Bizans Dönemi Dorylaion'u ile Anadolu Selçuklu şehri Sultan Eyüğü/ Sultan Öyüğü'nün (Eskişehir) fiziki yapıları
Buildings of Byzantine era Dorylaion and Anadolu Seljuk city of Sultan Eyüğü/Sultan Öyüğü (Eskişehir)
- Tez No: 622022
- Danışmanlar: PROF. DR. CANAN PARLA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Sanat Tarihi, Archeology, Art History
- Anahtar Kelimeler: Dorylaion, Şarhöyük, Sultaneyüğü, Sultanönü, I. Haçlı/ Dorylaion Savaşı, Eskişehir, Dorylaion, Şarhöyük, Sultaneyüğü, Sultanönü, First Crusade/ Battle of Dorylaion, Eskişehir
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
Paleolitik Dönem'den itibaren veriler sunan Eskişehir ve çevresi doğu-batı yol güzergahı üzerinde bulunması nedeniyle tarih boyunca askeri açıdan önemli bir nokta olmuştur. Eskişehir kent merkezine 3km uzaklıkta bulunan Şarhöyük'te bulunduğu günümüzde yapılan arkeolojik kazılarla kesinleştirilmiş bulunan Dorylaion yerleşiminin Antik dönemde basılmış sikkelerde ve Bizans dönemi yazılı kaynaklarında adı geçmiştir. Anadolu Selçukluları'nın 1097'de Haçlılarla yaptıkları savaşta Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan'ın, otağını kurduğu tepeye Sultaneyeğü denilmiş, 1173 yılında Anadolu'ya gelen Arap Seyyahı El Herevi (Öl. 1215)'nin Sultan-öyukı?/ eyükı? adıyla anıldığı günümüz Eskişehir'inin nüvesini oluşturan Anadolu Selçuklu dönemi şehri 1272 tarihli Cacoğlu Vakfiyesi'nde Sultan Eyüğü biçiminde adlandırmıştır. 12. yüzyıldan itibaren şehrin yazılı kaynaklarda Sultan Höyüğü veya Sultan-önü olarak adlandırıldığı görülmektedir. Osman Gazi'nin beyliğinin merkezini Karacahisar'dan Yenişehir'e taşıması nedeniyle Sultaneyüğü şehrinin Eskişehir adını almış olabileceği konusunda genel bir kabul oluşmuştur. Şarhöyük'te yapılan arkeolojik kazı çalışmalarında Türk Dönemine ait herhangi bir veriye ulaşılamamıştır. Ancak Osmanlı Dönemi evkaf defterinde Şarhöyük'te Yıldırım Bayezid Dönemi'ne tarihlenen (1389-1403) Han Mescidi'nin Şarhöyük Köyü'nde bulunduğunun belirtilmesi Türk Dönemi Şarhöyük yerleşiminin aynı adla fakat farklı bir yerde kurulduğunu göstermektedir. Yapılan çalışma ile Roma ve Bizans dönemlerine ait iki farklı Dorylaion olduğu tespit edilmiştir. Roma dönemine kadar olan Dorylaion yerleşimi Aşağı Çağlan'da bulunan ve üzerinde Dorylaion'a 7 mil yazılı mil taşı ile Porsuk Çayı'nın kuzeyinde yer alan ve eski mezarlık olan günümüz Anıt Park seviyesine gelmektedir. Bizans Dönemi Dorylaion'u hakkında bilgi veren Kinnamus, bu şehri doğal sıcak suyu, hamamları ve stoaları bulunan kalabalık nüfuslu bir yer olarak tarif etmiştir. 2013 yılında Eskişehir Valiliği'nin önündeki meydan düzenlemesi sırasında tesadüfen açığa çıkan ve 875 metre sonra Porsuk Çayı'na karışan kanalizasyonun varlığı Bizans Dönemi Dorylaion'unun gerçekten fazla nüfusa sahip olduğunu kanıtlamıştır. El Herevi, çarşı bölgesindeki yıkık yapılardan bahsederek Bizans Dönemi Dorylaion'unun 12. yüzyılda harap görünümde olduğunu belirtmiştir. 13 yüzyılda şehirde valilik yapan Emir Cacaoğlu Nureddin, han, cami ve dükkanlar yaptırıp daha önce mevcut olduğu anlaşılan onyedi cami ile Şeyh Abd Allah Zaviyesi'ni tamir ettirerek bu faaliyetlerini bildiren vakfiyeyle günümüzde Selçuklu Dönemi Türk şehrinin fiziksel yapısının aydınlatılmasını sağlayan çok önemli bir kaynak bırakmıştır.
