La psychanalyse de la connaissance chez Gaston Bachelard
Gaston Bachelard'da bilginin psikanalizi
- Tez No: 644551
- Danışmanlar: DOÇ. DR. S. ATAKAN ALTINÖRS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Fransızca
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Tezimizin temel hedefi Bachelard'ın psikanalizi epistemolojiye uyarlaması sonucu ihdas ettiği bilginin psikanalizi yöntemini ve bu yöntemle nesnel bilgi arasındaki ilişkiyi incelemektir. Tezimizde bilginin psikanalizinin, nesnel bilimsel bilgiye ulaşmada haiz olduğu işlevi bütün boyutlarıyla değerlendirmeyi amaçladık. Bilginin psikanalizi yöntemin bilim tarihine uygulanışının örneklerini serimlemek ve bu uygulamanın sonuçlarıyla bilimsel zihniyet arasındaki ilişkiyi irdelemek de tezimizin amaçlarındandır. Tezimizin ilk bölümünde, Freud'un ihdas ettiği haliyle psikanalizi ve temel kavramlarından bazılarını ele aldık. Psikanaliz nevroz, histeri gibi patolojik olan üzerinde yapılan çalışmalar neticesinde ortaya çıkmış ve temel amacı da bu bağlamda şekillenmiştir. Bu hastalıklara sahip psişeleri iyileştirmek temel amacıdır. Bu iyileşmenin gerçekleşmesi için gerekli olan bastırılmış anıların bilinçdışından bilince çıkarılması ve bu bastırılmış olanlarla psişenin yüzleşmesidir. Bu bilince çıkma, bir psikanalist aracılığıyla gerçekleşir ve psikanalistin bunu başarmak için kullandığı materyaller hastanın dile getirdikleri, rüyaları, serbest çağrışımları veya sakarlıklarıdır. Bununla birlikte psikanaliz yönteminin nesnesi yalnızca insan psişesi değildir. Yöntem medeniyet tarihi, teoloji, mitoloji gibi insan yaşamının pek çok alanına uygulanabilir. Bu uygulamayla insan yaşamındaki bilinçdışı keşfedilir. Bachelard da psikanalizi epistemoloji alanına uyarlayarak bu alandaki bilinçdışı unsurları açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Bachelard'ın psikanalizden alıp kullandığı ve bizim de birinci bölümde ele aldığımız kavramlardan ilki 'bilinçdışı'dır. İnsan yalnızca bilinciyle hareket edip yaşamını sürdüren bir varlık değildir; bilincinde olmadığı bazı şeyler de yaşamı üzerinde etkilidir. Bilinçdışının önemli özelliklerinden biri dürtülerin, bilinçdışının şekillenmesinde önemli paya sahip olduğudur. Bu dürtüler haz ilkesinin güdümünde hareket eden psişenin parçalarıdır. Bilinçdışının bir diğer önemli özelliği, bastırılmış anıları muhafaza etmesidir. Bu unutulmuş anılar bilince çıkmalarını engelleyen güçler tarafından bastırılmaktadır. Bu güçler Freud'un 'direnç' adını verdiği bir mekanizma meydana getirir. Bastırılmış anılar arasında çocuk cinselliğine dair olanlar bir hayli fazladır. Freud erişkinlik öncesinde de mevcut olan bu cinsel dürtüleri 'libido' ile kavramsallaştırır. Libido cinsel içgüdü enerjisidir. Bu enerji sanat veya entelektüel uğraşlar gibi cinsellik içermeyen yaşamın parçalarında da kendini gösterebilmektedir. Bu, 'yüceltme' denen libidonal enerjinin yön değiştirmesiyle gerçekleşen bir durumdur. Toplumun değerleri karşısında amacına ulaşamayan dürtülerin bu enerjiyi, toplumun da onay verdiği amaçlara dönüştürmesidir. Neticede bir bastırma olan yüceltme, bazı psişelerde problemlere sebep olabilmektedir. Freud söz konusu problemleri 'kompleks' diye adlandırarak izah eder. Özellikle Oedipus kompleksi, psişe üzerinde etkisi önemli boyutlarda olan ve ciddi sorunlar yaratabilen bir komplekstir. Bu kompleks çocukların karşıt cinsten ebeveyniyle kurdukları hem arzu hem nefret ilişkisi sonucunda oluşur. Çocuğun anne ya da babasına hem sevgi hem de düşmanca duygular beslemesi, bu karşıtlıkların biraradalığı komplekse sebep olmaktadır. Birinci bölümde son olarak Freud'un bilinçdışını anlamaya yönelik olarak geliştirmiş olduğu psişenin yapısal modelini kısaca açıkladık. Bu modele göre 'id', 'benlik' ve 'üst-benlik' olarak üçe ayrılan bilinçdışında id, psişenin karanlık ve bilinmez tarafını temsil eder. Somatik ihtiyaçların neticesinde ortaya çıkmış ve dürtülere ev sahipliği yapmaktadır. Benlik, psişenin arzularıyla gerçeklik arasındaki ilişkiyi kurandır. Üst-benlik ise, toplumsal normları ve ahlâkî ilkeleri temsil ederek benliği bu norm ve ilkelere göre eleştirendir. Bilimsel zihniyetin gözetimi başlıklı ikinci bölümümüzde ise, Bachelard'ın bilimsel zihniyetin tüm bilimsel düşünme sürecine hakim olması için uygulanması gerektiğini savunduğu, üç farklı seviyeden oluşan gözetimleri açıkladık. Bunlardan ilki, bilim insanının kendi düşünceleri üzerindeki gözetimidir. Bilincin bölünmesiyle birlikte üst-benlik, benliği denetleyen bir konum alır. Bachelard'a göre üst-benlik bu denetlemenin ilkelerini ise bilimsel zihniyete sahip bir kültürden almalıdır. Bu şekilde bilim insanı, nesnel olmayan kendi fikirlerini eleme imkanına sahip olabilecektir. Bilimsel zihniyetin hakim olduğu bir kültür yaratılması ise, kültürde düşünce özgürlüğünün var olması, kültürün psikanalizinin yapılması ve bilimde ampirizm ile akılcılık arasında bir diyalektik kurulmasıyla meydana gelebilecek bir hedeftir. Bu kültürün entelektüalizasyonu anlamına gelmektedir. Gözetimin ikinci seviyesi böylesi bir kültür aracılığıyla gerçekleşir. İlk seviyede kendi kendini gözetleyen bilim insanı, ikinci seviyede diğer bilim insanları tarafından gözetlenir. Bu gözetim Bachelard'ın bilimde özneler-arasılık ya da karşılıklı-akılcılık olarak adlandırdığı kültürün denetime katılımıdır. Bu seviyede bir bilgi, diğer bilim insanlarının denetimiyle ya yanlışlanıp elenir ya da doğrulanıp o kültürün bir parçası olur. Bilginin psikanalizi yöntemi de bu seviyede kendini gösteren bir denetimdir. Üretilen