Kentsel bağlamı ile park olgusu: 1930-50 döneminde Prost Planı'nda 2 no.'lu park
The 'park' phenomenon within its urban context: Park no.2 of Prost's (master) Plan in the 1930-50 era
- Tez No: 620788
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. EMRAH ALTINOK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Bilgi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi, Teorisi ve Eleştirisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 121
Özet
Osmanlı'nın başkenti olan İstanbul'un Modernleşme ve Batılaşma sürecinde kentin planlanması için pek çok kez yabancı mimar ve kent plancısı davet edilmiştir. İstanbul için hazırlanan önerilerde dönemin hâkim yönelimi olan pozitivist-determinist anlayış baskındır. Bu öneriler arasında Henri Prost'un 1939'da onaylanan İstanbul planı geniş kapsamlı planlama anlayışını benimsemiştir. Prost Planı, günümüze dek kent için hazırlanmış tek imar planı olduğu için önem taşımaktadır. Prost Planı, İstanbul'un kentsel mekânının şekillenmesi adına önemli rol oynamıştır; kısmen uygulanmış olmasına rağmen hala kentteki imar hareketleri için başvurulan bir model oluşturmaktadır. Prost Planı'nda Erken Cumhuriyet Dönemi'nde gözlenen modernist dünya görüşü sekülerlik vurgusu ve gelenek karşıtlığıyla öne çıkmaktadır. Hijyen, ulaşım ve estetik gibi planda sıkça bahsedilen kavramları ana tasarım kriteri olarak gören Prost, Paris'te ve Fas'ın bazı şehirlerinde (Kazablanka, Fes, Marakeş, Meknes ve Rabat) edindiği deneyimleri, École des Beaux-Arts'nın öğretileri ile birleştirmiştir. Bu tezin amacı, Prost'un tasarlama kriterleri arasında“espaces libres”(serbest sahaları) kentsel bağlamın odağına koyarak incelemek ve 2 No.'lu Park'ı kesit alarak bu anlayışın akıbeti hakkında yorumlarda bulunmaktır. Bu amaçla tez, kuramsal ve tarihsel çerçeve olarak adlandırılmış iki ana gövdeden oluşmaktadır. Kuramsal çerçevede tezin ana konusu olan 2 No.'lu Park özelinden yola çıkılarak park kavramına bakış küresel boyutta ele alınmış ve Beaux-Arts eğitimli Prost'un kente bakışını etkileyen aktörler ile düşünceler incelenmiştir. Prost'un kendi dönemine ait kentsel planlama anlayışına mesleki bir yatkınlık gösterdiği anlaşıldığından, Londra ve Paris'teki imar faaliyetleri ile Amerika'daki Güzel Kent (City Beautiful) hareketi ve bunlarla eş zamanlı ortaya atılmış pozitivistdeterminist kent kuramları tezin konusu haline gelmiştir. Geniş kapsamlı planlama anlayışının benimsendiği Prost Planı, benzerlerinde gözlemlendiği gibi, ana amaçlarından biri olan uzun erimli olma niteliğini koruyamamıştır. Tarihsel çerçevede, tez boyunca Prost'un etkilendiği iddia edilen kent planlama hareketlerinin İstanbul'daki mekânsal yansımaları araştırılmıştır. Aynı zamanda plancıya atfedilmiş tarafsızlık özelliğini tam anlamıyla yerine getiremeyen Prost'un tutumuna benzer kentsel müdahaleler hala 2 No.'lu Park alanında yaşanmaktadır. Bu bağlamda, kentin gelişim ve dönüşüm sürecinin kavranması adına, 2 No.'lu Park tarihsel bir kesit içinde ele alınmıştır. Bunun sonucunda parkın yakın geçmişinde yaşanan olayların İstanbul'un genel planlama tarihçesini özetleyen iyi bir örnek olduğuna kanaat getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
During the modernization and westernization process of İstanbul, the capital of the Ottoman Empire, foreign architects and urban planners had been invited many times for the making of the city's master plan. The proposals for İstanbul had an emphasis for the Positivist-Determinist approach which also dominated the era. Among these proposals Henri Prost's plan which was approved in 1939 had a broader planning approach. The Prost Plan, which also has special importance since it has been the only master plan produced until today, played a major role in shaping the urban space in Istanbul. Despite the fact that it has been only partially applied, the Prost Plan is still a reference for construction activities. The modernist worldview of the Early Republican Era in Turkey manifests itself through the emphasis of secularism and unorthodoxy in the Prost Plan. Having embraced the commonly referred concepts as hygiene, transportation and aesthetics as his main design criteria, Prost combined the teachings of the École des Beaux-Arts with his experience derived from his work in Morocco (Casablanca, Fez, Marrakesh, Meknes and Rabat) and Paris. The aim of the thesis is to focus on one of the design criteria of Prost's,“espaces libres”(public open spaces), in the urban context and to interpret the consequences of this approach through Park No. 2. Therefore the thesis consists of two main parts referred to herein as theoretical and historical frames. In the theoretical frame, starting from Park No. 2, the park phenomenon is discussed on a global scale. The frame also discusses the agents and the ideas that influenced Prost's approach to urban planning who was educated at Beaux-Arts. Prost had a professional tendency to the common urban planning ideas in his era, thus the reconstruction movements in Paris and London and the City Beautiful movement in the United States and the positivist-determinist urban theories which were formed spontaneously are the subjects of thesis. Similar to the global examples, the Prost Plan which adopts the comprehensive planning approach could not achieve its main goal of being long range. In the historical frame, the urban planning activities claimed to influence Prost is considered as spatial reflections in Istanbul. Meanwhile, Park No. 2 is still exposed to interventions performed in ways that are similar to Prost's in terms of his non-objective approach while objectivity is considered the planner's one of the main responsibilities. In this context, Park No. 2 is addressed in the historical frame in order to present a better understanding of the development and the transformation of the city. In conclusion, the history of the park is considered to provide a great reference that can almost qualify as a summary for the urban planning history of İstanbul.
Benzer Tezler
- Mekâna özgü heykel bağlamında oluşturulmuş heykel parkları
Sculpture parks that have been established with the context of site specific sculpture
HÜNKAR YILMAZ
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2011
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiHeykel Ana Sanat Dalı
PROF. NİLÜFER ERGİN DOĞRUER
- Sustainable park model: A qualitative approach in sustainability assessment of parks
Sürdürülebilir park modeli: Parkların sürdürülebilirliklerinin değerlendirmesi için niteliksel bir yaklaşım
MELODY SAFARKHANI
Doktora
İngilizce
2023
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMED ALİ ÖRNEK
- İnönü evi: İlişki ağları ve katmanlar üzerinden mekansal bir anlatı
Inonu house: A spatial narrative through networks of relationship and layers
AYŞE TUĞÇE PINAR AKIN
- Mekansal kimliğin sürdürülmesinde tarihi kent merkezlerinin kamusal gücünün kentsel tasarım bağlamında değerlendirilmesi: İstiklal Caddesi aksı ve Taksim Meydanı (İstanbul) örneği
Public power of historical city centers in sustaining spatial identity through implications of urban design: The case of Istiklal Street and Taksim Square (Istanbul)
SELİN SARGUT GELEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE EMEL GÖKSU
- Sürdürülebilir kentleşme sürecinde, İstanbul Kağıthane deresi çevresindeki kent içi konut yerleşimlerinin ekolojik koridor yerleşim ilkeleri bağlamında analizi
Analysis of urban residential settlements around İstanbul Kağithane stream in the context of ecological corridor settlement principles for sustainable urbanization
DİLARA ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE AYATAÇ