Geri Dön

Şeyh Galib Divanı

Başlık çevirisi mevcut değil.

PDF İndir

  1. Tez No: 20406
  2. Yazar: M. MUHSİN KALKIŞIM
  3. Danışmanlar: PROF.DR. KEMAL YAVUZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1992
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 646

Özet

Karlofça Anlaşması (1699) ile gerileme dönemine giren Osman lı Devleti, 17. yüzyıldaki ıslahat hareketlerini 18. yüzyılda da de vam ettirmiştir.Nâbi ve Nedîm ekollerinin tesirlerini devam ettir diği bir çevrede yetişen Şeyh Gâlib,Sebk-i Hindi 'nin Türk Edebi yatı ' ndaki en başarılı temsilcisidir. Esas ismi Muhammed Es'ad olan Şeyh Gâl ib, 1757 'de İstanbul'da doğdu. Babası Mustafa Reşîd Efendi, annesi ise Emîne Hâtûn' dur. 24 yaşında iken Dîvân tertip etmiş, 26 yaşında iken Hüsn ü Aşk isimli mesnevisini kaleme almıştır.Konya' da Mevlevi Dergâhı ' nda girdiği 1001 günlük çilesini 1787'de İstanbul Yenikapı Mevlevîhânesi ' nde tamamladı ve Ali Nutki Efendi 'den hilâfet aldı. 1791 'de Galata Mev levîhânesi ' ne şeyh tâyin edi İdi. 1799 ' da 42 yaşında vefat etti. Eser leri, Divân, Hüsn ü Aşk,Şerh~i Cezire-i Mesnevi ve Es-Soh- betü' s-Sâfiyye ' dir. Ayrıca, Esrar Dede 'nin Tezkire-i Şuara-yı Mevle- viyye isimli eserindeki şiirleri derlemiştir. Dîvân, 5500 beyti ik hacimde olup 1836 'da Bulak' ta taşbasma hâ linde tab edilmiştir. 30 *un üzerinde yazma nüshası vardır.Divân'da- ki nazım şekilleri şunlardır : Kaside (31), Târih (76),Terci-i Bend ( 13), Sâkî-nâme (l),Müseddes (8), Tahmis ( 19), Muhammes (2),Tard u. Rekb (1), Şarkı (11), Mesnevi (ll).Bahr-ı Tavî 1 (1), Gazel (370), Na tamam Gazel (1), Mersiye (l),Lügaz (2),Kıt'a (54),Rübâ'î (73),Beyt (95), Mısra' (5) Hüsn ü Aşk, Şeyh Gâlib'in 1783 ' te 26 yaşında iken -./.-.-/. - vezniyle kaleme aldığı 2101 beyitten müteşekki 1, seyr-i sülûku (me cazî aşktan hakîkî aşka geçiş) anlatan tasavvufî ve temsilî bir mesnevidir. 1252'de Bulak' ta, 1304 ve 1339'da İstanbul'da bastırıl mıştır. 30 'un üzerinde yazma nüshası vardır. Şerh-i Cezire-i Mesnevi, 16.yy. m Mevlevi büyüklerinden Yûsuf-- ı Sîneçâk'ın Mesnevî-i Şerifin her cildinden 100 beyit seçerek baş tarafa 99, son kısma 5 beyit ekleyerek meydana getirdiği Cesî- re-i Mesnevi isimli eserinin mensur bir şerhidir. Es-Sohbetü' s-Sâfiyye, Trabzon' lu Şeyh Köseç Ahmed Efendi 'nin“Et-Tuhfetü”1-Behiyye fî Tarîkati ' 1-Mevleviyye“ isimli Mevlevi â- dâb ve erkânından bahseden Arapça risalesine yine Arapça yazılan bir ta ' 1 ikafctır.625 Şeyh Gâlib'in bütün eserlerinde ön planda hissedilen bir Mev~ lânâ tesiri vardır. Hüsn ü Aşk' ta adı geçen büyük şâir ler, Nizami, Husrev,Şevket-i Buhârî, Ali Sir Nevâyi ve Fuzûli ' dir.Dîvân' ında, Hz.Mevlânâ,Hâf ız-ı Ş irâzî, Fuzûli, Nef ? i, Hayâl î,Şeyh Nesib Dede, Şa hidi, Seyyid Ebû Bekr Çelebi, Râşid Efendi, Hoca Neş'et.Arif Efendi, Hanîf Ef endi, Vak'anüvis Pertev'e tahmis yapmıştır.Nazire yaptığı şahsiyetler Hâfız-ı Şirâzî, Kelinı-i Hemedâni, Sâib-i Tebrîzî, Şevket- i Buhar i, Fuzûlî, Nedim, Nef ' î,Nâ' i lî, Nâbi, Neşâtî, Nahifi, Fehim, Sabit, Tıfli Ahmed, Seyyid Seyful lâh, Mahremi, F. Ahmed Dede, Hoca Neş'et,La' li,Nevres-i Kadîm, Hanîf Efendi,Sâkıb Dede,Rif ' at, Râş id Efendi,Vak' anüvis Pertev, Münif, Derviş Niyaz.Hulûsî 'dir. Gâlib' in, zamanında ve daha sonraki yıllarda