bilginin, o bilgiyi üreten bilim insanının dışındaki diğer bilim insanlarınca sınanmasıdır; öznel psişik yansıtmaların ve yanlışlıkların, bilimsel söylemden elenmesini sağlayan bir gözetimdir. İkinci seviyedeki denetim kültürün bilim insanını denetlemesiyken üçüncü seviyedeki denetim, bilim insanının kültürü denetlemesi halini alır. Yani üçüncü seviyedeki gözetim, bilim insanının mevut kültürü gözetimidir. Bu gözetim, kültür tarafından doğru olarak kabul edilenlerden şüphe edilerek gerçekleşir. Einstein, Heisenberg, Dirac gibi isimler böylesi bir denetimde bulunarak kültürü değiştirmiş ve bilimde kırılmalara sebep olmuş isimlerdir. Bütün bu gözetimlerin amacı, bilimi öznel psişik yansıtmalardan kurtarıp nesnelleştirmek ve bilimsel zihniyeti tüm bilimsel sürece egemen kılmaktır. Tezimizin üçüncü bölümü, ana konumuz olan bilginin psikanalizinin detaylı bir şekilde işlendiği bölümdür. Bu bölümün ilk alt başlığında epistemoloji ve psikanalizin Bachelard düşüncesinde ne anlama geldiğine değindik. Onun için epistemoloji, köken araştırması yapan bilgi teorisi anlamına değil, bilim felsefesi, bilime dayalı felsefe anlamına gelmektedir. Psikanaliz ise Bachelard için, bilimsel bilgi arayışında kullanılacak bir araçtır. O, hiçbir psikanalistin teorisini sistematik olarak kullanmamıştır. Üçüncü bölümün ikinci alt başlığında bilginin psikanalizini ve bu yöntemle açığa çıkarılan epistemolojik engelleri yazdık. Bilginin psikanalizi, bilimsel süreçte farkında olunmayan bilinçdışı unsurların fark edilip bilincine varılmasını sağlayan bir tekniktir. Bunlar bilim insanını bilgiden uzaklaştıran unsurlardır. Farkına varılanların bilimsel çalışmalardan çıkarılması bu yöntemin sağaltıcı tarafıdır. Yani bu yöntemle aslında nesnel bilgi ortaya konmaz, fakat nesnel olmayanlar ortadan kaldırılır. Bilim tarihindeki öznel pisişik yansıtmaların maskesi düşürülerek tasfiyesi sağlanır. Bilim tarihindeki bu tür 'sözde bilgiler', bilginin psikanalizi yönteminin çalışma nesnesidir. Bilimsel teorilere bu yöntemin uygulanmasıyla tespit edilenler ise Bachelard'ın kavramsallaştırmasıyla epistemolojik engellerdir. Bunlar öznel psişik yaşantıdan kaynaklanan, bilinçdışı yansıtmalardır. Arzu, inanç, dürtü, kompleks gibi bilinçdışı dinamiklerin bilimsel çalışmalardaki yansımalarıdır. Bu engellerin çok çeşitli biçimler alması dolayısıyla, bu engelleri on alt başlık halinde sıralayıp inceledik. Ele aldığımız epistemolojik engellerden birincisi, 'ilk deneyimin engeli'dir. Bu engele dolayımsızlığın yaratmış olduğu güven kaynaklık eder. Beş duyumuzla oluşturduğumuz fenomenin ilk deneyimi, ilk bilgi haline gelir. Bu bilgi, dolayımsız bir şekilde elde edilmesi sebebiyle kişiye kesin gelir ve güven verir. İlk deneyimin getirdiği güvenle birlikte o deneyime hayretin ve hayranlığın eşlik etmesi, kişiyi nesnel bilgiden daha da uzaklaştırır. 'Genel bilgi engeli' ise, genele ve genelleştirmeye verilen aşırı değerden meydana gelir. Genel olanın getireceği düşünülen temel olma niteliği, bu temele dayandırılarak başka fenomenlerin kolayca açıklanabileceği anlayışına sebep olur. Bilim insanının bu temelleri sorgulaması, hem bu dayanağın getirdiği konfor ve kolaylığın, hem de kesinlik ve güvenin kaybına yol açacağından oldukça zordur. 'Sözel engel', benzerlikler kurularak basit bir adlandırma ile farklı fenomenlerin açıklamalarının verilmesidir. Problem olan bu adın bir metafor olarak ve bol imgelerle beraber kullanılmasıdır. Yani fenomenin metaforik bir şekilde ve imgelerle açıklanmasıdır. Bachelard nezdinde bu metaforlar her zaman dil düzeyinde kalmaz ve gerçekliğe tesir ederler. Bilim insanının nesnesi kıldığı fenomenle ilişkisinde belirleyici bir etken olurlar. Bilimde ve evrende birlik olduğu fikri ve bu fikre göre bilim yapmak, Bachelard'ın 'birlikçi bilgi engeli' olarak adlandırdığı durumdur. Bu fikir, deney ya da gözleme dayanmayan bir üstbelirlenimdir ve bu bakımdan bilimsel değildir. 'Pragmatik bilgi engeli' ise, bilimsel çalışmalarının amacını fayda olarak gören bilim insanının sebep olduğu bir engeldir. Üzerinde çalıştığı fenomende fayda arayan bilim insanı, aslında zihnindeki koşulu fenomene yansıtır ve onu ancak bu sınırlı bakışı içinde değerlendirir. Ayrıca faydalı tarafın kolayca genişletilerek başka fenomenlerin açıklaması için kullanılması da bu engelin bir biçimidir. Bilim öncesi dönemde fenomene dair bir açıklama getirilirken dolayımsızlığın, bazı niteliklerin ya da duyumların tözselleştirilmesi ve açıklamanın nedeni olarak tözün gösterilmesi bu açıklamanın garantisi olarak görülmüştür. Burada töz, yüceltilen bir aracı, açıklamanın geçerli olabilmesi, kabul görmesi için yüce bir makama gönderme yapan bir unsur olarak hizmet görmüştür. Bu, bilimsel bilgi önündeki 'tözcü engel'dir. Yedinci alt başlığımız olan 'gerçekçi engel' ise, gerçekliğe verilen aşırı değerden ortaya çıkar. Bu görüşe göre gerçek olan ve değerli görülen tözler, israf edilmeden biriktirilir. Gerçeğe verilen değer ve buna bağlı olarak tözlerin biriktirilmesi, sahip olma arzunun sonucudur. Bu, Bachelard'ın Laffitte kompleksi dediği durumdur. Bu bilinçdışı unsurun ortadan kalkması hâlinde gerçekliğe ve töze verilen değerin, bilim insanı tarafından oluşturulduğu anlaşılacaktır. 'Canlıcı engel' ise, cansız nesnelerin bilimsel açıklaması yapılırken, onlara canlıların özelliklerinin veriliyor olmasıyla meydana gelir. Bilim insanı canlıcı tavra, bilimsel açıklamasını daha anlaşılır kılmak, onu somutlaştırmak için başvurur. Bachelard cinsiyetleştirme, çiftleştirme, üreme, ensest ilişki, hadımlık, tohum, döl gibi cinsel bütün unsurların bilimsel eserlerdeki tezahürlerini 'libido engeli' başlığı altında toplamış ve serimlemiştir. Kaynağı bilinçdışı arzular olan bu temalarla cansız nesnelerin açıklanması, bilimsel bilgi önündeki önemli engellerden biridir. Son alt başlığımız olan 'nicel bilgi engeli' ise, sınanması mümkün olmayan nicelleştirmelerden meydana gelir. Ayrıca yalnızca ölçerek bir fenomeni bilmek anlayışı da, bu engelin bir biçimidir. Üçüncü bölümün üçüncü alt başlığında, epistemolojik engellerdeki ortaklıklara vurgu yapıp bu engellerin bilimsel zihniyet açısından taşıdığı önemi belirlemeye çalıştık. Aşırı değer verme, sahip olma arzusu, güç istenci, benzerliğin kullanılması, haklı olma duygusu gibi temalar, farklı epistemolojik engellerde gördüğümüz ortaklıklardandır. Bachelard epistemolojik engelleri yalnızca olumsuzlamaz, bilgi arayışında bu engelleri zaruri görür. Bilimsel ilerlemenin gerçekleşebilmesi için, neyin doğru neyin ise eksik ya da yanlış olduğunu ayırt edebilmeliyiz. Epistemolojik engeller, bu ayırt etme işine yardımcı olan birer kerterizdir. Nihayet tezimizin 'sonuç' bölümünde, incelemelerimizden çıkan ana sonuçları takdim ettik. Bilginin psikanalizinin en temel işlevi ve faydası, bilimsel süreçte farkında olunmayan bilinçdışı unsurların, öznel psişik yansıtmalardan kaynaklanan hataların tespit edilmesini sağlamasıdır. Bilim insanı farkında olmadan kendi bilinçdışı dinamiklerini bilimsel çalışmalarına, nesnesi olan doğaya yansıtır. Bunlar, nesnel bilgi ile bilimsel zihniyetin önündeki engellerdir ve bilimden tasfiye edilmelidir. Bilginin psikanalizi bunu gerçekleştiren sağaltıcı bir yöntemdir. Epistemolojik engeller, bu yöntemin uygulanması sonucunda teşhis edilerek aşılabilir; bilginin psikanalizi, bilim insanı için, bilinçdışı öznel dinamiklerini bilimsel açıklamalarına yansıtmayı önleme gibi temel bir işleve haizdir. Fakat Bachelard'ın vurguladığı gibi, bilimsel süreçten psişe tam olarak dışlanamaz ve dolayısıyla bu hatalar da her dönemde ortaya çıkacaktır. Böylece, bilimsel bilginin tam bir nesnelliğe kavuşması, uğruna çaba harcanması gereken bir ideal olarak kalacaktır. Ancak bununla birlikte, bilimsel araştırma ve açıklama çabaları boyunca sürekli olarak uygulanan bilginin psikanaliziyle yanlışlar elenir ve bilgide nesnelleşme artar. Bilginin giderek nesnelleşmesiyle de bilimsel zihniyete daha da yaklaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
The purpose of this thesis is to study the method of psychoanalysis of knowledge which is an adaptation of psychoanalysis of epistemology which was created by Bachelard to study the relation between this method and concept of objective knowledge. We aim to examine the function of psychoanalysis of knowledge while reaching objective scientific knowledge. One of the purposes of this thesis is to expose the examples of the application of psychoanalysis of knowledge to the history of science and to study the relation between the outcomes of this method and the scientific mind. In the first section of this thesis, we discuss psychoanalysis and the fundamental notions of psychoanalysis created by Freud. Psychoanalysis was shaped around the studies about pathological notions such as neurosis and hysteria and its main purpose was shaped around these specific contexts. Its objective is to heal the psyche which contains these disorders. Exposing repressed memories to the surface and forcing one's psyche to face these repressed memories are what needed to start the healing. This coming to consciousness takes place through a psychoanalyst who uses words, dreams, analysis of free association and clumsiness of the patient as his material. Human psyche is not the only subject of the method of psychoanalysis, but it can also be applied to various fields of human life such as history of civilization, theology and mythology. With this practice, the unconscious in human life is discovered. Bachelard, by adjusting psychoanalysis to epistemology, aims to unravel the unconscious factors of this field. One of the notions we study in the first section is“unconscious”which Bachelard adapted from psychoanalysis. Man is not a being who only acts and live according to his consciousness therefore unconscious factors are also efficient on his own life. One of the most important features of unconscious is that impulses play a big role in the shaping process of the unconscious. These impulses are parts of the psyche which is under the influence of the principle of pleasure. Another important role of the unconscious is that it contains the memories who were repressed. These forgotten memories are repressed by the forces which prevents them to go on a conscious level. These forces form a mechanism named as“resistance”by Freud. Amongst these repressed memories, the ones related to childhood sexuality takes a big place. Freud conceptualize these impulses, which already exist before adulthood, by the concept of“libido”. Libido is a sexual impulse energy which can also show itself in the non-sexual parts of the daily life such as arts and intellectual fields. This is a situation that occurs with the change of direction of libidinal energy called“sublimation”. It is that impulses that fail to achieve their goals in the face of society's values transform this energy into goals approved by the society. Sublimation, which is basically an act of repression, can cause some problems in psyche. Freud calls these problems as“complex”. Especially the Oedipus Complex which