СCCP доорундагы кыргызстандагы атеизм
SSCB döneminde Kırgızistan'da ateizm
- Tez No: 613988
- Danışmanlar: PROF. DR. OLCOBAY KARATAEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Ateizm, ateizm politikası, propaganda, ideoloji, din
- Yıl: 2012
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
СССР доорундагы Кыргызстандагы атеизм» аттуу магистрдик изилдөө иши эки бөлҥмдөн турат. Биринчи бөлҥмдө, Кыргызстанда Совет өкмөтҥнҥн орношу тууралуу маалымат берилип, андан кийин антисоветтик кыймыл болгон басмачылык кыймылына такталды. Анткени, басмачылык кыймылдын башкаруучулары негизинен, дин кызматкерлери жана алдыңкы инсандар болгон. Кыймылдын баштапкы себептеринин бири – бийлик идеологиясына багытталган. Андан кийин атеизмдин мамлекеттик саясат катары калыптануусу маселесине токтолуп, КПССтин пленумдарында, съезддеринде жана токтомдорунда кабыл алынган чечимдер каралып чыгып, бул чечимдерде атеизм пропгандасына партиянын канчалык даражада маани бергендиги байкалды. КПССтин чечимдери биздин эң негизги булактарыбыздын башында келет десек жаңылышпайбыз, анткени Коммунисттик партия 7 Совет өкмөтҥн башкарып турган жана партиянын съезддерде, пленумдарда жана токтомдордо кабыл алынган чечимдери конституция тҥзҥлҥп же жаңыланып жатканда эске алынып, андан соң киргизилип, мамлекеттик саясат катары ишке ашырылган. Ошондой эле, конcтитуциядагы атеизм пропагандасы боюнча кабыл алынган статьяларга да көңҥл бурулду. Экинчи бөлҥмдө болсо, «Өнҥккөн социализм доору» деп белгиленген 1960-90-жылдар арасында жҥргҥзҥлгөн атеизм пропагандасы изилденди жана ал учурда өзгөчө кҥч алгандыгы байкалды. Магистрдик ишибизде тема боюнча бул убактагы мектептерде, ишканаларда ж.б. коомдук жерлерде жҥргҥзҥлгөн иш чаралар да каралып чыкты. Кыргыз элинин жана Кыргызстан аймагында жашаган улуттардын тарыхын карап көрсөк, алардын ар тҥрдҥҥ диндерге ишенгендигин көрөбҥз. Совет өкмөтҥ орногондон кийин бул маселе кандай абалда экендигин көрҥҥ ошондой эле атеизм пропагандасынын канчалык даражада таасири болгондугун байкоо максатында «Кыргызстандагы диний уюмдардын абалы» деген маселе да каралып чыкты. Бул тууралуу Кыргыз мамлекеттик Борбордук архивинен жана Кыргызстан мусулмандар муфтиятынын архивинен алынган маалыматтар негизги булактардын бири болду. Ошондой эле Эгемендҥҥ Кыргызстандагы диний абалга да токтолуп, мамлекеттик Дин Комиссиясынын бөлҥм башчысы Орозалиев Табылды Орозалиевичтен жана мамлекеттик дин комиссиясынын архивинен алынган мааалыматтар каралып чыкты. Ошондой эле Кыргызстан эгемендҥҥлҥгҥн алгандан кийинки учурда атеизм пропагандасынын дээрлик жок экендиги байкалды. СССР доорундагы Кыргызстандагы атеизм темасы болсо али изилдене элек тема болуп саналат. Теманын актуалдуулугу мына ушунда. Теманы изилдөө учурунда бул тема өтө көйгөйлҥҥ жана дагы да тереңиреек изилдене турган маселе экендиги даана байкалды. Анткени СССР доорунда атеизм пропагандасы ар тараптуу жана көп кырдаалдуу жҥргҥзҥлҥп турган. Мисалы, төмөндөгҥ темалар аркылуу СССР убагындагы Кыргызстанда жҥргҥзҥлгөн атеизм пропагандасы изилденсе болот: «Массалык маалымат каражаттарында атеизм пропагандасы», «КПССтин съезддеринде, пленумдарында жана токтомдорунда атеизм», «Атеизмдин адабий чыгармаларга чагылышы», «Мектептерде атеизм пропагандасы» ж.б. Ачкыч сөздөр: Атеизм, атеисттик саясат, пропаганда, идеология, дин.