etkilediği şâir ler şunlardır : Esrar Dede,Neyyir Dede, Vak'anüvis Pertev, Vak' anü vis Nûrî, Dâniş, Faik Ömer, Nebî 1, Ayntabl ı Aynî,Zîver Paşa, Bosnalı Fehim, Refîî-i Amidi, Keçecizâde İzzet Molla, Şeref Hanım, Bursalı Mu- rad Emrî, Şeyhül islâm Arif Hikmet, Yenişehirli Avnî,Hanyalı Kâmi, En- derunlu Râsih, Safâyi, Senîh,Kahyâzâde Arif, Kara Şemsi, Bayburtlu Zihni, Edhem Pertev Paşa, Nâmık Kemâl, Ziya Paşa, Abdülhak Hâmid Tar- han,Cenâb Şehâbeddin, Ahmed Hâşim, Ahmed Hamdi Tanpınar, B.Kemâl Çağ lar, Hâşim Nezîhî Okay,Midhat Sertoglu, Sezai Karakoç... Şeyh Gâlib'e göre şiirin vazifesi, kâinattaki güzelliği ve o güzelliği temsil eden mücerred sevgiliyi vasf etmektir.Şâir mecazî değil, hakîkî güzelliğin peş indedir.Bütün güzel 1 ikler, Sâni ', Cemi 1, Latif,Müzeyyin isimlerinin tecellisidir ve mutlak güzelliğe nis- betle su üzerindeki nakış gibidir.Şâir, gönül ehli, meşrebi hoş ve itidalli olmalıdır.San'atçı dış dünyadaki suretlerin iç âlemdeki akislerine ayna olabildiği nisbette başarı lıdır.Ş iirde esas unsur hayâldir. Şiirlerinin edebi kıymeti hakkında farklı değerlendirmeler yapılmıştır : a. Büyük bir şâir değildir., b.Hüsn ü Aşk edebî kıy met taşıdığı halde Dîvân'daki şiirler pek başarılı değildir, c. O, her iki eseriyle de büyük şâirdir, d. Sembolist veya Empresyo nisttir. Şeyh Gâlib,ehl-i sünnet' in esaslarına bağlı bir Mevlevi'dir. Kendisine isnâd edilen Şiilik ve eşcinsellikle hiçbir alâkası yok tur. Sultân Selîm'in kızkardeşi Beyhan Sultân'a karşı fazlasıyla takdir ve hürmet hisleri içinde bulunmuş tur. Bu hususta onun gizli ve derin bir alâkayı sürdürdüğünü de söylemek mümkündür. Dîvân'da 11 'i rübâi vezni olmak üzere 34 çeşit vezin kulla-m İmiş tır. En çok kullanılan 10 vezin şunlardır 626 1.(119)-.- /-.-/-.- /- 2.(106). /. /. / 3.(103)..-/..-/..-/ 4.(100) -./-.-./. -. I- 5.(048) -./. -./. -./.? 6. (44) - 7.(43).- 8. (42) - 9. (33) - 10. (28) - / -/.-/- 7 V-./..- /. -./.-/- /. -./. -./.- /.-.-/. -./.- Şeyh Gâl ib, Dîvân' ında deyimler, atasöz leri ve vecizeleri bol ca kul lanmıştır. Dil indeki sadelik, yer yer mahallî söyleyişle ve konuşma üslubuyla ortaya çıkar. Bunun yanında o,Türkî-i Basit 'e gi recek sadelikte bir gazel ve hece vezniyle (4+4+3) bir türkü yazmıştır.Di İde fonetik ve morfolojik bâzı tasarruflar yapmış ve hayli iktibas almıştır. Mazmunlar, genel likle ”sevgi 1 i“, ”âşık“ ve ”rakîb" üzerinde yo ğunlaşan klişe benzetmelerdir.Dîvân1 da sevgiliye âit unsurlar, hüsn (cemâl, sabâhat, behcet), saç (zülf, tur re, gîsû,mû, perçem, kâkül ), gamze (nigâh, nazar), göz (çeşm, dîde), dudak, ağız (leb, f em, dehân), yanak ( ruh - sâr.ruh, izâr, arız), hat, kirpik(müigân,müje), ben (hâl ), yüz (rû,dîdâr ), kaş (ebru),boy(kadd, endam), diş (dendân), çene(zenah), şakak (gabgab), sâ' id, gerdan, sîne(ber), cisim (ten, beden), ayağı toprağı (gerd), kûy (mahal le)dur.Aşıka âit maddî ve manevî hallerin başında aşk(mahab~ bet), kalp (gönül, dil, hatır), cisim(ten), sîne(sadr), göz (dîde, çeşm), göz yaşı (eşk, girye, s ir iş k),derûn, yüz (çehre), kirpik (mü jgân), boğaz (gelû),baş, saç(mû), leb, ciğer, dâg, damar (r eg), cân (ruh), akıl, nâle(âh, feryâd, figân), emel,gamm,hicr( firak, firkat, hicran), cevr(cefâ), hay ret, hasret, ârzû( heves), vuslat (visal, vasi ) gelir. Tenkidli