has a serious effect on psyche, can cause some big problems. The Oedipus Complex takes shape as a result of the dualistic emotions (hate and love) children have towards their parents from the opposite sex. The fact that child has both hate and love towards that parent, the co-existence of these opposite emotions causes that complex. In the first section, we briefly explained the structural modal of psyche which was formed by Freud in order to understand the unconscious. According to that model, unconscious is formed by three notions called id, ego and superego. Id represents the unknown, veiled part of the psyche. It contains impulses which are originated by somatic needs. Ego plays a role as an intermediate between the desires of the psyche and the reality. Superego, on the other hand, represents social norms, moral principles and criticizes Ego according to these norms and principles In the second section called“the surveillance of scientific mind”we explained surveillances composed of three different levels. Bachelard defends that they should be applied in order to dominate scientific thinking process of the scientific mind. The first one of these levels is the surveillance of the scientists own thoughts. Along with the split of the consciousness, superego takes a place to supervise the Ego. According to Bachelard, superego should obtain the principles of the supervision from a culture which contains scientific mind so a scientist gets an opportunity to eliminate his own subjective thoughts. Creating a culture which contains scientific mind is an objective which only becomes reachable by the existence of the intellectual freedom, by psychoanalyzing the culture and obtaining a dialectic between empiricism and rationalism which means intellectualization of the culture. The second level of the surveillance occurs in such cultures. The scientist who observes himself in the first level, is being observed by other scientists in the second level. This surveillance is the participation of the culture Bachelard calls“intersubjectivism”(intersubjectivisme) or“interrationalism”(interrationalisme) to the surveillance. A knowledge at this level, either gets falsified and eliminated by other scientists or affirmed and be a part of the culture. The method of psychoanalysis of knowledge is also a surveillance which manifests at this level. The knowledge is being tested by the other scientists and subjective psychic reflections and mistakes get eliminated from the scientific discourse. Second level of the surveillance is when the scientist is being observed and third level is the exact opposite. It is the surveillance of the existent culture by the scientist which occurs by suspecting that what culture accepts as true. Einstein, Heisenberg, Dirac are few of the people who did such surveillance to change the culture and who caused fractures in science. The main purpose of these surveillances is to objectify science by decontaminating it from psychic reflections and is to make scientific mind sovereign. The third section of this thesis contains a detailed examination of our main subject; the psychoanalysis of knowledge. In the first subcategory of this chapter, we mentioned the meaning of the notions epistemology and psychoanalysis according to Bachelard's thought. For Bachelard, epistemology means philosophy of science; philosophy based on science but not a theory of knowledge which searches for origins. Psychoanalysis, for Bachelard, is a tool used while searching for scientific knowledge. He never systematically used theories of any psychoanalysts. In the second subcategory of the third section, we explained the psychoanalysis of knowledge and the epistemological obstacles we exposed by using that method. The psychoanalysis of knowledge is a technique which is used to realize unconscious factors and take them to a conscious level because these are the elements which detract scientists from knowledge. Removing what is obtained from scientific studies is a remedial side of this method. Therefore, this method eliminates the non-objective knowledge instead of revealing the objective ones. This method refines subjective psychic projections in the history of science. These so-called knowledge in history of science is the object of the method of psychoanalysis of knowledge. The things detected by applying this method by using scientific theories are called, as Bachelard says,“epistemological obstacles”. These are the unconscious reflections originated from subjective psychic experience. These are the reflections of scientific studies found in unconscious dynamics such as desire, faith, impulse and complexes. We studied these obstacles under ten categories due to their variety. First obstacle we studied is“the obstacle of primary experience”. The fundament of this obstacle is confidence which is created by the unmediated. The first experience of the phenomenon generated from five senses becomes the first knowledge. That knowledge gives confidence because it is acquired in an unmediated way and seems accurate. With the confidence provided by the first experience and because of the astonishment and admiration, one digresses from objective knowledge.