Kıyı alanlarındaki kentsel projelerin bağlamla ilişkilenmesi için arazi kullanımına dayalı bir yaklaşım önerisi – İstanbul örneği
An approach proposal based on land use to correlate context with urban projects in coastal areas – the case of İstanbul
- Tez No: 641368
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLŞEN ÖZAYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Şehircilik ve Bölge Planlama, Architecture, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehircilik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 349
Özet
Tarihsel süreçte değişen kentsel, ekonomik, politik ve teknolojik etkenlerle, kıyılarda yer alan işlevler de değişmiştir. Bu işlevsel değişimdeki en büyük kırılma endüstri devriminin liman kentlerinde yarattığı dönüşümdür. 1960'lı yıllardan başlayarak özellikle sanayi işlevlerine dayalı alanların kentsel kıyılardan uzaklaşmasıyla boşalan alanlar hızla çöküntü bölgelerine dönüşmüştür. Bu nedenle bu alanlarda bir çalışma yapılma ihtiyacı doğmuştur. 1960'larda başlayan başarılı öncü örneklerin de etkisi ile kıyı düzenleme projeleri 1980'lerde ivme kazanmış; günümüze kadar evrilerek devam etmiştir. Bu tezin ana temasını oluşturan temel kavram 'kentsel kıyı'dır. Tez kapsamında bahsi geçen projeler kentsel kıyı projeleri olarak tanımlanmıştır. Kentsel kıyı projeleri su ve kent arasında var olan ancak zamanla kopmuş bulunan fiziksel ve sosyal ilişkiyi günümüz koşullarında yeniden üretme sürecidir. Bu bağlamda günümüzde gerçekleştirilen projelerdeki genel eğilim; kıyı alanına konut, ticaret, rekreasyon, ulaşım gibi işlevler getirerek alanları yeniden düzenlemektir. Dünya örnekleri incelendiğinde bu projeler içerisinde başarılı olanların tamamı ise ekonomik, ekolojik, toplumsal yararları dengelemeyi başarabilen, ekonomik, ticari, rekreasyon ve ulaşım gibi pek çok farklı aktivite fırsatları sunabilen çalışmalar olmuştur. Tezin ikinci bölümünde kıyı alanlarındaki kentsel proje kavramı ele alınmıştır. Öncelikle kıyı alanlarının düzenlenmesi ile ilgili kavramlar ve müdahale biçimleri hakkında literatür taraması ile tezin kavramsal alt yapısı oluşturmuştur. Tezin kalanında kullanılacak terminoloji bu bölüm kapsamında belirlenmiştir. Akabinde kıyı düzenleme projeleri ile ilgili tarihsel bir araştırma yapılarak, 1960'lardan başlayarak günümüze kadar geçen sürede kıyı alanlarındaki kentsel projelere etki eden dünyadaki eş zamanlı gelişmeler-dinamikler çözümlenerek, incelenen projelerdeki farklı yaklaşımlar neden ve sonuçları karşılaştırmalı olarak ortaya konmaya çalışmıştır. Kıyı alanlarında kentsel projelerin tarihsel süreç içerisindeki evriminin analizi sonrasında, özgün bir kentsel kıyı düzenleme projesinin yapısını oluşturan temel kavramları saptayabilmek için dünya örnekleri incelenmiştir. Yine bu bölümde kentsel kıyı alanlarında arazi kullanımına dayalı bir çalışma yapılmış, farklı işlevlere sahip kıyı düzenleme projelerinin kriterleri belirlenmiştir. Tezin üçüncü bölümünde; İstanbul özelinde bir alan çalışması yapılmıştır. Öncelikle İstanbul kentsel kıyı alanlarının tarihsel süreci, mekânsal değişime ve mevzuata etki eden dinamikler çerçevesinde tartışılarak kronolojik bir analiz yapılmıştır. Yine bu bölümde İstanbul kentsel kıyı alanlarının mekânsal değişimin sayısal analizi ve değerlendirilmesinin yapılması planlanmıştır. Tez kapsamında bu çalışma 2003-2018 tarihleri ve mekânsal olarak kentsel kıyı alanları ile sınırlandırılmıştır. Doğal, ekolojik, kırsal kıyı alanları araştırma kapsamında değildir. Bu tarihler arasında mekânsal değişim; dolgu yöntemi ile yeni üretilen alanlar ve arazi kullanımındaki değişim olacak şekilde analiz edilmiştir. İstanbul kıyılarında üretilen yeni kentsel mekanlar, bu mekanların arazi kullanımı ise dolgu alanları başlığında ayrıca analiz edilmiştir. Tezin dördüncü bölümünde; Tarihi Yarımada-Atatürk Havalimanı arası 2000'lerde yapılan kentsel kıyı düzenlemelerinin detaylı analizi tartışılmıştır. 2003-2018 yılları arası neoliberal politikalar ekseninde gelişen mega projeler, yatırımlar, üretilen yeni kentsel alanlar (dolgu alanları) bu bölümde detaylı analiz edilip, aynı tarihlerde değişen arazi kullanımlarının sayısalları ile karşılaştırılmıştır. Bütün bu analizler ışığında tezin asıl meselesi olan ve birçok soruna konu olan noktasal projelerin sürecinin ve etkilerinin daha anlaşılabilir olmasını amaçlayan, farklı boyutlarda ele alan sayısal bir analiz metodolojisi geliştirilmiştir. Son olarak yapılan çalışmada noktasal projelerden çıkan veriler ışığında bir üst ölçeğe geçilerek, 3. bölgenin (Tarihi Yarımada-Atatürk Havalimanı) bu tarihler arasındaki mekânsal değişimi, projelerin bölge bazında getireceği yükler hesaplanacak ve gelinen bu durumun İstanbul kentsel kıyı alanlarına etkisi tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Urban waterfronts have been transformed in terms of functional characteristics with the changing urban, economic and technological conditions through historical process. Most significant functional changes occurred in seaports during industrial period. Starting from 1960's the areas that are vacated as the industrial function buildings moving away from urban coastlines became urban ruined regions. Due to this situation, the need for a study in these regions has arisen. The leading