Raylı sistem yatırımlarının mekânsal ve sosyoekonomik yapıya etkisi üzerine bir inceleme: İzmir İZBAN örneği
An investigation on the spatial and socio-economic impacts of rail system investments: the case of İZBAN (commuter rail) in İzmir
- Tez No: 637335
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EDA BEYAZIT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bölge Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Günümüzde ulaşım ağının genişlemesi ile birlikte ulaşım yatırımlarındaki artış dikkat çekmektedir. Ulaşım gelişmeleri ile elde edilen kazanımların başında yolculuk sürelerinin kısalması gelmektedir. Kısalan yolculuk süreleri, artan ulaşım altyapısı ile birlikte birtakım ekonomik faydalara, zaman tasarrufuna ve verimlilik gibi etkilere yol açmaktadır. Öte yandan ulaşım yatırımları, bahsedilen bu etkilerin yanında, mekânsal, sosyal ve geniş ekonomik etkiler olarak adlandırılan etkileri de beraberinde getirmektedir. Ulaşım altyapı yatırımlarının sahip olduğu doğrudan etkilerin yanı sıra geniş ekonomik etkileri ve mekânsal etkilerin araştırılması uluslararası literatürde geniş yer bulmasına karşın ulusal literatürde sınırlı çalışma alanına sahiptir. Bu amaçla bu çalışma özelinde ulaşım altyapı yatırımlarından özellikle raylı sistem yatırımlarının kentsel mekân üzerinde sahip olduğu mekânsal ve sosyoekonomik etkilerin ortaya konulması hedeflenmektedir. Çalışma, İzmir kentinde yer alan bir ulaşım altyapı yatırımı olan İZBAN banliyö sisteminin bölgenin mekânsal ve sosyoekonomik yapısına olan etkisini incelemeyi kapsar. Bu kapsamda, kavramsal çerçeveyi oluşturma amacıyla ulaşım yatırımlarının doğrudan ekonomik etkileri, geniş ekonomik etkileri ve sosyo-mekansal etkileri literatür çalışması olarak incelenmiş ve bu başlıklar altında İZBAN hattının neden olabileceği etkiler değerlendirilmiştir. Çalışmanın başlangıcında araştırmanın amacı, kapsamı, araştırma soruları, araştırmamın yöntemi ve kısıtları belirtilmiştir. Çalışma kapsamında“raylı sistem yatırımlarının üst ve orta ölçekli sosyo-mekânsal ve ekonomik yapıyı ne ölçüde etkilediği”ve“raylı sistem yatırımlarının işyeri kümelenmesi, nüfus dağılımı ve istihdam dağılımı üzerindeki etkilerinin nasıl olduğu”sorularına cevap aranmaktadır. Çalışmanın ikinci ve üçüncü bölümlerinde, ulaşım kavramının tarihsel gelişimi, ulaşım türleri ve kentteki rolü üzerinde durularak ulaşım yatırımlarının doğrudan ekonomik, geniş ekonomik ve sosyo-mekânsal etkilerine yer verilmiş ve yapılan literatür okumaları derlenmiştir. Çalışmanın devamında örnek alan çalışması için seçilen kent olan İzmir'in genel özelliklerine yer verilmiş, kentsel planlama çalışmaları ve ulaşım sistemi ile beraber İZBAN banliyö hattına ait bilgiler derlenmiştir. İZBAN hattı ile ilgili yapılan incelemeler kapsamında hattın kuzey aksında üst ve orta ölçekli sosyo-mekânsal değişimler analiz edilmiştir. Çalışma İZBAN hattının kuzey aksına odaklanmaktadır. İZBAN hattının kuzeyine odaklanılmasının sebebi, hattın ilk açılan kesimlerinden olması, kent merkezinden nispeten daha uzakta ve sanayi alanlarına yakın konumda yer almasıdır. Bu kapsamda, incelenecek sosyo-mekânsal değişimlerde İZBAN hattının etkilerinin oransal olarak daha yüksek olacağı tahmin edilmektedir. Yapılan analizler, nüfustaki değişim, istihdamdaki değişim, işyeri kümelenmesi ve sermaye birikimindeki değişim başlıkları altında detaylandırılmıştır. İZBAN Hattı kuzey aksı için yapılan üst ve orta ölçekli mekânsal ve sosyo-ekonomik etkilerin incelenmesi çalışması ArcGIS 10.3 desteğiyle oluşturulan haritalama ve SPSS 20 desteğiyle elde edilen ki-kare analizlerinden temel almaktadır. Çalışmanın sonucunda, bölgede İZBAN hattının faaliyete geçmesi ile birlikte kuzey aksta hem ilçeler bazında hem de istasyonlar çevresinde yıllara göre nüfusta artış gözlemlendiği belirlenmiştir. İZBAN'ın istihdam dağılımı ve işyeri kümelenmesi üzerindeki etkileri kapsamında ise hattın kuzey aksta söz konusu değişkenler üzerinde pozitif etkileri olduğu değerlendirilmiştir. Ek olarak, İZBAN'ın çalışan nüfus tarafından kullanılmasını arttıracak politika ve gelecek çalışmalara dair önerilere yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Today, the transportation infrastructure is expanding worldwide, and these investments increase rapidly both internationally and nationally. This increase, which is strongly encouraged by the globalization process, leads to reduced travel times. The changes in the sense of urban planning with the increase in transportation infrastructure investments are mostly evaluated in terms of economic benefits and efficiency