“The obstacle of general knowledge”occurs because of the overrated value given to the concepts of general and generalization. We think that the general implies the qualification of being the fundament and that causes the understanding of that other phenomenon can be explained easily based on this fundament. For a scientist, questioning these fundaments is quite hard because these foundations bring comfort and easiness while endangering confidence and certainty. Giving the explanation of different phenomenon by making analogies and simple denominations is called“the verbal obstacle”Using phenomenon as metaphors with lots of symbols poses a problem. For Bachelard, these metaphors don't only occur in a linguistic level and they affect the reality. They become a deterministic factor of the scientist and his subject; a phenomenon. The idea of a universal unity and taking it into consideration when doing science is what Bachelard calls“the obstacle of unitary knowledge”. This is a non-scientific“over-determination”(surdéterminasion) which excludes experiment and observation.“The obstacle of pragmatic knowledge”is an obstacle caused by scientists who think the purpose of scientific studies is to obtain benefit. A scientist who seeks benefit in the phenomenon he studies reflects the state of his mind to his work and evaluates it with a limited perspective. Besides, expanding the beneficial part and using it to explain other phenomenon is also another kind of an obstacle. In pre-scientific period, while giving an explanation to a phenomenon, taking the substance as a cause of the explanation was accepted as a guarantee. Substance was accepted as a factor which refers to a supreme authority to validate an explanation and make it acceptable. This is“the substantialist obstacle in front of the scientific knowledge. Our seventh subcategory, ”the realist obstacle“ is a result of giving extreme value to the reality. According to this opinion, real and valuable substances are accumulated so giving value to the reality and accumulating substances is a result of the instinct of possession. This condition is what Bachelard calls ”Laffitte Complex“. When this unconscious factor is removed, the fact that the value of reality and substance is created by the scientist himself becomes clearer. ”The animist obstacle“ occurs when we give attributes of the living to inanimate objects while explaining them. Scientists use that method to objectify their scientific explanation and to make them more understandable. Bachelard exposes sexual elements such as sexualize, copulating, reproduction, incest relationship, castration, seed and sperm under the title of ”obstacle of the libido“. Using these notions -which are based on the unconscious- to explain inanimate objects is one of the most important obstacles related to the scientific knowledge. The last subcategory, ”the obstacle of quantitative knowledge“ shapes around quantifications which are impossible to examine. Besides, the understanding of studying a phenomenon only by evaluating is also a version of that obstacle. In the third subcategory of the third section, we tried to underline the commonalities of epistemological obstacles and indicate their importance in terms of scientific mind. Improper high valuation, possessiveness, the will to power, using the resemblance, will to be right are the commonalities we see in different epistemological obstacles. Bachelard not only sublate these obstacles but also finds them necessary when searching for knowledge. We need to distinguish what is right, wrong and deficient in order to contribute to the scientific progress. Epistemological obstacles are bearings which help to the process of distinguish. Finally, in the ”conclusion" of our thesis, we presented the main results of our research. The main function and benefit of the psychoanalysis of the knowledge is to establish the mistakes caused by unconscious factors which are not apparent, and by subjective psychic projections. Scientists, unknowingly reflect their own unconscious dynamics to their scientific studies, to the nature which is their main object. These are the obstacles in front of the scientific mind and they need to be exempted from science. The psychoanalysis of knowledge is a method which actualizes that dissociation. Epistemological obstacles can be crossed by using this method to identify them. For a scientist, psychoanalysis of knowledge serves a function in preventing the reflection of unconscious subjective dynamics to scientific explanations. Nonetheless, as Bachelard emphasize, psyche cannot be totally excluded from the scientific process therefore these kinds of mistakes will occur termly. Thus, scientific knowledge to reach a total objectivity will remain as an ideal which needs effort. However, with psychoanalysis of knowledge which is used during scientific researches, errors get eliminated and the subjectivity of knowledge increases. With that increase, we get closer to the scientific mind. Le but principal de notre mémoire est d'examiner la méthode de la psychanalyse de la connaissance créée par Bachelard à la suite de l'adaptation de la psychanalyse à l'épistémologie et plus la relation entre cette méthode et ce qu'on appelle la connaissance objective. Nous avons cherché à évaluer la fonction de la psychanalyse de la connaissance pour atteindre la connaissance scientifique objective dans toutes ses dimensions. L'un des objectifs de notre mémoire est également de révéler des exemples d'application de la méthode de la psychanalyse de la connaissance à l'histoire des sciences et d'examiner la relation entre les résultats de cette application et l'esprit scientifique. Dans la première partie de notre mémoire, nous avons discuté de la psychanalyse et de certains de ses concepts de base tels que Freud l'a créé. La psychanalyse a émergé à la suite d'études sur les pathologies telles que la névrose et l'hystérie, et son objectif principal a été défini dans ce contexte. Guérir la psyché avec ces maladies est son objectif principal. Ce qui est nécessaire pour que cette guérison ait lieu, c'est le déplacement des souvenirs refoulés de l'inconscient vers la conscience, et la confrontation de la psyché avec ces souvenirs refoulés. Cette prise de conscience se fait par un psychanalyste, et les matériaux que le psychanalyste utilise pour y parvenir sont les expressions, les rêves, les associations libres ou les actes manqués. Cependant, l'objet de la méthode psychanalytique n'est pas seulement la psyché humaine. La méthode peut être appliquée à de nombreux domaines de la vie humaine tels que l'histoire de la civilisation, la théologie et la mythologie. Avec cette pratique, l'inconscient dans la vie humaine est découvert. Bachelard vise également à révéler les éléments inconscients dans ce domaine en adaptant la psychanalyse à l'épistémologie. Le premier concept que Bachelard tire de la psychanalyse, et que nous avons traité dans le premier chapitre, est « l'inconscient ». L'homme n'est pas simplement une créature qui agit avec sa conscience et continue sa vie; les choses dont il n'est pas conscient ont également un impact sur sa vie. L'une des caractéristiques importantes de l'inconscient est que les pulsions jouent un rôle important dans la formation de l'inconscient. Ces impulsions font partie de la psyché qui agissent selon le « principe du plaisir ». Une autre caractéristique importante de l'inconscient est qu'il préserve les souvenirs refoulés. Ces souvenirs oubliés sont refoulés par les forces qui les empêchent de prendre conscience. Ces forces créent un mécanisme comme Freud appelle la « résistance ». Parmi les souvenirs refoulés, ceux de la sexualité infantile sont assez importants. Freud conceptualise ces pulsions sexuelles, présentes avant l'âge adulte, avec le concept de « libido ». La libido est l'énergie de l'instinct sexuel. Cette énergie peut se manifester dans des parties de la vie non sexuelle, comme l'art ou les activités intellectuelles. C'est une situation qui se produit avec le changement de direction de l'énergie libidinale appelée « sublimation ». C'est que les impulsions qui ne parviennent pas à atteindre leurs objectifs face aux valeurs de la société transforment cette énergie en objectifs approuvés par la société. En conséquence, la sublimation, qui est le refoulement, peut causer des problèmes chez quelqu'un. Freud explique ces problèmes en les qualifiant de « complexe ». En particulier, le complexe d'Œdipe est un complexe qui a des effets importants sur la psyché et peut causer de problèmes. Ce complexe est le résultat à la fois des relations de désir et de haine que les enfants entretiennent avec des parents du sexe opposé. Le sentiment d'amour et d'hostilité de l'enfant envers sa mère et son père, la coexistence de ces oppositions provoquent le complexe. Enfin, en plus de ceux-ci, dans la première partie, nous avons brièvement expliqué le modèle structurel de la psyché développé par Freud pour comprendre l'inconscient. Selon ce modèle, l'inconscient est divisé en trois comme « le ça », « le moi » et « le sur-moi ». Le ça représente le côté sombre et inconnu de la psyché. Il est apparu à la suite de besoins somatiques et aussi à la maison d'impulsions. Le moi est l'établissement de la relation entre les désirs de la psyché et la réalité. D'autre part, le surmoi représente les normes sociales et les principes moraux et critique l'ego selon ces normes et principes. Dans notre deuxième partie, sous le titre de « la surveillance de l'esprit scientifique », nous avons expliqué la surveillance constituée de trois niveaux différents, que Bachelard défend que l'esprit scientifique devrait être appliqué pour dominer tout le processus de pensée scientifique. Le premier d'entre eux est la surveillance par le scientifique de sa propre réflexion. Par la division de la conscience, le sur-moi prend une position de contrôle de soi. Selon Bachelard, le surmoi devrait prendre les principes de ce contrôle d'une culture à l'esprit scientifique. De cette manière, le scientifique aura la possibilité d'éliminer ses propres idées non-objectives. Créer une culture dominée par l'esprit scientifique est un objectif qui peut se produire avec l'existence de la liberté de pensée dans cette culture particulière, la psychanalyse de la culture et l'établissement d'une dialectique entre l'empirisme et le rationalisme en science. Cela signifie l'intellectualisation de la culture. Le deuxième niveau de surveillance passe par une telle culture. Le scientifique qui est autosurveillé au premier niveau est surveillé par d'autres scientifiques au deuxième niveau. Cette surveillance est la participation de la culture que Bachelard appelle « interrationalisme » « inter-subjectivisme » ou mutuel en science. Les connaissances à ce niveau sont soit falsifiées, soit éliminées sous le contrôle d'autres scientifiques ou deviennent une partie de cette culture après avoir été vérifiées. La méthode de la psychanalyse de la connaissance est aussi un contrôle qui se manifeste à ce niveau. Il s'agit de tester les connaissances produites par d'autres scientifiques autres que le scientifique qui a produit ces connaissances; c'est un oubli qui permet d'éliminer les projections psychiques subjectives et les fautes