İstanbul Haliç'te sedimentasyon hızı ile radyoaktif ve metal kirliliğinin pb-210 yöntemi kullanılarak tarihlenmesi
Dating of sedimentation rate and the radioactivite and metal pollution using pb-210 method in golden Horn, İstanbul
- Tez No: 619748
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖNDER KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyoloji, Biology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Biyoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 217
Özet
İstanbul'un yoğun bir yerleşim bölgesinde bulunan ve aynı zamanda önemli bir sucul ekosistem olan Haliç (Altın Boynuz), yıllardan beri çeşitli şekillerde kirlenmektedir. Evsel atıklar, fosil yakıtlar, kimyasal atıklar ve 1940'lı yıllardan beri artan sanayileşme faaliyetleri sonucu ortaya çıkan atıklar İstanbul Haliç'ine ve çevresine metal ve radyonüklid girişine sebep olmaktadır. Tarihi, kültürel ve ticari öneme sahip bu alandaki metal ve radyoaktif kirliliğinin belirlenmesi amacıyla; Haliç'in farklı bölgelerinden alınan sediment karot örnekleri, çeşitli eser elementler ve radyonüklidler bakımından, farklı metotlarla incelenerek, güncel ve yaklaşık 100 yıllık değişimleri ve birikim düzeyleri tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında 4 farklı istasyondan alınan sediment karotların üçünde (S-1, S-2 ve S-3) Cs-137 ve Pb-210 tarihleme metotları kullanılarak ortalama yıllık sedimentasyon miktarı belirlenmiş ve karotların tarihlemesi yapılmıştır. Ancak S-4 karotunda Pb-210 radyonüklidinin karot profilindeki dağılımı tarihleme uygulanması için uygun olmadığından bu karotta tarihleme yapılamamıştır. Karot örneklerinde Cs-137, Pb-210, K-40, Ra-226 ve Ra-228 radyonüklidlerin aktivite konsantrasyonları ile metal ve metaloid konsantrasyonları (Al, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, Sb, Sn, Ti, V ve Zn) günümüzden yaklaşık 100 yıl öncesine kadar tespit edilmiştir. Çalışma alanında yıllık sedimentasyon miktarı S-1, S-2 ve S-3 istasyonları için sırasıyla 0,92 cm, 0,95 cm ve 0,97 cm olarak bulunmuştur. Doğal radyonüklidlerin (K-40, Pb-210, Ra-226, Ra-228) aktivite konsantrasyonlarının literatürdeki değerler ile uyumlu olduğu gözlemlenmiştir. Söz konusu radyonüklidlerin aktivite değerleri tüm karot profillerinde üst tabakadan alt tabakaya doğru küçük değişimler gösteren bir eğilim izlemektedir. Elde edilen metal konsantrasyonlarının CF (Kirlilik faktörü), EF (Zenginleşme faktörü), PLI (Kirlilik birikim indeksi) ve Igeo (Jeolojik birikim indeksi) değerleri belirlenmiş ve ortamda zenginleşme gösteren söz konusu metallerin yıllara göre dağılımları ve antropojenik kaynak etkisi ortaya konulmuştur. Kirlilik indeksleri As, Cd, Cr, Cu, Pb, Sb ve Sn konsantrasyonlarının dünya ortalamalarının üzerinde olduğunu göstermiştir. 1930-1990 yılları arasında artış sergileyen metal kirliliği, 90'lı yıllardan itibaren rehabilitasyon süreçlerinin başlamasıyla bazı metallerin (Al, Ba, Sn) konsantrasyonlarının azalma eğilimine girdiği fakat birçoğunda (As, Cd, Cu, Ni, Sb, Ti, Zn) artışın devam ettiği gözlenmiştir. Burada sunulan tez çalışması ile 100 yıllık bir süreçte metal ve radyoaktivite kirlilik düzeyleri ve bunların kronolojik değişimleri tespit edilmiştir. Bu çalışma kirlilik kaynaklarının mevcudiyetini sürdürerek, güncel kirliliğin devam ettiğini ortaya koymuştur. Bu sonuçlar bölgenin denizel kirlilik açısından takip edilmesinin önemli olduğunu ve rehabilitasyon süreçlerinin, bu çalışmada sunulan azalma göstermeyen kirleticileri oluşturan antropojenik kaynakları da kapsayacak şekilde geliştirilmesi gerektiğini önemle vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Haliç (The Golden Horn), which is located in a dense residential area of Istanbul, is an important aquatic ecosystem, that has been polluted in various ways for years. Domestic wastes, and chemical wastes from industrialization activities that have been increasing since the 1940s cause metal and radionuclide infiltration into and around the estuary. In