Geri Dön

Osmanlı Mısır'ında ulema-siyaset ilişkisi: Ezher örneği

The relations of ulama and politics in Ottoman Egypt: The case of al-Azhar

  1. Tez No: 632068
  2. Yazar: FATMA ZEHRA BEYAZ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGÜR ORAL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Tarih, History
  6. Anahtar Kelimeler: Ezher, Mısır, Ulema, Siyaset, Osmanlı Dönemi Arap Medreseleri, Mühimme-i Mısır, el-Cebertî, al-Azhar, Egypt, Ulama, Arab Madrasas in Ottoman Era, Mühimme-i Mısır, al-Jabarti
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 352

Özet

Bu çalışmada, İslâm dünyasının en eski eğitim kurumlarından Ezher'in, Osmanlı asırlarındaki müessese yapısı ve 18. yüzyıl Osmanlı siyasetindeki yükselişi ele alınmıştır. Birinci Bölüm'de, Ezher'in Osmanlı fethinden önceki yapısı kısaca verilmiş, ardından 16. ve 17. yüzyılda Osmanlıların eline geçtikten sonra geçirdiği değişimler ve bu bağlamda Osmanlı idarecileri ile kurduğu münasebetler, kırılma noktaları merkeze alınarak ortaya konulmuştur. Bu kısımlarda ağırlıklı olarak literatür eserlerinden ve yeri geldikçe bazı Osmanlı kaynaklarından yararlanılmıştır. Birinci Bölüm'ün son kısmında, kurumun 18. yüzyılda aldığı veche ve Osmanlı Mısır siyasetine giden süreçte Ezher ulemasının ilmî-içtimâî ve siyasî vaziyeti, dönem kaynakları kullanılmak suretiyle izah edilmiştir. Çalışmanın İkinci Bölümü'nde Ezher ulemasının 18. yüzyıl Mısır siyasetinde yükseliş sebepleri incelenmiştir. Bu bağlamda Osmanlı merkezinin takip ettiği incelikli politikalar, kurum vasıtasıyla bölgedeki siyasî-içtimaî yapıyı domine etme çabaları ve Ezher ulemasını, Osmanlı Mısır siyasetine dahil etme süreci nazara verilmiştir. Bu bölümde ilgili literatüre müracaat edilmekle birlikte ağırlıklı olarak Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi'nde bulunan Mühimme-i Mısır defterleri, çeşitli tasniflere dağılmış müteferrik evrak ile meşhur Mısırlı tarihçi Abdurrahman b. Hasan el-Cebertî'nin Acâibü'l-Âsâr fi't-Terâcim ve'l-Ahbâr adlı biyografik-kroniği merkeze alınmıştır. Üçüncü Bölüm'de, yine aynı kaynaklar tenkid ve mukayese edilmek suretiyle Ezher ulemasının 18. yüzyıl Mısır siyasetinde oynadığı roller, Osmanlı idarecileri ve Osmanlı merkezi ile geliştirdikleri münasebetler, ele alınmıştır. Böylelikle bugüne kadar meçhul kalan Osmanlı döneminde Ezher'in ve ulemasının vaziyetine ve 18. yüzyıl Mısır siyasetinin dinamiklerine dair bir zemin oluşturulmaya çalışılmıştır.

Özet (Çeviri)

This study deals with the institutional structure of Azhar as one of the oldest educational institutions in the Islamic world and its rise in the 18th century Ottoman politics. In the first chapter, the structure of Azhar before the Ottoman conquest and then the changes that it had under the Ottoman rule in the 16th and 17th centuries are emphasized. In this context, the relations it had established with the Ottoman administrators are exposed by putting the points of failures at the center. The main works in the literature and the related Ottoman sources have been appropriately used in these parts. In the last section of the first chapter, the aspect of Azhar in the 18th century and social, scientific and political situation of Azhar Ulama in the process leading to the Ottoman Egyptian politics have been set forth by using the sources of the period. In the second part of the study, the motives of the rise of Azhar in the 18th century Egyptian politics have been analyzed. In this context, attention is drawn to the tactful policies of the Ottoman center, its efforts to control the socio-political structure in the region through the institution and the process of including Azhar Ulama in Ottoman Egyptian politics. Although the related literature is used, the Muhimme Registers and the individual documents under certain catalogs in the Ottoman Archives of Presidency and the biographical chronicle of the famous Egyptian historian Abdurrahman b. Hasan El Ceberti so-called Acâibü'l-Âsâr fi't-Terâcim ve'l-Ahbâr have been taken into the center of this section. In the third chapter, the roles of the Azhar Ulama in the 18th century Egyptian politics and their relations with the Ottoman center and governors have been comparatively and critically studied under the same sources. Hereby, this study aims to shed light on the situation of Azhar and its Ulama during the Ottoman period which has been unknown until today and create a basis for the dynamics of Egyptian politics in the 18th century.

Benzer Tezler

  1. Cenab Şehabeddin'in şiirleri üzerinde bir araştırma

    Başlık çevirisi yok

    HASAN AKAY

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1989

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    PROF. DR. ZEYNEP KERMAN

  2. Osmanlı Mısır'ında bir yerel hazine örneği 'Keşufiyye' (1711-1795)

    An example of local treasure in Ottoman Egypt 'Kushufiyah' (1711-1795)

    OSMAN ONUR GENÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    TarihHacettepe Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SELDA GÜNER

  3. Kadri Paşa'nın (Ö. 1888) el-Ahkâmü'ş-şer'iyye'si ile Hukûk-ı Aile Kararnâmesi'nin nikâh bölümü çerçevesinde mukayesesi

    The comparison between Muhammed Gadri Pasha's (d.1888) al-Ahkām al-shar'iyyah and the Ottoman Law of Family Rights within the framework of nikāh (marriage)

    AYŞE BETÜL YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Dinİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE BOYNUKALIN ŞENKARDEŞLER

  4. İngiliz işgali sonrası Mısır'da siyasî ve fikrî yapılanma (1882-1928)

    Political and intellectual structuring after Egypt's occupation by Great Britain (1882-1928)

    FAHRETTİN DEDE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    TarihSakarya Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EBUBEKİR SOFUOĞLU

    PROF. DR. MUHAMMED HARB

  5. Nilotik Sudan'da kurulan bir İslam devleti: Fûnc Sultanlığı (1505-1821)

    An Islamic state in nilotic Sudan: Fûnc Sultanate (1505-1821)

    YUNUS BALLI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Tarihİstanbul Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN SARIKAYA