Geri Dön

Çocukluk Dönemi Yürütücü İşlevler Envanteri'nin 48-72 aylık çocuklar için geçerlik ve güvenirlik çalışması ve Okul Öncesi Yürütücü İşlevler Eğitim Programı'nın etkililiğinin incelenmesi

The validity and reliability study of Childhood Executive Functioning Inventory for 48–72 months old children and exploring the effectiveness of Preschool Executive Functions Training Program

PDF İndir

  1. Tez No: 647853
  2. Yazar: HANDE ARSLAN ÇİFTÇİ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. GÜLDEN UYANIK, DOÇ. DR. İBRAHİM H. ACAR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İlköğretim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 183

Özet

Bu araştırma iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada Çocukluk Dönemi Yürütücü İşlevler Envanteri (ÇDYİE) Türkçe öğretmen formunun 48-72 aylık okul öncesi dönem çocukları için geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. İkinci aşamada ise okul öncesi dönem çocuklarının yürütücü işlevlerini geliştirmeye yönelik Okul Öncesi Yürütücü İşlevler Eğitim Programı'nın (OÖYİEP) geliştirilmesi ve programın çocukların yürütücü işlevleri üzerindeki etkisinin sınanması amaçlanmıştır. Araştırmanın ilk aşaması olan ÇDYİE geçerlik ve güvenirlik çalışması için çalışma grubunu, 2018-2019 eğitim ve öğretim yılının Güz döneminde, İstanbul ili Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı 15 özel, 33 devlet olmak üzere toplam 48 okuldan ve 180 sınıftan, 48-72 aylık 754 çocuk oluşturmuştur. ÇDYİE Türkçe formu özgün ölçekte olduğu gibi 24 maddeden oluşmuştur ve doğrulayıcı faktör analizi iki faktörlü (Çalışan Bellek ve Ketleyici Kontrol) orijinal yapıyı desteklemiştir [χ2 (544)= 1113.891, CFI= 0.93, RMSEA= 0.06 (%90 CI 06, 07), SRMR= 0.04]. Faktör yük değerlerinin 0.47 ile 0.85 arasında değiştiği gözlenmiştir. Ölçeğin ölçüt bağıntılı geçerliğini belirlemek amacıyla kullanılan 'Çocuk Davranış Değerlendirme Ölçeği' Davranış Düzenleme alt ölçeği ile Çalışan Bellek alt ölçeği (r= 0.83, p< 0.001) ve Ketleyici Kontrol alt ölçeği (r= 0.77, p< 0.001) puanları arasında pozitif yönlü anlamlı korelasyon katsayıları elde edilmiştir (n= 98). Cronbach's alpha katsayıları, Çalışan Bellek alt ölçeği için 0.95 ve Ketleyici Kontrol alt ölçeği için 0.91 olarak bulunmuştur. Test-tekrar test güvenirlik katsayısı (n= 68) ise Çalışan Bellek için 0.89 ve Ketleyici Kontrol için 0.85 olarak bulunmuştur. Düzeltilmiş madde-toplam puan korelasyonları ise 0.46 ile 0.83 arasında değişmiştir. Sonuçlar, ÇDYİE Türkçe öğretmen formunun 48-72 aylık çocukların yürütücü işlev becerilerini değerlendirmede geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu ortaya koymuştur. Araştırmanın ikinci aşamasında, OÖYİEP'nin çocukların yürütücü işlevlerine etkisini incelemek amacıyla yarı deneysel desenlerden olan ön-test son-test kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Bayrampaşa ve Kağıthane ilçelerindeki Millî Eğitim Bakanlığına bağlı benzer sosyoekonomik düzeylerdeki iki ilkokulun anasınıflarında öğrenim görmekte olan 76 (42 deney, 34 kontrol) 54-72 aylık çocuktan oluşmuştur. OÖYİEP, 10 hafta boyunca haftada 2 gün olacak şekilde toplam 20 oturumdan oluşmaktadır. Her bir oturum yaklaşık 30-35 dakika sürmektedir ve büyük grup oyun etkinlikleri, çocukların yürütücü işlevlerini, farklı yürütücü işlev boyutlarının tekrar ve tekrar pratik edilmesiyle geliştirmeyi amaçlamaktadır. Çocukların çalışan bellek ve ketleyici kontrol becerilerinin öğretmen değerlendirmeleri için 'ÇDYİE', çocukların yürütücü işlevlerini bütünsel olarak değerlendirmek için performansa dayalı 'Baş-Ayak Parmakları-Dizler-Omuzlar Dokunma Yönergeleri (BADO-DY)' ve kontrol değişkenleri olarak çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerini belirlemek için 'Türkçe Erken Dil Testi-3 (TEDİL-3)' ve sebatkarlık düzeylerini belirmek için ise 'Çocuklar için Kısa Mizaç Ölçeği' Sebatkarlık Alt Ölçeği kullanılmıştır. OÖYİEP'nin yürütücü işlev becerileri üzerinde etkili olup olmadığının test edilebilmesi için Tekrarlı Ölçümler İki Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. ANOVA testinin uygulanmasından sonra, post-hoc testlerinde Tip-I hatasını en aza indirmek için Bonferroni düzeltmesi uygulanmıştır. Bu test sonucunda anlamlı farklılıklar ortaya konulmuştur. Çalışan bellek, ketleyici kontrol ve performansa dayalı yürütücü işlevlerin düzeylerine ilişkin analizlerin sonuçlarına göre, gruplar arasında son-test ve izleme testi ölçümlerinde ikili karşılaştırmalarda deney grubu lehine iki ölçümde de büyük etki büyüklüklerinde anlamlı farklılıklar olduğu; grup içinde deney grubunda anlamlı farklılaşma olduğu; ön-test ve son-test arasında gözlemlenen büyük etki büyüklüğündeki anlamlı farklılığın beş hafta sonra yapılan izleme testinde de kalıcı olduğu bulunmuştur. Araştırmanın bu sonuçları ilgili alanyazın doğrultusunda tartışılmış ve araştırmacılar ve uygulayıcılara yönelik öneriler sunulmuştur.