order to determine the metal and radioactive pollution in Haliç, where has historical, cultural and commercial importance; sediment core samples taken from different parts of the Golden Horn were examined with different methods for various trace elements and radionuclides. Their approximately 100 years of change and deposition levels were determined. In this study, three sediment cores (S-1, S-2 and S-3) taken from four different stations. They were dated by using Cs-137 and Pb-210 dating methods, and the average annual sedimentation amount was determined. However, S-4 core could not be dated, since the distribution of Pb-210 in the S-4 core was not suitable for dating. Activity concentrations of Cs-137, Pb-210, K-40, Ra-226 and Ra-228 radionuclides and concentrations of Al, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, Sb, Sn, Ti, V and Zn in the cores were demonstrated until about 100 years ago. The annual sedimentation amount in the study area was found to be 0,92 cm, 0,95 cm and 0,97 cm for S-1, S-2 and S-3 stations, respectively. It was observed that the activity concentrations of natural radionuclides (K-40, Ra-226, Ra-228) were consistent with the values in the current literature. The activity values of these radionuclides show a decline with small variations in all core profiles from top layer to bottom layer. CF (Contamination factor), EF (Enrichment factor), PLI (Pollution load index) and Igeo (Geoaccumulation index) values were determined in the obtained metal concentrations. The changing values of these metals, which are enriched in the environment, were determined according to years and the effect of their anthropogenic source. The pollution indexes show that the concentrations of As, Cd, Cr, Cu, Pb, Sb, Sn were above the world average. Metal concentrations, which increased between 1930 and 1990, started to decrease in some metals (Al, Ba, Sn) with the beginning of rehabilitation processes in the 90s, but in many (As, Cd, Cu, Ni, Sb, Ti, Zn) of the metals has been continued to increase. With the thesis study presented here, metal and radioactivity pollution levels and their chronological changes were determined for last a 100-year period. This study revealed that pollution sources continue to exist, and current pollution continues. These results emphasize that it is important to follow the region in terms of marine pollution, and rehabilitation processes should be developed including anthropogenic resources that produce non-decreasing pollutants presented in current study.
Benzer Tezler
- Değişen Haliç ekosisteminde ihtiyoplankton çeşitliliği ve bolluğu
The diversity and abundance of ichthyoplankton in the changing Haliç (Golden Horn) ecosystem
TUĞÇE AKTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Deniz BilimleriDokuz Eylül ÜniversitesiDeniz Bilimleri ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EYÜP MÜMTAZ TIRAŞIN
- Belgrad ormanındaki bazı bent havzalarında sedimantasyon olgusu ile havza karakteristikleri arasındaki ilişkiler
Die Untersuchungen uber die beziehungen zwischen der sedimentation und der einzugsgebietskarekteristiken im Belgrader wald
HALİL GERÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELMAN USLU
- İstanbul Haliç'te çamur kaynaklarının incelenmesi ve mevcut çamur bertaraf tesisinin performansının değerlendirilmesi
Investigation of the mud resources in the İstanbul Golden Horn and evaluation of the performance of the existing mud disposal facility
HARUN YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Gelişim Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YASİN PAŞA
- Haliç'te fitoplankton boy gruplarının HPLC marker pigment analizleriyle belirlenmesi
Determination of phytoplankton boy groups in the golden horn by HPLC marker pigment analysis
BÜŞRA DAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Biyolojiİstanbul ÜniversitesiFiziksel Oşinografi ve Deniz Biyolojisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FUAT DURSUN