du discours scientifique. Le deuxième niveau de contrôle est le contrôle de la culture sur le scientifique, tandis que le troisième niveau de contrôle devient le contrôle de la culture par le scientifique. Ainsi, le troisième niveau de surveillance est la surveillance de la culture actuelle du scientifique. Cet oubli a lieu en soupçonnant ce qui est considéré comme une vérité par la culture. Des noms tels que Einstein, Heisenberg et Dirac sont des noms qui ont changé de culture et provoqué une rupture de la science sous un tel contrôle. Le but de toutes ces surveillances est d'éliminer des projections psychiques subjectives de la science et de faire en sorte que l'esprit scientifique domine tout le processus scientifique. La troisième partie de notre mémoire est celle dans laquelle la psychanalyse de la connaissance, qui est notre sujet principal, est étudiée en détail. Dans le premier sous-titre de ce chapitre, nous avons abordé la signification de l'épistémologie et de la psychanalyse dans la pensée de Bachelard. Pour lui, l'épistémologie ne signifie pas la théorie de la connaissance qui recherche les origines, mais cela signifie la philosophie de la science, que la philosophie basée sur la science. La psychanalyse pour Bachelard est un outil à utiliser dans la recherche de connaissances scientifiques. Il n'a utilisé systématiquement aucune théorie psychanalyste. Dans le deuxième sous-titre du chapitre trois, nous débattons de la psychanalyse de la connaissance et des obstacles épistémologiques révélées par cette méthode. La psychanalyse de la connaissance est une technique qui permet de reconnaître et de prendre conscience des éléments inconscients dans le processus scientifique. Ce sont ces éléments qui détournent les scientifiques de la connaissance. Eliminer ce dont on s'est aperçu, des études scientifiques, est le côté thérapeutique de cette méthode. En d'autres termes, les connaissances objectives ne sont pas révélées avec cette méthode, mais les connaissances non-objectives sont éliminées. Les projections psychiques subjectives dans l'histoire de la science sont démasquées. Une telle « pseudoconnaissance » dans l'histoire de la science est l'objet de travail de la méthode de psychanalyse de la connaissance. Celles déterminées par l'application de cette méthode aux théories scientifiques sont des obstacles épistémologiques à la conceptualisation de Bachelard. Ce sont des projections inconscientes issues d'une expérience psychique subjective. Ce sont les projections de dynamiques inconscientes telles que le désir, la croyance, la pulsion et le complexe dans les études scientifiques. Étant donné que ces obstacles prennent diverses formes, nous les avons détaillés sous dix sous-titres. Le premier des obstacles épistémologiques que nous abordons est « l'obstacle de l'expérience première ». Cet obstacle est basé sur la confiance créée par l'immédiateté. L'expérience première du phénomène que nous créons avec nos cinq sens devient la première connaissance. Puisque ces connaissances sont obtenues immédiatement, elles donnent à la personne un revenu et une confiance certaine. La confiance de la première expérience, accompagnée d'émerveillement et d'admiration, détourne encore davantage la connaissance objective. « L'obstacle de la connaissance générale », en revanche, consiste en la valeur extrême accordée au général et à la généralisation. La nature fondamentale du général, que l'on pense apporter, conduit à comprendre que d'autres phénomènes peuvent être facilement expliqués sur cette base. Il est très difficile pour le scientifique de remettre en question ces fondations, car cela entraînera la perte à la fois du confort et de la commodité de cette fondation, ainsi que de la précision et de la confiance. « L'obstacle verbal » est de donner des explications de différents phénomènes avec une simple dénomination en établissant des analogies. Le problème est que ce nom est utilisé comme métaphore et avec des images abondantes. En d'autres termes, c'est une explication du phénomène de manière métaphorique et avec des images. Selon Bachelard, ces métaphores ne restent pas toujours au niveau du langage et affectent la réalité. Ils deviennent un facteur déterminant dans la relation du scientifique au phénomène dont il fait son objet. L'idée d'unité dans la science et l'univers et faire de la science selon cette idée est ce que Bachelard appelle « l'obstacle de la connaissance unitaire ». Cette idée est une surdétermination non basée sur l'expérimentation ou l'observation et n'est donc pas scientifique. « L'obstacle de la connaissance pragmatique » est un obstacle provoqué par le scientifique qui voit le but de ses études scientifiques comme un utile. Le scientifique qui cherche des utilités dans le phénomène sur lequel il travaille, reflète en fait la condition dans son esprit au phénomène et ne l'évalue que dans cette vision limitée. C'est aussi une forme de cet obstacle que le côté utile est facilement élargi et utilisé pour expliquer d'autres phénomènes. En expliquant le phénomène dans la période préscientifique, la substantialisation de certaines qualités, sensations ou immédiateté et en montrant la substance comme raison de l'explication a été vue comme une garantie de cette explication. Ici la substance a servi de un instrument glorifié, un élément se référant à une autorité suprême pour que l'explication soit valide, soit acceptée. C'est « l'obstacle substantialiste » à la connaissance scientifique. « L'obstacle