan kent içi endüstri alanlarının değişimleri Bomonti / Şişli örneği üzerinden incelenmeye ve ortaya çıkan yeni konut alanlarının özellikleri gözlemlenmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Cities are changing and developing in the historical process in line with their internal dynamics and accumulations. While this development and change continues in a positive way for the city in many ways, it also often brings together with many negativities. As in many other subjects in our country, Istanbul is also the pioneer city of industry: Due to the rapid development in the industry and the labor force created by the sector after the 1950s, the conurbation process accelerated as a result of random place selections without being heavily dependent on any plan. After this unplanned growth and development, the industry created problems such as pollution within the city, destruction of natural areas, after 1980, industrial decentralization (center shift) was experienced to regulate the negativities and to improve the industrial facilities in the city. Large enterprises have abandoned their central location and moved to new areas in the city walls. Since small enterprises are connected to central business areas, they continue to operate in city centers. Central areas abandoned by industry as a result of industrial decentralization, also they have become a collapse zone and caused spatial changes in the city. As a result, old industrial areas have become an important location for transformation projects in the city. Bomonti, which is one of the oldest industrial areas in Istanbul, is a region that is self-established in the field of industry. Bomonti was located outside of the city when it was first established and it was in the city with the development of the city itself and industrial activities in the region. As a result of decentralization in Istanbul, large factories in Bomonti industrial zone have left their places, but light industrial enterprises are still active in 2019. Together with the developments in the vicinity of Bomonti and the increase in the value of the region, the old slum areas and old industrial areas developing around industrial activities have become an important focal point for transformation projects. When we look at the settlements in Bomonti and its surroundings, different formations are observed in spatial, social and economic aspects. These are: Old structure in Feriköy and surrounding area, factory areas in Bomonti and its surrounding, industrial area around the old slum buildings. When we look at the region from the upper scale, it is seen that each area is affected differently by the urban transformation. In this study, although the developmental stages of the industrial areas in Istanbul are similar, the spatial development of Bomonti, which differs in industrial field, will be examined. The purpose of the thesis is explained in the first chapter of this study, a hypothesis about the thesis has been created and a summary of the literature is given. In the second part of the thesis, the developments in the industrial areas of Istanbul have been explained in the period starting from the last period of the Ottoman state until 2019. In the third part of the thesis, when Bomonti was an industrial area outside the city in the first period of its establishment, how it was transformed into an inner city industrial zone in the light of developments has been examined in the historical process. The transformation of the spatial and social reflections created in and around Bomonti is also mentioned. In the fourth chapter, Bomonti's old maps and the information obtained as a result of the field studies conducted in the region, spatial changes in the last 20 years and the reason for the differentiated character of the region has been tried to be determined. Thus, remaining in the central areas of the old cities, the changes in urban areas were examined through Bomonti / Şişli sample and the properties of new residential areas were observed.
Benzer Tezler
- Feriköy pompa istasyonu yapıları restorasyon projesi
Restoration project of Ferikoy pump station buildings
ZEYNEP ÇİĞDEM ŞANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YILDIZ SALMAN
- Sanat ve mimarlık tarihi açısından Bomonti semtinin gelişimi
The development of Bomonti district in terms of art and arthitectural history
OZAN ER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞÜKRÜ SÖNMEZER
- Feriköy, Kurtuluş, Bomonti ve Duatepe mahallelerinde karşılaşılan az katlı Artdeco Akımına ait binaların cephe tipolojileri
Facade typologies of low-rise Artdeco Buildings faced in Feriköy, Kurtuluş, Bomonti and Duatepe neighborhoods
TOGAN TONG
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. Z. KAYA DİNÇER
- Bomonti Bira Fabrikası restorasyon projesi
Restoration project of bomonti brewery
SİNAN AKYURTLAKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLSÜN TANYELİ
- Kurtuluş (Tatavla) semti kentsel koruma projesi
Urban conservation project for Kurtuluş (Tatavla) district
ÇAĞLASU ARTUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN