Türk resminde 1950 sonrası dışavurumcu yaklaşımlar
Expressionist approaches in Turkish painting after 1950
- Tez No: 64086
- Danışmanlar: PROF. CUMA OCAKLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1997
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Resim Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
ÖZET Batıdaki modernleşme kentlerin birer sanayi merkezlerine dönüşmesiyle buralarda yoğunlaşan insanın yeni yaşam kurma çalışmalarına neden olurken, ülkemizdeki modernleşme; Cumhuriyet ile birlikte yepyeni bir devlet olarak kurumlaşan toplumun üstyapı kurumlarında yaşanan siyasal bir değişimin sonucunda oluşmuştur. Batı modern dünyanın kültür ve sanat odaklarını aşmaya başlarken Türkiye önce siyasal ve toplumsal özgürleşmeyi, onun ardından da bireysel özgürleşme sürecini yaşamıştır. Bu süreç içinde model olarak izleme durumunda bulunduğumuz ve sanatını tanıma ve anlama uğraşı verdiğimiz Batıdaki akımları izlemek için gerekli iletişimin kurulması zorunluydu. Fakat öncelikle Fransa'ya gönderdiğimiz sanatçılarımızın günün akım ve uygulamalarının dışında kalmalarının esas sebebi bu iletişimi oluşturamamış olmalarına bağlıdır. Batı'dan çok farklı toplumsal ve ekonomik koşullarda bulunmamız, plastik sanatlar üretmeye karar veren ve bunların gelişimini genel kültür yapısının oluşumunda değerlendirmeyi amaçlayan ülkemiz için sancılı bir dönemin geçirilmesini de zorunlu kılmıştır. Birbirini doğuran ve birbirine karşıt gelişen bir üsluplar tarihini yaşamayan resim sanatımız Batı'dan aldığı resimsel üsluplarda ise düşünsel tabanı ihmal ederek sürekli retinal yolla gerçekleşen bir gelişim sürecini yaşamıştır. II. Dünya savaşının sonuna dek ülkenin siyasi gereksinimlerine yanıt olacak uygun bir sanat yörüngesi bulmaya çalışan ülkemizde, bir araya gelen kuşaklar sanatımızın gelişim tarihini oluşturmuştur. Konumuzu oluşturan Dışavurumculuğun (Ekspresyonizm) Batı'da yaşandığı yıllarda Türkiye'de Cumhuriyet Devleti henüz oluşum aşamasındadır. Sanatımız ise kendinden tümüyle farklı çıkış noktaları olan Batı sanatını tanıma ve anlama uğraşının yanısıra onu model olarak izleme durumundadır. Türk resmînin başlangıç aşamasında Alman Ekspresyonizminin gelişimindenoldukça farklı da olsa ilk Dışavurumcu yaklaşımlara 1920'li yılların sonlarında rastlanır. 1940-1960 'lı yıllarda ABD'de etkili bir akım olan Soyut Dışavurumculuk; sanat ve kültür yaşamında modern evrensel programlara daha açık bir dönemimizi oluşturan 1950'lî yıllarda Paris yolu ile Türk sanat çevrelerine ulaşır. Fakat ülkemizde bu akımı hazırlayan“Sürrealizm”,“Otomatizm”,“Varoluşçu”görüşler yaşanmadığı için önce Batıdan kopyaya yakın etkiler olarak başlayan Soyut Dışavurumculuğun; bilinç altı, düşgücü, içtenlik gibi yöntemlere dayanması nedeniyle sanatçılara cesaret vermiştir ve bu anlatımı tavırlara dönüştürmüşlerdir. İlk soyut denemelerinde geometrik biçim dilini ya da özgür bir fırça işçiliği ile dokusal etkiyi amaçlayan bir üslubu benimseyen Türk sanatçısı; dinamik, değişken, şidetli karşıtlıklar içeren gerilim, yoğunluk sonucu oluşan içe dönük bir anlatım yerine genellikle kaligrafik düzenlemeleri tercih etmişlerdir, insanın iç dramına önem veren ve evrensel bir nitelik taşıyan soyutlayıcı, soyut dışavurumcu eğilimlerle birlikte Türk resmi karşıtlarıyla ilk defa aynı konumda olma şansını elde eder. Soyut Dışavurumcu eğilimlerin ardından 1970'li yılların sonlarında Avrupa ve Amerika'da aynı anda ortaya çıkan Yeni Dışavurumculuk; Bireyi birkez daha sanatın merkezine oturtan bir akımdı. Fakat Batı 1980'li yıllarda Dışavurumculuğu yeniden ele alırken onunla aynı kulvara giren Türk toplumunda figür yıllarca sorun olagelmiştir. Figürü yıllarca yeterince kullanmamış bir toplumun sanatçısı olarak ressamlarımız yalnızca Dışavurumculuğu değil figürü de ele alarak bu İki akımın bileşkesini aramıştır. Bu süreç içinde kendi sanat gelişiminin doğal bir sonucu olarak Figüratif Dışavurumcu sanatçı tipinin simgesi kabul edilen sanatçılarımızın varlığı da söz konusu olmuştur. Batıdaki Yeni Dışavurumculuğun resim pazarı tarafından desteklenmesinin nedeni sanatsal mali krizin kışkırttığı bir davranıştı. 1970- 1980'li yıllar arasında dışlanan tuval resmi olgusu boya resmininöldüğüne tam inanıldığında Yeni Dışavurumculuk aracılığıyla yeniden ümit vaad eder olmuştu. Özünde satılır bir nesne olma kimliğinden kurtulmaya çalışan sanat ürünü ile sanat tröstünün uzlaşmaz çelişkisi tröstün iflasına yol açacaktı. Minimal ve kavramsal sanatların yarattığı bu boşluğu dolduran Yeni Dışavurumculuğun kazandığı önem iflasın eşiğine gelen galericilerin de zaferi olmuştur. Tuval resmi geleneğinden gelen ve resimsel sorunları her zaman bu olgu içinde ve biçimsel düzlemde yansıtan Türk resmi henüz tuval resminin sorunlarını aşamamıştır. Bu nedenle ülkemizde teorilerin iflası ve buna bağlı olarak sanat pazarının bunalımı söz konusu değildir. Fakat Batıdaki sorunları farklı boyutlarda yaşayan ülkemizin özlemi ve kendi gerçeği çok daha çelişkilidir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT While the modernization in the West caused the people who swarmed there to set up new lives as a result of the cities turning into industrial centers, the modernization in our country, however, came out as a result of political changes experienced in the institution of the superstructure of the society which was institutionalized as a new state with the foundation of the republic. As the West started to go