Sürücülerde ölüm belirginliğinin algılanan risk üzerindeki etkisi: Duyguların aracı rolü
The effect of mortality salience on perceived risk in drivers: The mediating role of emotions
- Tez No: 627190
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMİT COŞKUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Trafik, Ulaşım, Psychology, Traffic, Transportation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Dehşet Yönetimi Kuramı (DYK), bireylerin psikolojik savunma mekanizmalarını kullanarak ölümün yaratmış olduğu dehşeti yönettiklerini varsaymaktadır. Buna göre bireye ölümlü oldukları hatırlatıldığında psikolojik savunma mekanizmaları, bu dehşetin yaratmış olduğu olumsuz duyguların ortadan kaldırılmasına sağlamaktadır. Dehşetin yönetilmesindeki yapıların tehdit edilmesinin ise bireyin sadece bilişsel ve davranışsal eğilimlerini etkilediği iddia edilmektedir. Ancak son dönemde yapılan çalışmalar ölüm belirginliğinin sadece bilişsel ve davranışsal eğilimleri değil duygusal eğilimleri etkilediğini de göstermiştir. Bu kapsamda çalışmanın ilk amacı ölüm belirginliğinin duygusal deneyimlere olan etkilerini sınamaktır. Diğer taraftan kuramla ilgili trafik ve ulaşım psikolojisi içerisinde son dönemde yapılan çalışmaların sayısının giderek artığı ve ölüm belirginliğinin psikolojik yapı olarak da nitelendirilen algılanan riski etkilediği gösterilmiştir. Bu kapsamda çalışmanın ikinci amacı ölüm belirginliğinin algılanan riske olan etkilerini sınamaktır. Bununla birlikte duygusal deneyimlerin algılanan riski etkilediğini gösteren çalışmalarının sayısı da son dönemde artmaktadır. Çalışmanın üçüncü amacı ise ölüm belirginliğinin algılanan risk üzerindeki etkisinde duygusal deneyimlerin aracılık etkisi rollerini sınamaktır. Böylece DYK temelinde duygulanım-algılanan risk bağlantısının dinamiklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda iki aşamada tamamlanan bu araştırmada, ilk aşamada (Deney 1) deney ve kontrol olmak üzere 2 farklı koşula ilişkin verilerin değerlendirilmesi için bağımsız örneklem t- test ve çoklu aracılık analizleri; ikinci aşamada (Deney 2) 3 farklı koşula (nötr, trafikle ilgili olmayan ölüm belirginliği ve trafikle ilgili ölüm belirginliği koşulları) ilişkin verilerin değerlendirilmesi için tek yönlü MANOVA ve kukla kodlama prosedüründen yararlanarak çok kategorili bağımsız değişkenlerle aracılık analizleri yapılmıştır. Ayrıca her iki aşamada da son test eşleştirilmiş kontrol gruplu seçkisiz desenden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular ölüm belirginliğinin algılanan riski, duygusal eğilimleri etkilediğini ve ölüm belirginliğinin algılanan risk üzerindeki etkisinde duygusal deneyimlerin aracılık rolünün anlamlı olduğunu göstermektedir. Çalışmada son olarak bu bulguların olası nedenleri, mevcut çalışmanın sınırlılıkları ve gelecek çalışmalar için öneriler tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The Terror Management Theory (TMT) assumes that individuals manage the horror of death by using psychological defense mechanisms. Accordingly, when individuals are reminded of their mortality, psychological defense mechanisms help to eliminate the negative emotions caused by this terror. It is claimed that threatening the structures in the management of terror affects only the cognitive and behavioral tendencies of the individual. However, recent studies have shown that mortality salience affects not only cognitive and behavioral tendencies but also emotional tendencies. In this context, the study's first aim is to test the effects of mortality salience on emotional experiences. On the other hand, it has been shown that the number of recent studies in traffic and transportation psychology related to the theory is increasing and that mortality salience affects perceived risk, which is also described as psychological structure. In this context, the study's second aim is to test the effects of mortality salience on perceived risk. In addition, studies showing that emotional experiences affect perceived risk have also increased recently. The third aim of the study is to test the mediating role of emotional experiences in the effect of mortality salience on perceived risk. Thus, it was aimed to determine the dynamics of the affect-perceived risk link based on TMT. In this study, which was completed in two stages in line with these objectives, in the first stage (Experiment 1), independent sample t-test and multiple mediation analyses were conducted to evaluate the data related to 2 different conditions (experimental and control conditions); in the second stage (Experiment 2), one-way MANOVA and mediation analyses with multi-category independent variables using dummy coding procedure were conducted to evaluate the data related to 3 different conditions (neutral, non-traffic-related mortality salience and traffic-related mortality salience conditions). In addition, a randomized design with a post-test paired control group was used in both phases. The findings show that mortality salience affects perceived risk and emotional dispositions, and the mediating role of emotional experiences in the effect of mortality salience on perceived risk is significant. Finally, possible reasons for these findings, limitations of the current study, and suggestions for future studies are discussed.
Benzer Tezler
- Sürücülerde kandaki alkol miktarı ile trafik kazası arası ilişki
Başlık çevirisi yok
Z.SEMRA GÜMRÜKÇÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
1986
UlaşımGazi ÜniversitesiKazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RIDVAN EGE
- Acil servise gelen trafik kazalarının nedenlerinin incelenmesi
Evaluation of the causes of attendence to emergency services after traffic accidents
SULTAN AYAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
HemşirelikHacettepe ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. GÜLÜMSER KUBİLAY
- Trafik güvenliği iletişim kampanyalarındaki ölüm tehditlerine yönelik sürücü tepkilerinin araştırılması
Investigating drivers' response to death threats in road safety communication campaigns
TURHAN YERDELEN
Doktora
Türkçe
2014
TrafikGazi ÜniversitesiKazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA KÜRŞAT ÇUBUK
- A serious game using virtual reality and augmented reality in a driving license test
Sürücü sınavlarında artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik kullanan ciddi oyun
TUĞÇE AVŞAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiOyun ve Etkileşim Teknolojileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE KÖSE
- Trafik kazası oluşumu etkenlerinden yararlanarak makine öğrenme yöntemleri ile kaza şiddeti tahmini
Estimation of accidental violence by using machine learning methods using the traffic accident
MEHMET AYHAN ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiHarran ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KERİM KARADAĞ