Geri Dön

Чу суусунун курамын статистикалык изилдөө жана экологиялык баалоо

Çu nehrinin su kimyasal özelliklerinin çevresel değerlendirilmesi

  1. Tez No: 614747
  2. Yazar: ALİPOVA BEGAİM
  3. Danışmanlar: PROF. DR. KANATBEK KOCOBAEV
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Kimya Mühendisliği, Çevre Mühendisliği, Chemical Engineering, Environmental Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Kırgızca
  9. Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 79

Özet

Бул магистрдик диссертациянын максаты трансчек-аралык Чу дарыясынын жана анын ири куймаларынын химиялык курамын статистикалык изилдөө жана экологиялык баалоо. Методология. 1988- 2011 жж арасында Чүй өрөөнүндө жайгашкан Чу дарыясынын жана анын ири куймаларынын химиялык курамы жана башка маанилүү көрсөткүчтөр изилденди. Дарыянын жана куймаларынын 20 створу анализге дуушар болду. Орточо, максималдуу, минималдуу жана алардын стандарттык кыйшайуулары эсептелди. Иштин негизги баалуулугу: магистранттын катышуусу менен, Чу дарыясынын жана анын куймаларынын суусунун талаа жана лаборатордук анализдер, 1988-2011жж берилиштер базасынын анализи жана алардын нормативдик документтер менен салыштыруу аркылуу суулардын экологиялык баалоосу аткарылды. Бул изилдөөлөр жыйынтыктары экологиялык нормалар жана эрежелерге баш ийүүнүн катуу көзөмөлүнө негиз болушу мүмкүн. Негизги жыйынтыктар. Анализ аркылуу, илинген заттар, сульфаттар, жалпы азот, цинк жана бихроматтуу кычкылдануу сыяктуу негизги көрсөткүчтөрЧу дарыясында, анын куймаларына караганда, жогору болгону белгилүү болду. Чу дарыясынын ортоңку жана төмөнкү агымдарында жана ошондой эле куйма-дарыяларынын курамында болгон элементтер жана заттардын кармалышы, балык чарба суу колдонууга аныкталган ЧДКдан периодикалык түрдө ашып турат. Баардык көрсөткүчтөр боюнча минималдуу маанилер ар дайым ЧДКдан төмөн болуп тургандыгы белгилүү болду. Орточо көрсөткүчтөрү болсо кээ бир төмөнкү створлордо ЧДКдан жогору болот. Ошондуктан экологиялык нормалар жана эрежелерди сактоонун көзөмөлүн катуураак өткөрүү зарыл. Ачкыч сөздөр: Чу областынын Чу дарыясы, Чу дарыясынын куймалары, суулардын химиялык курамы, экологиялык баалоо.

Özet (Çeviri)