Metin, 33 nüshadan seçilen 6 nüsha üzerine kurulmuş tur : 1. Bulak : 1252(1836), 2. istanbul ün. Kt., T. Y. 401, 3.Süley- mâniye Kt.Hacı Mahmûd Efendi, 3693/1, 4. İstanbul Ün.Kt., T. Y. 1431, 5. Ankara ün. DTCF Kt.B/40, 6. British Museum, D. P. B and MSS,Add. 23985 Dîvân'da Akl-ı Ma'âş,Al-i Abâ,Ayet-i Mensûh,Ayn-ı Cem,Berg-i Sebz,Burc-ı Hamel, Bürhân-ı înnî,Çâh-ı Alî,Çâh-ı Nahşeb, Devr-i Ka mer, Devr-i Veled,Fânûs-ı Hayâl, Fark, Farz-ı Ayn, Feyi ' z-Zevâl, Fit- ne-i Ye'cüc,Hum-ı Felâtûn,Hükm-i Karakuş, Hüsn ü An, îsm-i A1 zam, KâŞıd-ı Abâdî, Karınca Duası, Kızıl Elma, Levh-i Mahfuz, Mâh-ı Nah şeb, Mele-i A'lâ,Mevt-i Ahdar, Nev-niyâz, Rükn-i Hatim, Safâ-nazar, Sebün Şidâd, Sedd-i İskender, Sihr-i Helâl, Yâ Hû,Yed-i Beyzâ... gibi ıstılahlar geçer.625 Şeyh Gâlib'in bütün eserlerinde ön planda hissedilen bir Mev~ lânâ tesiri vardır. Hüsn ü Aşk' ta adı geçen büyük şâir ler, Nizami, Husrev,Şevket-i Buhârî, Ali Sir Nevâyi ve Fuzûli ' dir.Dîvân' ında, Hz.Mevlânâ,Hâf ız-ı Ş irâzî, Fuzûli, Nef ? i, Hayâl î,Şeyh Nesib Dede, Şa hidi, Seyyid Ebû Bekr Çelebi, Râşid Efendi, Hoca Neş'et.Arif Efendi, Hanîf Ef endi, Vak'anüvis Pertev'e tahmis yapmıştır.Nazire yaptığı şahsiyetler Hâfız-ı Şirâzî, Kelinı-i Hemedâni, Sâib-i Tebrîzî, Şevket- i Buhar i, Fuzûlî, Nedim, Nef ' î,Nâ' i lî, Nâbi, Neşâtî, Nahifi, Fehim, Sabit, Tıfli Ahmed, Seyyid Seyful lâh, Mahremi, F. Ahmed Dede, Hoca Neş'et,La' li,Nevres-i Kadîm, Hanîf Efendi,Sâkıb Dede,Rif ' at, Râş id Efendi,Vak' anüvis Pertev, Münif, Derviş Niyaz.Hulûsî 'dir. Gâlib' in, zamanında ve daha sonraki yıllarda etkilediği şâir ler şunlardır : Esrar Dede,Neyyir Dede, Vak'anüvis Pertev, Vak' anü vis Nûrî, Dâniş, Faik Ömer, Nebî 1, Ayntabl ı Aynî,Zîver Paşa, Bosnalı Fehim, Refîî-i Amidi, Keçecizâde İzzet Molla, Şeref Hanım, Bursalı Mu- rad Emrî, Şeyhül islâm Arif Hikmet, Yenişehirli Avnî,Hanyalı Kâmi, En- derunlu Râsih, Safâyi, Senîh,Kahyâzâde Arif, Kara Şemsi, Bayburtlu Zihni, Edhem Pertev Paşa, Nâmık Kemâl, Ziya Paşa, Abdülhak Hâmid Tar- han,Cenâb Şehâbeddin, Ahmed Hâşim, Ahmed Hamdi Tanpınar, B.Kemâl Çağ lar, Hâşim Nezîhî Okay,Midhat Sertoglu, Sezai Karakoç... Şeyh Gâlib'e göre şiirin vazifesi, kâinattaki güzelliği ve o güzelliği temsil eden mücerred sevgiliyi vasf etmektir.Şâir mecazî değil, hakîkî güzelliğin peş indedir.Bütün güzel 1 ikler, Sâni ', Cemi 1, Latif,Müzeyyin isimlerinin tecellisidir ve mutlak güzelliğe nis- betle su üzerindeki nakış gibidir.Şâir, gönül ehli, meşrebi hoş ve itidalli olmalıdır.San'atçı dış dünyadaki suretlerin iç âlemdeki akislerine ayna olabildiği nisbette başarı lıdır.Ş iirde esas unsur hayâldir. Şiirlerinin edebi kıymeti hakkında farklı değerlendirmeler yapılmıştır : a. Büyük bir şâir değildir., b.Hüsn ü Aşk edebî kıy met taşıdığı halde Dîvân'daki şiirler pek başarılı değildir, c. O, her iki eseriyle de büyük şâirdir, d. Sembolist veya Empresyo nisttir. Şeyh Gâlib,ehl-i sünnet' in esaslarına bağlı bir Mevlevi'dir. Kendisine isnâd edilen Şiilik ve eşcinsellikle hiçbir alâkası yok tur. Sultân Selîm'in kızkardeşi Beyhan Sultân'a karşı fazlasıyla takdir ve hürmet hisleri içinde bulunmuş tur. Bu hususta onun gizli ve derin bir alâkayı sürdürdüğünü de söylemek mümkündür. Dîvân'da 11 'i rübâi vezni olmak üzere 34 çeşit vezin kulla-