effects in terms of time saving between origin and destination. In addition to these effects, transportation investments have some spatial, social and wider economic impacts. Although research on the socio-spatial and wider economic effects of transportation investments in the international literature are carried out more frequently; such studies are given less attention in the national literature. The main purpose of the research is to reveal the impacts of transportation infrastructure investments and especially rail system investments on urban space. Although there are many publications in the international literature that examine the spatial and economic effects of transportation investments, this field of study has found limited response in Turkey. In this context, the contribution of the research to the national literature constitutes the motivation and the sub-target of the study. Within the scope of the study, international and national publications on the direct economic impacts, wider economic impacts and socio-spatial impacts of transportation investments were examined to create the conceptual framework. Then, the impacts of IZBAN suburban system, which is a transportation infrastructure investment in Izmir, were examined in this regard. In order to do that, first of all, following the review of IZBAN's historical development and its characteristics, local news regarding this investment were investigated briefly in order to understand whether any media output was generated regarding the impacts of IZBAN on local economy. Following this, the catchment areas of IZBAN stations were analyzed with regard to changes in population and employment levels over the years in the macro scale. In the meso scale, two districts were selected, Aliağa and Menemen for a detailed analysis of industrial clusters. Here the data gathered from Aegean Region Chamber of Industry was used. Detailed analysis included the opening years of industry-related businesses, their sub-sectors, capital investments and their distribution. A final analysis was conducted with regard to the ridership levels. For the purposes mentioned above, this study asked,“ To what extent rail transit investments affect spatial and economic structure of regions?”and it aims to find the answer to the question. In addition to this fundamental question, the study also aims to find answers to some sub-questions. These sub questions are;“ How does the rail system investments affect the workplace cluster?”,“ How do rail system investments affect population distribution?”and“ how do rail system investments affect the distribution of employment?”With this study, answers are sought for the above questions. In the introduction part of the study, the reasons for choosing the subject of socio-spatial impacts of transportation investments, the purpose, reason and method of the research and the research questions are mentioned. In the second part of the study, the definitions of the transportation systems and the explanations of the transport modes are given and the role of the transportation systems in the city is emphasized. In the third part of the study, direct economic impacts, wider economic impacts and socio-spatial impacts of transportation investments are investigated through a review of the literature. In the fourth section, case city features are included in order to introduce the case study, and the information about IZBAN suburban line is compiled together with Izmir's urban planning studies and transportation system. In the fifth chapter, macro and meso scale socio-spatial changes are analyzed. As a case study, IZBAN suburban line, a rail system investment operating in the city of Izmir, was chosen. IZBAN line is an important rail system investment linking the suburban districts with the city center on the north-south axis of the city within this city-region. In this sense, this transportation investment allows the study of spatial effects within the city-region. IZBAN line consists of three main axes. These are the North axis, the central axis and the Southern axis. The study focuses on the Northern axis. The reason for focusing on the North of the IZBAN line is that, it is one of the first sections of the line to open and is located relatively far from the central city. In this context, it is estimated that the effects of the IZBAN line will be proportionally higher, as these impacts may be isolated from the developments in and around Izmir, in the socio-spatial changes to be examined. The study of the macro and meso scale spatial and