Özet (Çeviri)

This research consists of two stages. In the first stage, it was aimed to carry out the validity and reliability studies of Turkish teacher form of the Childhood Executive Functioning Inventory (CHEXI) for preschool children of 48-72 months. In the second stage, it was aimed to develop the Preschool Executive Functions Training Program (PEFTP) in order to improve the executive functions of preschool children and to test the effect of the program on children's executive functions. CHEXI study group, for the first stage of the research, included 754 preschool children aged 48–72 months who continued their education in 48 schools (15 private and 33 public) and 180 classrooms of Ministry of National Education in Istanbul in 2018–2019 academic year. Turkish form of CHEXI consisted of 24 items, like in the original scale, and confirmatory factor analysis supported the original two-factor (working memory and inhibitory control) structure [χ2 (544) = 1113.891, CFI= 0.93, RMSEA= 0.06 (90% CI 06, 07), SRMR= 0.04]. It was observed that factor load values ranged between 0.47 and 0.85. To determine the scale's criterion validity, 'Child Behavior Rating Scale (CBRS)' was used. It was found that there was a positive significant relationship between CBRS and Working Memory subscale (r= 0.83, p< 0.001) and Inhibitory Control subscale (r= 0.77, p< 0.001) scores (n= 98). Cronbach's alpha coefficient was found as 0.95 for Working Memory subscale and 0.91 for Inhibitory Control subscale. Test-retest reliability coefficient (n= 68) was found as 0.89 for Working Memory subscale and 0.85 for Inhibitory Control subscale. Corrected item-total correlations ranged from 0.46 to 0.83. Results show that CHEXI Turkish form is a reliable and valid scale to evaluate 48–72-month-old children's executive functions. In the second stage of the study, a 'pre-test post-test control group design', one of the quasi-experimental designs, was used to examine the effect of PEFTP on children's executive functions. The PEFTP consisted of 20 sessions, for 2 days a week for 10 weeks. Each session lasted about 30–35 minutes, and large–group play activities aimed to improve children's executive functions by repeatedly practicing different dimensions of executive functions. The study group of the experimental study consisted of 76 children (42 for experiment group, 34 for control group) aged 54–72 months who were in kindergartens of two primary schools affiliated to the Ministry of National Education in Bayrampasa and Kagithane districts of Istanbul in the 2019–2020 academic year. The 'CHEXI' for teacher evaluations of working memory and inhibitory control skills of children and performance-based 'Head–Toes–Knees–Shoulders (HTKS)' task to evaluate the executive functions of children in a holistic manner were used. In addition, the 'Early Language Test-3' to determine children's receptive and expressive language skills and the 'Short Temperament Scale for Children' Persistence Subscale to determine persistence levels of children were used as control variables. Two-Way Repeated Measures Analysis of Variance (ANOVA) was used to test whether PEFTP was effective in executive function skills. After the application of the ANOVA test, Bonferroni correction was applied to minimize the Type-I error in post-hoc tests. Significant differences were revealed as a result of this test. According to the results of the analyzes regarding the levels of working memory, inhibitory control and performance-based executive functions, it was found that there were significant differences in paired comparisons between the groups in the post-test and follow-up test measurements in large effects in favor of the experimental group; there were significant differences in the experimental group within groups, and the significant difference between pre-test and post-test in large effect was permanent in the follow-up test carried out after 5 weeks. These results of the study are discussed in line with the relevant literature and suggestions for researchers and practitioners are presented.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    635388

    Okul öncesi dönem çocuklarının yürütücü işlev becerilerinin değerlendirilmesi

    Assessment of preschool children's executive function skills

    BEYZA HAMAMCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    Temel Eğitim Ana Bilim Dalı

    PROF. GÜLDEN UYANIK

    DOÇ. DR. İBRAHİM HAKKI ACAR

  2. Tez No

    806582

    Investigating the relationship between executive functions and patterning knowledge in children aged 4 to 7 years

    4-7 yaş arası çocuklarda yürütücü işlevler ve örüntü oluşturma bilgisi arasındaki ilişkinin incelenmesi

    BURCU ŞANLI KARMAZ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Eğitim ve ÖğretimBoğaziçi Üniversitesi

    Temel Eğitim Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE GÜL METİNDOĞAN WISE

  3. Tez No

    899556

    Okul öncesi dönem çocukların yürütücü işlev becerileri ile sınıfa uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi

    Investigation of the relationship between preschool children's executive function skills and their adaption to the classroom

    MERVE AYKAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eğitim ve ÖğretimSelçuk Üniversitesi

    Çocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DEVLET ALAKOÇ

  4. Tez No

    892373

    Miadında ve prematüre doğmuş okul öncesi dönem çocuklarında duyusal işlemleme, duygu düzenleme ve yürütücü işlev becerilerinin değerlendirilmesi

    Evaluation of sensory processing, emotion regulation and executive function skills in preschool-aged children who were born full-term and preterm

    GÜLBAHAR UYSAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Psikolojiİstanbul Aydın Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN EKER

  5. Tez No

    877669

    Erken çocukluk döneminde yürütücü işlevler ve akıl yürütme becerilerinin duyguları anlama düzeyleri ile ilişkisi

    The relationship of executive functions and reasoning skills with the levels of emotion comprehension in early childhood

    EDANUR BALICA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    Temel Eğitim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BİRSEN GÜZEL

Geri Dön