Özet (Çeviri)
Eskisehir and its vicinity, which yields traces of historical information since Paleolitic era, has been a important region due to the fact that it is located on roads connecting the East and the West. An area located 3 km away from the modern city center has been concritized to be Dorylaion, whose name was seen on coins issued in ancient and Byzantine written sources. The hill where the imperial tent of Seljuk Sultan Kılic Arslan was constructed during the war between Seljuks and the Crusaders was named as Sultaneyüğü. Arab traveler El Herevi (d. 1215), who arrived at Anatolia in 1173 mentioned the Seljuk city, which constitutes the core of modern Eskisehir as Sultan-öyuki and the name of the city is given as Sultan Eyüğü in Cacoğlu Waqfiyya. Written sources call the city as Sultan-Höyüğü or Sultan-önü since 12th century. It is generally accepted that the Eskisehir name was began to be used after Osman Gazi moved the capital from Karacahisar to Yenisehir (New City). Archeological excavations in Şarhöyük have not yielded any clues regarding Turkish era. However, the fact that Han Masjid, which is dated to the reign of Yıldırım Beyazid (1389-1403) and is known to be located in Şarhöyük as written in waqf records, indicates that the city is rebuilt in another location with the same name. In this work, it is proven that there are two distinct Dorylaion settlements for Roman and Byzantine eras. Dorylaion settlement in Roman era is identified by a mile stone found in Aşağı Çağlan, indicating there are 7 miles left to the city. The distance given in the milestone points out that Roman era Dorylaion is located on the northern side of Porsuk River and in the old cemetery area, which is today's Anıt Park. Historian Kinnamus gives information about Byzantine era Dorylaion and identifies it as a crowded city with thermal waters, baths and stoas. An accidental discovery of 875 meter sewage channel connected to Porsuk River in an excavation around Eskisehir governorship building proves that Byzantine era Dorylaion had a large population. El Herevi mentions ruined buildings in the Bazaar area and indicates that Byzantine Dorylaion was dilapidated situation in 12th century. The 13th century governor Emir Cacaoğlu Nureddin contributed to the construction of inns, mosques, stores and the restoration of existing seventeen mosques including Sheikh Abd Allah Zawiyah. The waqfiyya, an excellent historical source regarding Nureddin's construction activities unravels the physical situation of Seljuk era Turkish city.
Benzer Tezler
- I. Kılıç Arslan dönemi Türkiye Selçuklu devleti tarihi
History of the Turkey Seljuk state in the period of Kilidj Arslan I
BURAK NAZİF SARICI
- Türkiye Selçuklu Devleti ve Dânişmendli Beyliği arasındaki askeri, siyasi ve sosyal ilişkiler (1092-1178)
The Military, Political and Social Relations between Turkey Seljuk State and Danishmend Principality (1092-1178)
ESRA ÇEÇEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH BAKIR
- Anadolu Selçuklu, İlhanlı ve Beylikler döneminde Sultan Öyüğü (Eskişehir)
Sultan Oyugu (Eskisehir) in the Anatolian Seljuk, Ilkhanid and Principalities periods
CEM BOZ
- Daskyleion'daki Komnenoslar dönemine tarihli kalenin (aplekton?) mimari özellikleri
The architectural features of the fortification dated to the Komnenos period in Daskyleion
GÖKHAN KAYMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- Eskişehir Karacahisar Kalesi sgrafitto dekorlu ortaçağ seramikleri
Eskişehir Karacahisar Castle medieval sgrafitto ceramics
MURADİYE BURSALI