réaliste », qui est notre septième sous-titre, émerge de la valeur extrême accordée à la réalité. Selon ce point de vue, les substances réelles et considérées comme précieuses sont collectées sans gaspillage. La valeur accordée au réel et l'accumulation de substances en conséquence sont le résultat du désir d'avoir. C'est ce que Bachelard appelle « le complexe Laffitte ». Dans le cas où cet élément inconscient disparaîtrait, on comprendra que la valeur donnée à la réalité et à la substance a été créée par le scientifique. « L'obstacle animiste », par contre, se produit lorsque l'explication scientifique des objets inanimés leur est donnée avec les qualités des êtres vivants. Le scientifique applique une attitude vivante pour rendre son explication scientifique plus compréhensible et pour la concrétiser. Bachelard a rassemblé et décrit les manifestations de tous les éléments sexuels tels que le sexage, l'accouplement, la reproduction, l'inceste, la castration, la graine, le sperme dans des études scientifiques sous le titre de « l'obstacle libido ». Expliquer des objets inanimés avec ces thèmes issus de désirs inconscients est l'un des obstacles importants à la connaissance scientifique. « L'obstacle de la connaissance quantitative», notre dernier sous-titre, consiste en des quantifications qui ne peuvent pas être testées. Aussi, la compréhension de la connaissance d'un phénomène en mesurant seulement est une forme de cet obstacle. Dans le troisième sous-titre du troisième chapitre, nous avons mis l'accent sur les points communs des obstacles épistémologiques et tenté de déterminer l'importance de ces obstacles en termes de l'esprit scientifique. Des thèmes tels que la sublimation, le désir d'avoir, la volonté de puissance, l'utilisation de l'analogie, le sentiment d'avoir raison font partie des points communs que nous voyons dans différentes obstacles épistémologiques. Bachelard ne fait pas que nier les obstacles épistémologiques, il les considère comme indispensables à la recherche de connaissances. Pour que le progrès scientifique ait lieu, nous devons être capables de distinguer ce qui est vrai et ce qui manque ou ce qui est faux. Les obstacles épistémologiques sont un support pour aider cette distinction. Enfin, dans la partie « conclusion » de notre mémoire, nous avons présenté les principaux résultats de nos examens. La fonction principale et le bénéfice de la psychanalyse de la connaissance est qu'elle permet la détection d'éléments inconscients qui ne sont pas conscients dans le processus scientifique, et les fautes résultant de projections psychiques subjectives. Le scientifique reflète inconsciemment sa propre dynamique inconsciente à ses études scientifiques et la nature comme son objet. Ce sont des obstacles à la connaissance objective et à l'esprit scientifique et doivent être éliminés de la science. La psychanalyse de la connaissance est une méthode thérapeutique qui fait cela. Les obstacles épistémologiques peuvent être surmontés en les détectant à la suite de l'application de cette méthode. La psychanalyse de la connaissance a pour fonction fondamentale pour le scientifique d'empêcher la projection de dynamiques subjectives inconscientes dans ses explications scientifiques. Cependant, comme le souligne Bachelard, la psyché ne peut être complètement exclue du processus scientifique et par conséquent ces fautes apparaîtront à chaque période. Ainsi, l'objectivité complète de la connaissance scientifique restera un idéal pour lequel il faut tendre. Cependant, avec la psychanalyse de la connaissance constamment appliquée tout au long des efforts de recherche scientifique et d'explication, les fautes sont éliminées et l'objectivation des connaissances augmente. Avec l'objectivation croissante des connaissances, l'esprit scientifique est encore plus abordé.
Benzer Tezler
- Le facteur de I'inconscient dans les romans de Marguerite Duras
Marguerite Duras romanlarında bilinçdışı faktörü
SULTAN BİRGÜL ARSLAN
Yüksek Lisans
Fransızca
2001
Fransız Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiFransız Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET NECMİ YAŞAR
- L'identité masculine dans l'œuvre de Drieu La Rochelle
Drieu La Rochelle'in eserlerinde erkek kimliği
BEREN ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Fransızca
2019
Fransız Dili ve EdebiyatıGalatasaray ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN BEZCİ
- Une autre fidélité ; le retour d'Alain Badiou à Platon et sa transformation de Platon face aux problèmes philosophiques contemporains
Bir başka sadakat; Alain Badiou'nun çağdaş felsefe problemleri karşısında Platon'a dönüşü ve onun dönüştürüşü
ÖZHAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Fransızca
2023
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER ORHAN AYGÜN
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN YÜCEFER
- L' Analyse des procedes narratifs dans le Rouge et le Noir et dans la Chartreuse de Parme de Stendhal
Stendhal'in Kırmızı ve Siyah ile Parma Manastırı'nda anlatı tekniklerinin çözümlemesi
EMEL ÖZKAYA
Doktora
Fransızca
2002
Fransız Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiFransız Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. A. NECMİ YAŞAR
- La notion de ressentiment dans la genèse des valeurs selon Friedrich Nietzsche et Max Scheler
Friedrich Nietzsche ve Max Scheler'e göre değerlerin kökeninde hınç mefhumu
SELİN MERVE CANTO
Yüksek Lisans
Fransızca
2013
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP DIREK