projects in 1960's made an impact in the field. In the 1980's waterfront transformation projects gained momentum, evolved and continued until today. The concept which constitutes the main structure of this research is 'urban waterfronts. The projects that are mentioned are defined as urban waterfront projects. An urban waterfront project is a process of regenerating the physical and social connection between the city and the water considering the requirements of current times. In this context, mainstream projects incline to transform the urban waterfronts by placing various functions on them such as housing, commerce, recreation, and transportation. Examining different projects in the world points to the success of the projects that can present a balance between economy, ecology and social benefit and can accommodate multiple functions within itself. In the second chapter of this research, waterfronts in consideration with urban projects are addressed. Primarily conceptual infrastructure of the research has been created with literature review about renewal of waterfronts and forms of intervention. Terminology that is used throughout the paper is determined within this chapter. Subsequently development of waterfronts in historical process is examined, dynamics and developments that concur simultaneously around the world and their effects on waterfront transformation projects are analyzed and the different approaches and outcomes are presented comparatively. After the analysis of evolution of waterfront transformation projects in historical process, world examples are examined to determine the basic principles that creates a structure for a socially beneficial and inventive urban waterfront transformation project. Also, in this chapter, research about the land use in urban waterfronts help identify the criteria for water transformation projects that accommodates different functions. In the third chapter, a field study specific to İstanbul has been carried out. Primarily a chronological analysis has been made with studying the planning process of waterfront of İstanbul within the scope of historical development and the dynamics that affects the legislation and spatial changes. The changes of Istanbul urban waterfronts in terms of its spatial characteristics are numerically analyzed and evaluated. The scope of this research has been restricted to a certain time frame which is between 2003 and 2018 and to a specific area which is urban waterfronts. Natural, ecological, and rural waterfronts are excluded. The spatial modifications in this timeline are analyzed as creating new spaces using sea filling process and changes in land use. The new urban spaces that are created by recovering land from sea and their use of land are analyzed under the title of filled areas. In the fourth chapter, a detailed analysis of urban waterfront renewals of the area between Historical Peninsula and Atatürk Airport in 2000's is made. Mega projects, investments, and newly created urban spaces (filled areas) that pivots around the applied neoliberal policies are analyzed and a statistical comparison of the changing land use is made. Considering these analyses, a numerical analysis methodology has been developed to comprehend the affects and the process of spot projects which is the main issue of this research. In conclusion, moving to a larger scale in light of the data gathered from the analysis of spot projects, the historical development in the given time frame, the load that projects are going to impose on its region and the effects of the current situation are debated.
Benzer Tezler
- Kentsel kıyı alanlarında yer alan sanayi bölgelerinde dönüşüm stratejilerinin değerlendirilmesi; Haliç?Tersaneler bölgesi
The evaluation of transformation strategies of the industrial zones located on the urban waterfronts; Haliç?Dockyards region
BORA YERLİYURT
Doktora
Türkçe
2008
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMRE AYSU
- Assessing the impacts of urban land use/land cover change on soil ecosystem services
Kentsel arazi kullanımı/arazi örtüsü değişiminin toprak ekosistem servisleri üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi
MELTEM DELİBAŞ
Doktora
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER
- İstanbul'da endüstri yapılarında gerçekleşen dönüşümlerin mekânsal açıdan irdelenmesi
Evaluation of spatial transformations in industrial buildings in Istanbul
DUYGU NART
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLÇİN PULAT GÖKMEN
- Toplumsal yarar odakli kiyi canlandirmaya i̇lişkin kavramsal bir ajanda ve i̇stanbul örneğinde Türkiye üzerine değerlendirmeler
A conceptual agenda for a waterfront revitalization considering social benefit and evaluations on Turkey in case of i̇stanbul
BİGE ŞİMŞEK İLHAN
Doktora
Türkçe
2012
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT
- Designing urban rooms in İstanbul Bosphorus city – water – land interface alternative urban interior recommendations
İstanbul Boğazı'nda kent odalarının tasarlanması kent – su – kara arayüzü alternatif kentsel iç mekan önerileri
ASLIHAN SELİN MUSAOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
İç Mimari ve Dekorasyonİstanbul Teknik Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE GÖRGÜL