beyond the cultural and art focuses, Turkey experienced, first, the political and social and then the individual liberation periods. In that period, it was a must to set up the necessary communication to follow the trends in the West, which we had to observe as a model, and, whose art we tried to know and understand. But the true reason why our artists whom we sent to France in the first place was attributed to that they could not set up this communication. The fact that we were in quite different economic and cultural conditions made it necessary for our country, which decided to produce plastic arts and to use the development of these in the formation of the general culture of the country, to have a painful transition period. Our painting, which did not go through styles that gave rise to each other and that developed as opposed to each other, followed a period of development realized through a retinal way in the painting styles gotten from the West neglecting the conceptual base. In our country, which tried to find a suitable art satellite which will meet the political necessities of the country, the generations who came together formed the development history of the country. In the years when people experienced“Expressionism”in question in the West, the state was in the process of forming in Turkey. Our art, on the other hand, was in the effort of getting to know the Western Art and to follow it as a model. Even though they were quite different from German Expressionism on the initial stage, the first expressionist approaches were met in 1920's.The Abstract Expressionism was very effective in the USA between 1940-1960 and it reached the artists via Paris in 1950's, which made up a period in which we were more tolerant towards modern and universal programs, As we did not have the concepts such as“surrealism”,“automatism”, existentialism“, which led to this trend in our country, we had effects from the West that were very close to copies of Expressionism. The first examples of this new trend included the methods of subconsicous, imagination and sincerity and this encouraged the artists. Turkish artists adopted a style which aimed a texture effect with the geometric form or free brush workmanship and adopted caligraphic arrangements instead of an intra vert expression which inclused dynamic, variable, violent contraversies. Turkish Painting, with abstact Expressionist trends emphasizing the internal tragedies of man, got a chance, for the first time, to be on the equal footing with its contemproraries. After the abstract expressionist trends, in the late 1970's, the New Expressionism, which came out in Europe and the USA at the same time, was a kind of trend which put the individual in the center of the art. However, in Turkish society, which got into the same lane with the West while it restudied expressionism in 1980's, figure was still a problem. Our painters being the artists of a society who forbid and still could not use ”figure" much enough tried to look for the common points between the Expressionism and the figure. As a corollary of the art development of individuals, the artists who were accepted to be the representatives of Figurative Expressionism Artists' type started to exist in the society. The reason why the New Expressionism in the West was supported by the painting market was a reaction induced by artistic financial crisis. The Canvas Painting, which was excluded between 1970-1980, turned out to be promising again by means of NewExpressionism when Color Painting was just dead. The fact that the contradiction that would never compromise between the art work, which tried to get rid of being a market object in essence, and the art trust would cause the trust to go bankrupt. The importance which the New Expressionism, which filled the vacuum created by the minimal and conceptual arts, gained became the victory of the gallery owners, too. Turkish Painting, which came from the canvas tradition and reflected the problems relevant to painting in that respect all the time, could not yet solve the problems of Canvas Painting. Therefore, the bankrupcy of the theories and as a result of this, the crisis of the art market is not in question at all. However, the ambitions and actual reality of our country, which experiences the problems in another dimension, are a lot more controversial.
Benzer Tezler
- Çağdaş Türk resminde kontrollü spontane yaklaşımlar
Controlled spontaneous approaches in contemporary Turkish painting
AYGÜN YÖNDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Güzel SanatlarSelçuk ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AHMET DALKIRAN
- Türk resim sanatında manzara üzerine araştırma ve uygulamalar
Research and practices on landscape in Turkish painting
EMİNE İNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Güzel SanatlarÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. SOLMAZ BUNULDAY HASGÜLER
- 1950 sonrası Türk resim sanatında yazı ve kaligrafi kullanımının irdelenmesi
Investigation of the use of writing and calligraphy in contemporary Turkish painting after 1950
ALAADDİN HIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Güzel SanatlarAkdeniz ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TERLAN MEHDİYEVA AZİZZADE
- Türk resminde toplumsal gerçekçiler
Social/ist realists in Turkish painting
BAŞAK YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. KEMAL İSKENDER