Vergi Yargılaması Hukukunda re'sen araştırma ilkesi
The principle of ex officio examination within Tax Jurisdiction Law
- Tez No: 610794
- Danışmanlar: PROF. DR. BEKİR MAHMUT KAŞIKCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mali Hukuk Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
İdare tarafından yapılan eylem ve işlemlerin yargı denetimine tabi olması hukuk devleti olmanın bir gereği ve olmazsa olmaz bir şartıdır. Bu kapsamda idari eylem ve işlem niteliğinde olan vergilendirme uygulamalarının da yargı denetimi kapsamında olması kaçınılmazdır. Vergilendirme uygulamaları yasama sürecinden, tahakkuk ve tahsil aşamasına kadar devam eder. Anayasa'nın 73. maddesi ile vergi hukuku ile ilgili genel evrensel ilkeler benimsenmiştir. Hukukumuzda vergisel uygulamaların, kanunlaşma sürecinden itibaren denetimi söz konusudur. Kanunlar Anayasa Mahkemesi tarafından; yönetmelik, genelge, tebliğ düzenlemeleri Danıştay tarafından denetlenir. En sonunda vergi idaresi tarafından yapılan tek taraflı işlemler ile yükümlü hakkında vergi tahakkuk ettirilir. Bu işlemlerin denetimi ise vergi yargı organları tarafından yapılır. Dolayısıyla vergi mevzuatı, ne kadar Anayasa ve evrensel vergi hukuku ilkelerine uygun yapılmış olursa olsun, son aşamada uygulayıcı konumda olan vergi idaresinin tek taraflı işlemlerinin de hukuka uygun yapılması gerekir. Buradaki hukuka uygunluğu denetleyecek, idareyi keyfi davranışlardan uzaklaştıracak ama aynı zamanda vergi yükümlülerin de vergi kaçırmasını önleyecek, taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümü ile hukuka olan güveni tesis edecek olan vergi yargısıdır. Yargısal faaliyetler ise yargılama hukuku ilkelerine uygun olarak yapılmalıdır. Bu bakımdan vergi yargılaması hukukunun önemi gün geçtikçe artmaktadır. Bu önemli görevlerini icra ederken, vergi mahkemelerinin çok sıkı şekil şartlarına bağlı olması düşünülemez. Vergi Usul Kanunu'nun 3. maddesinde vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu hükme bağlanmıştır. Vergi hâkimi, ekonomik yaklaşım ilkesinin bir gereği olan bu hüküm çerçevesinde vergiyi doğuran olayın hukuksal biçiminin ötesine geçerek, ekonomik içeriği bulmak ve maddi gerçeği ortaya çıkarmak yönünde araştırma yapacaktır. Bu nedenle İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20. maddesi düzenlemesi ile vergi hâkimi gerek usule ilişkin konularda gerekse maddi olaya ilişkin konularda, tarafların sunduğu delillerle bağlı olmaksızın re'sen inceleme ve araştırma yapma yetki ve göreviyle donatılmıştır. Aksi durumun kabulü halinde maddi gerçek istenildiği ölçüde ortaya çıkmayacak, hukuka uygunluk denetimi tam olarak yerine getirilemeyecek, nihayetinde hukuk devleti ilkesi zedelenecektir. Re'sen araştırma ilkesi hem vergilendirme uygulamalarının yapıldığı idari süreçte, hem de bu işlemlerin hukuka aykırılığı iddiası ile açılan dava sürecinde geçerli bir ilkedir. Bu çalışmanın konusu, dava sürecinde yargı organlarının sahip olduğu re'sen araştırma yetkisine ilişkin olmak üzere sınırlandırılmıştır. Bu çalışmada re'sen araştırma ilkesinin hukuki temeline, kapsam ve sınırlarına, vergi yargısına etkin ilkelerle ilişkisine yer verilmiş; bu ilkenin vergi hukuku içerisindeki önemine değinilerek kabul edilmesinin nedenleri üzerinde durulmuştur. Çalışmada, re'sen araştırma ilkesi çerçevesinde delil sistemi ve ispat yükü konularına temas edilmiş, Danıştay ve AİHM kararlarından yararlanılmaya dikkat edilmiş, nihayetinde vergi yargısında karşılaşılan sorunlara değinilerek bu ilke bağlamında değerlendirilmiştir. İncelemelerimiz doğrultusunda ulaşılan bulgulara, sonuç bölümünde özet halinde yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
It is a requirement and a sine qua non condition of rule of law that administrative acts are subject to judicial review. In this context, it is unavoidable that the taxation practices that are in nature of administrative acts also fall within the scope of judicial review. Taxation practices last from the legislative process until the accrual and collection of taxes. Universal principles regarding tax law have been adopted under the Article 73 of the Constitution. In Turkish law, taxation practices are audited starting from the legalization process. Laws are supervised by the Constitutional Court while bylaws, circulars and communiqués are supervised by the Council of State. At the end, the tax is accrued on the liable through unilateral acts made by the tax administration. These acts are audited by the tax courts. Therefore, regardless of the extent of the compliance of the tax legislation with the Constitution and the principles of universal tax law, unilateral acts of the tax administration, which holds the implementor position in the final stage, should also be made in accordance with the law. In such cases, it is the tax courts that will supervise the lawfulness, prevent the administration from arbitrary behavior, but also taxpayers from tax evasion, and establish trust in law through resolution of disputes between the parties. With respect to this, tax jurisdiction law becomes more important day by day. It cannot be assumed that the tax courts are subject to strict form requirements in carrying out these important duties. Article 3 of the Tax Procedure Law provides for the event that gives rise to tax and for that the true nature of the treatments regarding this situation is fundamental. Within the framework of this provision which is a requirement of the economic approach, the tax judge shall go beyond the legal form of the event that gives rise to the tax and shall conduct an examination to find the economic content and to reveal the material fact. Therefore, under the Article 20 of the Code of Administrative Procedure, the tax judge has the authority to conduct ex officio examinations and investigations on both procedural and material matters regardless of the evidence submitted by the parties. In case the contrary situation is adopted, the material fact will not surface to the extent desired, the supervision of the compliance with the law will not be fulfilled, and ultimately, the principle of the rule of law will be damaged. The principle of ex officio examination is valid both in the administrative process in which the taxation practices are carried out and, in the litigation process which is opened with the claim that these acts are unlawful. The scope of the study is limited to the ex officio examination authority of the judicial bodies in the litigation processes. This study includes the legal basis, scope and limitations of the principle of ex officio examination and its relation with the effective principles on tax jurisdiction. The reasons of the adoption of this principle are emphasized by indicating the importance of it within tax law. In this study, within the framework of the principle of ex officio examination, the subjects of evidence system and burden of proof are mentioned and attention is paid to benefit from the decisions of the Council of State and the ECHR. Finally, the problems encountered in tax jurisdiction have been addressed and evaluated within the context of this principle. The findings obtained in accordance with our investigations are summarized under the conclusion section.
Benzer Tezler
- Vergi Yargılama Hukukunda re'sen araştırma ilkesinin kapsamı ve işlevi
Scope and function of ex officio research principle in Taxation Procedural Law
RECEP İBİŞ
- Türk vergi yargısında ispat ve delil
Proof and evidence in Turkish tax litigation
MURAT KOPAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
HukukBülent Ecevit ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İDRİS SARISOY