Mistisizm ve toplum: orta çağ İslam ve Hristiyan toplumlarında dervişler ve keşişler (13-15. yüzyıllar)
Mysticism and society: Dervishes and monks in the medieval muslim and Christian societies (13th-15th centuries)
- Tez No: 627754
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RESUL AY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
İnsanın görünen nesnelerin ardındaki gerçeklik, sonsuzluk ve birliğe ulaşma yönündeki ruhî tecrübesi olarak tanımlanan mistisizm kavramı, İslam ve Hristiyan dinleri içerisinde Yaratıcı ile ruhani bir bağ kurarak manevi kurtuluşu gerçekleştirme idealini temsil eder. Bu ideali gerçekleştirmek için uygulanması gereken yöntemler ise her iki din içerisindeki akımlarda da değişiklik gösterir. Erken dönem İslam ve Hristiyan mistiklerinin büyük çoğunluğu, toplum hayatını manevi kurtuluşun önünde bir engel olarak görmekteydiler. Bu anlayış gereği halktan uzak münzevi bir yaşam tarzı benimseyen bazı mistiklerin uyguladıkları açlık, tefekkür ve zikir gibi pratikler de daha çok kendi iradelerini terbiye etmeye yönelikti. Yine aynı dönemde mevcut bulunan ve daha az popüler olan diğer bazı akımlara mensup mistikler ise halk içinde aktif bir yaşam tarzı sürmekte ve kurtuluşa topluma hizmet yoluyla ulaşmayı amaçlamaktaydılar. İlerleyen dönemlerde münzevi akımların lehinde olan popülerlik dengesi değişmeye başladı. Özellikle İslam ve Hristiyan toplumlarının siyasi ve toplumsal krizden geçtiği dönemlerde halkın mistik öğretilere karşı artan ilgisi, topluma hizmet anlayışını benimsemiş mistiklerin ideallerini gerçekleştirmek için aradıkları ortamı oluşturmuştu. Bu bağlamda özellikle 13. ve 15. yüzyıllar arasındaki zaman diliminde etki alanlarını genişletme ve teşkilatlanma imkanı bulan bu öğretiler münzevi akımlar karşısında ön plana çıkmaya başladılar. Bunların yanı sıra, halkın gösterdiği bu yoğun ilginin ilerleyen dönemde beraberinde yoğun maddi desteği de birlikte getirmesi, mistik öğretilerin kurumsallaşma sürecine büyük katkı sağladı. Bu dönemde İslam dünyasında tekke ve zaviyelerin yaygınlaşması, Hristiyan toplumda da manastırların kırsal alanlardan şehirlere taşması mistisizmin kurumsallaşmasını yeni bir boyuta taşımış, bu sayede mistikler hem münzevi pratiklerini yerine getirme hem de topluma hizmet verme imkanını bulmuşlardı. Halka hizmet anlayışı dahilinde yolcuları ağırlama, üretim faaliyetlerine katılma, irşat, eğitim faaliyetleri gibi çevre halkın ihtiyaç duyduğu her türde maddi ve manevi yardım mistikler tarafından halka sunulmuştu. Bu faaliyetler zamanla siyasi otoritelerin ve hayırsever soylu sınıfın da dikkatini çekmiş, mistikler ve mistik kurumlar bu kişilerin halka yönelik faaliyetlerinde aracı organ haline gelmişlerdi.
Özet (Çeviri)
The concept of mysticism, which is defined as the spiritual experience of reaching the reality, infinity and unity behind the appearing objects, represents itself as the ideal of reaching spiritual salvation by establishing a spiritual connection with God in Islam and Christianity. The methods of fullfilling this goal are varied between different mystical doctrines in both two religions. Most of the first Muslim and Christian mystics were considering social life as an obstacle on the way of spiritual salvation. So, most of the early mistics adopted a lifestyle based on seclusion and were performing self-discipline based practices such as fasting, invocation and contemplation. There were also some other unpopular mystic doctrines in that time. These doctrines were based on reaching spiritual salvation by serving others. In later periods, this situation had changed by reversal. The growing intention of Christian and Muslim societies' toward mystics during the times of political and social crisis, was a fertile environment for social service oriented mystics to reach their goals. Especially between 13th and 15th centuries, they found an opportunity to expand their sphere of influence and organize. Moreover, the intention of society had brought an intense financial support to mystics as well, and this support contributed the institutionalization process of mystical orders greatly. The increasing attention and financial support towards mystical orders benefitted their institutionalizing process under the physical structures such as lodges and monasteries. In these places, mystics found an opportunity to perform their ascetic practices, and an aid of infastructure for their social services such as lodging travelers, taking part in production activities, public preaching, educational activities etc. These activities of mystics took attention of ruling class and benefactor nobility as well, and mystics assumed an intermediary role for their philanthropic activities towards poor folk in time.
Benzer Tezler
- Techno-scientific constitution of action, globalization and inner dimension: The cases of İsmail Ağa and İskender Paşa branches of the Nagshbandi order
Eylemin tekno-bilimsel oluşumu, küreselleşme ve iç boyut: Nakşibendi tarikatının İsmail Ağa ve İskender Paşa kolları örnekleri
HİMMET HÜLÜR
Doktora
İngilizce
1996
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF ZİYA ÖZCAN
- Vîrânî Abdâl Dîvânı
Diwan of Vîrânî
HANIM BURÇİN SAĞIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECDET ŞENGÜN
- XX. yüzyıl Türk tasavvufunda entelektüel tavır: Kenan Rifai örneği
XX. intellectual attraction in the century-century Turkish sufism: The case of Kenan Rifai
ESRA SEÇKİN
Doktora
Türkçe
2022
SosyolojiMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Sosyolojisi ve Antropolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ÇOŞKUN
- 'Manas' destanı'nda tasavvufi muhteva (Sayakbay Karalaev'in varyantı)
'Mанас' эпосундагы суфисттик мотивдер (саякбай каралаевтин вариантында)
HİLMİ DAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. MUSTAFA ÇAKMAKLIOĞLU
- Ernst Troeltsch düşüncesinde din ve toplum
Ernst Troeltsch perspective on religion and society
MERVE REYHAN BAYGELDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinUludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VEJDİ BİLGİN