Çu veya Çuy Nehri, kuzey Kırgızistan ve güney Kazakistan'dan akan, ortalama uzunluğu 1,300 kilometre olan Kırgızistan'nın en uzun nehridir. Nehir Kırgızistanin batı Tanrı Dağlarından doğar. Narın tarafından akarak Balıkçı‟ya gelen Çu nehri Issık Gölün kıyısına kadar gelir, fakat Isık- Göl‟e dökülmeden batıya yönelerek Çuy vadisinden akar. Nehrin gölün kenarına kadar gelip göle dökülmeden dönerek gitmesi ve çizdiği eğmeç dolayısıyla, Balıkçı olarak bilinen şehrin bulunduğu yer eskiden „Köt-Maldı‟ şeklinde adlandırılırdı. Bu nehir alanı eskiden Soğdca (Doğu Fars dili) konuşan Ġranlı Soğdların yerleşim yeriydi.[18]. Ülkenin kuzeyinde bulunan birçok nehirler eriyen kar ve buzullardan beslenir. Güçlü eğimlerden dolayı nehir çok hızlı akışı saniyede 3 metreye ulaşır, bu nedenle kış aylarında nehir donmaz Çu nehrinin su kimyasal bileşimini analiz edilmesi için Tokmok şehri, Mılyanfan, Vasilyevka ve Nijne-Çuyskiy köylerinin aşağı ve yukarı kontrol noktaları seçilmiştir. Çu nehrinin kolların su analiz etmek için ise, Çon- Kemin, Kiçi-Kemin, Krasnaya, Nouruz, Alamedin, Ala-Arça ve Aksu nehirleri seçilmiştir. Bu kontrol noktalarının saha ve laboratuvar araştırma x verileri, Acil Durumlar Bakanlığının Hidrometeoroloji Ajansının Yüzey sularını kirliliğin izleme bölümünün veritabanlarınan ve yıllık yayınlarından alındı. Yıllık yayınlar Hıdrometeoroloji ajansında 1935 yılından beri yayınlanıyor. Yalnız, 1988 yılınan bu günlere kadar elektronik veritabanda olduğu için 1988-2012 yıllar arası dönemi bu yüksek lisans tezinde analiz edilmiştir. 2012-2013 yılları Hıdrometeoroloji ajansının çevre kirliliği izleme yönetiminin yüzey sularının kirliliğin izleme bölümünün baş uzmanı olarak çalışıp, saha ve laboratuvar analizlerine katılmış olduğum ve bazı eski yıllık yayın verilerini elektronık forma doldurduğum için bu veritabanlarını tezde kullanabilmem mümkün oldu. Bu tez çalışması iki aşamada yapılmıştır. Ġlk fazda kontrol noktaların verileri 1988-2011 yıllar arası döneminde, mikrosoft excel programı kullanarak, analiz edilmiş olan element ve göstergelerin maksimum, minimum, ortalama değerleri ve standart sapmaları hesaplandı. Bu değerler bu tür sular için kullanılan konsantrasiyonlarla karşılaştırılıp, çevresel değerlendirme yapıldı. Ġkinci aşamada 2012 yılının Çu nehri ve onun kolları su kimyasal analizin verilerine, SKE (su kirliliği endeksi) kullanarak ve ortalama değerleri izin verilen konsantrasiyon değerlerle karşılaştırarak daha ince çevresel değerlendirmeler yapıldı. Bu tez 4 bölümden oluşur. Ġlk bölümde Kırgızistan Cumhurieti ve Çu vadisinin yeri, Çu nehri ve onun kollarının oluşması, onların tanımı, tarihteki anlamı, kimyasal bileşimi hakkında edebi araştırmalar yapıldı. xi Ġkinci bölümde, Çu nehri ve onun kollarının kimyasal bileşiminde makro elementlerin ve diğer göstergelerinin analizi yapıldı. Maksimum, minimum ve ortalama diğerleri izin verilen konsantrasiyonlarıyla karşılaştırıldı ve çevresel olarak değerlendirildi. Makroelementlerin ortalama verilerinde anormal bir görünümler gözlenmedi. Üçüncü bölümde, ise Çu nehrinin ve onun kollarının kimyasal bileşiminde mikro elementlerinin analizi yapılıp, onların izin verilen konsantrasiyonlarıyla karşılaştırılıp, çevresel değerlendirililmesi yapıldı. Dördüncü bölüm – işin ikinci fazıdır. Yukarıda yazıldığı gibi, bu bölümde 2012.yılının Çu nehrinin ve kollarının su kimyasal bileşimin ince analizi edilip, su kirliliği endeksi hesaplandı. Su kirliliği endeksi – entegre kompleks gösterge ile yüzey sularının kirlenme seviyesinin sınıflandırıması. Çu nehrinin asıl göstergelerin yıllık ortalama ve izin verilenlen konsantrasiyonları karşılıkları grafikte açıkça gösterilmektedir. Yapılan çalışmalar ve analizleri temele alarak, şunu söyleyebiliriz- ion miktarı ve başka bileşenlerin konsantrasiyonlarının değişmesi sürekli akıntı yönünde aşağı doğru artar ve, Bişkek şehrinin atık su arıtma tesislerin aşağısında - Vasilyevka köyünün aşağı numune alma noktasında maksimum göstergelerine ulaşır. Genel olarak, Çu nehrinin kollarında göre, Çu nehrinde mineralizasiyon daha yukarıdır. Ancak Aksu nehrinde, (Çu nehrinin kolunda), toplam ion miktarı 579- 649 mg/l‟dir. Fakat, izin verilen konsantrasiyona(1000 mg/l ) ulaşmaz. Makroelementlerin konsantrasiyonları izin verilenlerden anormal aşmaları fark edilmedi. xii 1988- 1991 döneminde Çu nehri sularında Mikro elementleri (mesela, bakır, altı ve üç değerli krom, çinko v.b.) anormal içriği görülmektedir. Çu nehrinin kollarında da mikro elementlerin suda izin verilen konsantrasiyonlara göre aşmaları 1990‟da daha çok oldu. Bu değerlendirme çevre düzenlemelerine uyumun kontrolunu daha titiz izlemeye temel olabilir. Anahtar Kelimeler. Çu vadisi‟nin Çunehri, Çu Nehri‟nin kolları, suyun kimyasal bileşimi, çevresel değerlendirme.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    614067

    Кыргызстандагы текстиль жана тигүү ɵнɵр жай тармактарынын ɵнүгүүсү

    Kırgızistan'daki tekstil ve giyim dikme sektӧrünün kalkınması

    RASHİDA CHEE

    Yüksek Lisans

    Kırgızca

    Kırgızca

    2012

    EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Ekonomi Ana Bilim Dalı

    AR.GÖR. DANIŞMAN YOK

Geri Dön