socio-economic impacts for the IZBAN line north axis is based on mapping created with the support of ArcGIS 10.3, population and employment growth rate calculations and chi-square analysis obtained with the support of SPSS 20. Within the scope of examining the change in the population, which is the first part of the analysis, population growth rates were calculated by using the district and neighborhood based population data obtained from TURKSTAT between 2007 and 2019 according to the years inside and outside the station catchment areas. Within the scope of examining the change in employment, which is another subtitle of the analysis, employment numbers within and outside the station catchment area were calculated using the 2015 employment data based on the district and traffic analysis zones obtained from the Izmir Transportation Master Plan Revision study. Then, by making use of the member firm information obtained from the Aegean Region Chamber of Industry (EBSO) website, inferences were made in terms of employment change with the companies grouped by years and number of employees. The data obtained from EBSO includes the addresses, establishment dates, number of employees grouping, company sector and capital grouping of companies established from 1957 to December 2019. However, due to the lack of geographic coordination of firms due to the data structure, all firms in Aliağa and Menemen districts were geographically coordinated according to their addresses, the year of establishment, number of employees, company sector and capital of the company were entered into the database. Within the scope of the evaluation of the workplace cluster, which is another part of the analysis, evaluations were made for the cluster of companies located within and outside the station catchment areas by using EBSO data processed to the database. In addition, within the scope of evaluating cluster according to their sectors, company sectors are categorized and subjected to chi-square analysis in terms of station catchment areas. In terms of examining the change in capital accumulation, which is another subtitle of the study, firms were classified as low, medium-low, medium, medium-high and high, and their status within the station catchment areas by years was evaluated. Within the scope of the evaluation of the trip data, the average weekly passenger boarding data and district based employment data stations obtained from the Izmir Transportation Master Plan Revision study were used. With the chi-square test, the relationship between passenger boarding values of IZBAN stations and employment numbers was analyzed. As a result of the study, with the opening of suburban line in the region, it was evaluated that the IZBAN suburban line has positive supporting impacts especially in terms of population, employment and workplace clustering in the northern axis. Also, recommendations regarding the policy and future studies on the use of IZBAN were included.
Benzer Tezler
- Mekansal analiz teknikleri ile çok kriterli karar verme yaklaşımı kullanılarak raylı sistem güzergah analizi
Rail system route analysis using multi criteria decision making with spatial analysis techniques
BERNA ÇALIŞKAN
Doktora
Türkçe
2023
Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN ATAHAN
- Kentsel dönüşüm projeleriyle raylı ulaşım ağı ilişkisinin trafik etki analiz yöntemi ile değerlendirilmesi: Konya eski sanayi örnek alan çalışması
Evaluation of the rail transportation network relations with urban transformation projects by the traffic impact analysis method: A case study of the old industry in Konya
AİŞE İÇLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
UlaşımKonya Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN NURİ ÇELİK
- İstanbul'da raylı sistem yatırımlarının kentin gelişimi ve arazi kullanımı üzerindeki etkileri: Arnavutköy ilçesi örneği
The effects of rail system investments on the city development and land use in istanbul: The case of Arnavutkoy district
GÜLÇİN ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞAHİKA ÖZDEMİR
- The link between station area design and transit usage: The case of Ankara
Raylı sistem istasyon çevresi tasarımı ile istasyon kullanımları arasındaki ilişki: Ankara kenti örneği
ÖZGE CEVHER
Doktora
İngilizce
2014
UlaşımOrta Doğu Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELA BABALIK SUTCLIFFE
- Raylı sistemlerin mekansal etkileri: İzmir metrosu örneği
Spatial effects of urban rail systems: Izmir metro case
GÜLSÜM ECEM DEMİRDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İREM AYHAN SELÇUK