Geri Dön

Şeyhülislam Saʻdi Çelebi'nin (Ö. 1539) yapışdırma Fetva mecmualarının değerlendirilmesi

A study on seikh al-İslam Saʻdi Çelebi's (D. 1539)yapışdırma Fatwa collections

  1. Tez No: 609418
  2. Yazar: ESRA BEMBEYAZ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ERTUĞRUL İSMAİL ÖKTEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Tarih, History
  6. Anahtar Kelimeler: Şeyhülislam Saʻdi Çelebi, Fetva, Fetva mecmuaları, Yapışdırma fetva mecmuaları, Fetva bürokrasisi, Fetva diplomatikası, Osmanlı hukuku, Osmanlı Elyazmaları, 16. yüzyıl, Sheikh al-Islam Saʻdi Celebi, Fatwa, Fatwa collections, Yapışdırma fatwa collections, Fatwa bureaucracy, Fatwa diplomacy, Ottoman law, Ottoman manuscripts, 16th century
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 309

Özet

Bu tezde Kanunî Sultan Süleyman devrinde 1534-1539 yılları arasında şeyhülislamlık yapmış olan Saʻdi (Sadullah) Çelebi'nin (ö. 1539) verdiği imzalı fetvalarının toplandığı iki mecmua incelenmiştir. Bu mecmular orijinal fetvalardan oluşan yapışdırma türündedir. Diğer yapışdırma fetva mecmualarında birden fazla şeyhülislamın fetvaları toplanmışken bu iki mecmuada sadece Saʻdi Çelebi'nin fetvaları yer almaktadır. Fetva mecmuaları iki yönüyle incelenmiştir. İlk olarak Saʻdi Çelebi'nin orijinal fetvalarının unsurları fetva diplomatikası açısından tahlil edilmiştir. Bunun sonucunda 16. yüzyılın ilk yarısında fetva makamında uzmanlaşmış görevlilerin bulunduğuna ve fetva bürokrasisinin yoğun olduğuna dikkat çekilmiştir. Ardından yapışdırma fetva mecmualarının nasıl ve neden düzenlendiği ile kimler tarafından okunduğu soruları etrafında 16. yüzyılda icra ettikleri fonksiyon anlaşılmaya çalışılmıştır. Mecmuadaki fetvaların aslî unsurlarının yanı sıra üzerlerinde yer alan okuyucu notlarından yola çıkılarak mecmualarının düzenlenme amacının, uygulamaya dönük bir niyetle kazâ veya iftâ görevlilerinin yararlandıkları bir kaynak oluşturmak olabileceğine dikkat çekilmiştir.

Özet (Çeviri)

This thesis examines two fatwa collections from Saʻdi Celebi (d. 1539). Saʻdi Celebi (Sadullah Saʻdi Effendi) served as sheikh al-Islam between the years 1534 and 1539 during the reign of Suleyman the Magnificent. These types of collections are yapışdırma (yapishtirma) comprised from original fatwas. Whereas other yapışdırma collections gather fatwas from multiple sheikh al-Islams, these two collections are only comprised from Saʻdi Celebi's fatwas. The fatwa collections have been examined from two aspects. Firstly, the elements of Saʻdi Celebi's original fatwas have been analysed in respect to diplomacy of fatwas. The results of this analysis indicated the first half of the 16th century to have had specialized fatwa officials and the fatwa bureaucracy to have been quite busy. Furthermore, the function of the fatwa collections during the 16th century was questioned in terms of how and why the fatwa collections had been compiled and who read them. When considering the fundamental elements of the fatwas as well as the notes made by those who've read the collections, the purpose of compiling these collections has been indicated to possibly have been for creating a source that kaza and ifta officials could benefit from in practice.

Benzer Tezler

  1. Sâdî Çelebi'nin (Ö. 945/1539) Hâşiye ʿalâ Envâri't-tenzîl ve esrâri't-teʾvîl adlı tefsirinin Meryem Suresi tahkiki (Edisyon-kritik)

    A critical edition and analysis of Saʿdī Čelebī's Ḥās̲h̲iya ʿalā Anwār al-tanzīl wa-asrār al-taʾwīl Sūrat Maryam

    MUHAMMET ZEKİ AKBAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Dinİnönü Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HARUN BEKİROĞLU

  2. Şeyhu'l - İslâm Sa'dî Çelebi ve el-Fevâidü'l - Behiyye: Hâşiye 'alâ Tefsîri'l - Beyzâvî adlı eserinin tahlili

    Sheikh al Islam Sa'dî Çelebi and analysis of his work named el-Fevâidül - behiyye: Hâşiye 'ala Tefsîri'l - Beyzâvî

    ERSİN ÇELİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    DinRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET YILMAZ

  3. Şeyhülislam Sa'di Efendi'ye ait Amasya Beyazıt İl Halk Kütüphanesi 439 numarada kayıtlı Fetvâ Mecmuası'nın tahkik ve tahlili

    The analysis and verification on Sheikh al-islam Sadi Celebi Effendi's journal of Fatwas Which is the registered book with the number 439 in The Puplic Library of Amasya

    MEHMET NACİ ÇAĞLAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET HAMDİ FURAT

  4. Şeyhülislam Feyzullah Efendi'nin hayatı, eserleri ve Arapça şeceresi

    Shyayk al-Islam Feyzullah Efendi̇'s li̇f and work and hi̇s Arabi̇c bi̇ography

    SEDAT YILDIRIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    DinAtatürk Üniversitesi

    Arap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SADİ ÇÖGENLİ

  5. Şeyhulislâm Mehmed Esad Efendi ve Behcetü'l-Lügat'ı

    Shaykh al-Islam Mehmed Esad Effendi and his Behcetu'l-Lugat

    HASSAN ESMAIL NEZHAD TEYMOUR ABADI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    DilbilimAtatürk Üniversitesi

    Arap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. M. SADİ ÇÖGENLİ