Özet (Çeviri)
SSCB Döneminde Kırgızistan'da Ateizm' adlı mastera tezi üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Sovyetlerin Kırgızistan coğrafyasına yerleşmesi hakkında bilgi verildi ve antisovyet ayaklanması olarak bilinen basmacılar hakkında bahsedildi. Çünkü basmacılık hareketinin yöneticileri genellikle din adamlarından ve halkın önde gelen aydınlarından oluşmaktaydı. Hareketin çıkış sebeplerinden biri de ruslara ideolojik karşılık göstermekti. Bundan sonra ateizmin siyasete karıştığı ve devlet tarafından nasıl propaganda edildiği araştırılarak, Sovyet Birliği Komunist Partisinin genel toplantı, kongre ve kararnamelerde aldığı kararlar incelenerek, bu kararlarda ateizme ne kadar önem verildiği ortaya çıktı. Komunist partisinin aldığı kararlarından yararlandığımız örnekler bizim en önemli kaynaklarımızdan 9 biridir. Çünkü Komunist Partisi Sovyet Hükümetini yönetiyordu ve anayasa oluşurken Partinin genel toplantı ve kongrelerde aldığı kararlar hatıra alınarak anayasaya girdiriliyordu ve bu anayasadaki karar uygulanıyordu. Aynı zamanda anayasadaki ateizm propagandası hakkında kbul edilen maddelere de yer verildi. İkinci bölümde ise ‗Gelişmiş Sosyalizm Devri' olarak bilinen 1960-1980 yıllar arası yürütülen ateizm propagandası incelendi ve o devirde daha da geliştiği fark edildi. Mastera tezinde konuyla alakalı o zamanlasda okullarda, iş yerlerinde ve sosyal topluluklarda yapılan faaliyetler de araştırıldı. Kırgız halkının ve Kırgızistan coğrafyasında yaşayan halkların tarihine bakacak olursak, onların çeşitli dinlere mensup oldukları görülür. Sovyet hükümeti oluşturulduktan sonra bu durumun nasıl bir halde olduğunu görmek amacıyla ve aynı zamanda ateizm propagandasının ne kadar tesir ettiğini tesbit etmek amacıyla ‗Kırgızistan'daki dini durum' adlı bir altkonu da araştırıldı. Bu hakkında Kırgız Devlet Merkezi Arşivinden ve müftülüğün arşivinden alınan bilgiler de kullanıldı. Aynı zamanda Bağımsız Kırgızistandaki dini durum hakkında da bilgi verildi. Devlet Din İşleri Komisyonunun bölüm başçısı Orozaliev Tabıldı Orozalieviç'ten ve Devlet İşleri Komisyonunun arşivinden alınan bilgiler incelendi. Kırgızistan bağımsızlığını aldıktan sonra ateizm propagandasının hemen hemen olmadığı görüldü. Konunun aktualitesi, SSCB devrinde Kırgızistan'daki ateizm konusu daha araştırılmamış olmasıdır. Konuyu araştırırken bu konu daha da derin bir şekilde araştırılabilir bir konu olduğu görüldü. Çünkü SSCB döneminde ateizm propagandası çok yönlü olarak geliştirilmiştir. Örneğin, aşağıdaki konular ve başka bir çok konularla SSCB devrindeki ateizm propagandasıyla alakalı çalışmalar yapılabilir: ‗Kitle İletişim Araçlarında Ateizm Propagandası', ‗Komunist Partisinin Kongre, Genel Toplantı ve Kararnamelerinde Ateizm', ‗Ateizmin Edebi Eserlere Yansıması', ‗Okullarda Ateizm Propagandası'
Benzer Tezler
- Кыргызстандагы мектеп-медреселер(xıx-xx кылымдын башына чейин)
Kırgızistan'daki mektep ve medreseler(xıx-xx yüzyılın başına kadar)
CAYNAGÜL TACİBAY KIZI
Yüksek Lisans
Kırgızca
2022
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ROZA ABDYKULOVA
- Микроморфологическая оценка внутренних органов косули (Caprеolus)
Geyiğin (Capreolus) iç organlarının mikromorfolojikolarak değerlendirilmesi
ASEL MAMATCANOVA
- Кыргызстандын түндүк тарабындагы отурукташтыруу жана коллективдештирүү жараяны (1920-1930 жж.)
Process of collectivisation and settlement in the north of Kyrgyzstan (1920-1930 years)
GÜLKAYIR OROZBAYEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2011
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ANVARBEK MOKEEV
PROF. DR. DÖÖLÖTBEK SAPARALİYEV
- S. M. Abramzon‟a göre XX. yüzyıla kadar Kırgızların sosyal hayatı
С.м.абрамзондун эмгектеринде XX. кылымга чейинки кыргыздардын социалдык турмушу
AYCAN ALIBAYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REMZİ ATAOĞLU
- Кыргызстанда кыймылсыз мүлк салыгын колдонуудагы проблемалар жана аларды чечүү жолдору
Başlık çevirisi yok
NAZİR OBADO
Yüksek Lisans
Kırgızca
2011
EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiFinansal İktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KOSHZHAN KARYMSHAKOV