Özet (Çeviri)

Özet çevirisi mevcut değil.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    342239

    Şeyh Gâlib Dîvânı'nda sevgilinin güzellik unsurları

    The features of the beloved in Seyh Gâlib

    AYŞE IŞIL TAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Türk Dili ve EdebiyatıTrakya Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. AYŞEGÜL MİNE YILDIRIM

  2. Tez No

    852873

    Şeyh Galib Divanı'nda sosyal hayat unsurları

    Social life elements at the Şeyh Galib's Divanı

    DUYGU BAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve EdebiyatıGümüşhane Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET SELMAN YİĞİT

  3. Tez No

    831554

    Şeyh Gâlib Dîvânı'nın şahıs kadrosu

    List of characters in the Şeyh Gâlib's Dîvân

    AYŞE TORTUK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Türk Dili ve EdebiyatıGaziantep Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HALİL İBRAHİM YAKAR

  4. Tez No

    273119

    Şeyh Galib Divanı'nın kelime grupları ve dizinli sözlüğü

    Word groups and dictionary with index of Şeyh Gâlib?s divan

    ENVER URAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Türk Dili ve EdebiyatıSakarya Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    PROF. DR. M. MEHDİ ERGÜZEL

  5. Tez No

    26007

    Şeyh Galib Divanı: İnceleme-metin

    Başlık çevirisi yok

    ABDÜLKADİR GÜRER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HASİBE MAZIOĞLU

Geri Dön