Türkiye'de gıda fiyatlarının belirleyicileri ve enflasyonist etkileri
Determinants of food prices and their impacts on inflation in Turkey
- Tez No: 649431
- Danışmanlar: PROF. DR. ASİYE ÖZLEM ÖNDER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de 1996-2017 yılları arasında aylık veriler kullanılarak gıda fiyatlarının temel belirleyicilerinin neler olduğunun belirlenmesi ve gıda fiyatlarından enflasyona geçiş etkisinin araştırılmasıdır. Tezin birinci ampirik uygulama bölümünde gıda fiyatlarının temel belirleyicileri Bai-Perron çoklu yapısal kırılmalı en küçük kareler yöntemiyle dört yapısal kırılmalı beş rejim döneminde tahminlenmiştir. Bağımlı değişken olarak yurtiçi gıda fiyatı, bağımsız değişken olarak dünya gıda fiyatı, petrol fiyatı, döviz kuru, sıcaklık değişkenleri, tüketici fiyat endeksi verileri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, 2001 finansal kriz dönemi hariç diğer tüm rejim dönemlerinde dünya gıda fiyatlarında görülen artışlar yurt içi gıda fiyatlarını artırmaktadır. Ayrıca her bir rejimde, döviz kurunun yurt içi gıda fiyatları üzerindeki etkisinin en fazla, sıcaklığın ise en az olduğu etkili olduğu belirlenmiştir. Petrol fiyatlarının yurt içi gıda fiyatları üzerindeki etkisinin ise diğer değişkenlere oranla daha sınırlı kaldığı tespit edilmiştir. Tezin ikinci ampirik uygulama bölümünde diğer çalışmalardan farklı olarak enflasyonun gıda fiyatlarına olan duyarlılığı TVPVAR modellerinden elde edilen etki-tepki fonksiyonları ve varyans ayrıştırma sonuçlarına göre değerlendirilmiştir. TVPVAR modeli etki tepki fonksiyonu tahmin sonuçları enflasyonun yur tiçi gıda fiyat şoklarına pozitif yönde tepkiler verdiğini, gıda fiyatlarından enflasyona geçiş etkisinin özellikle 2008 küresel ekonomik krizine kadar hızlı bir şekilde artarak gerçekleştiğini ortaya koymaktadır. Enflasyonun %'1lik yurt içi gıda fiyat şokuna zamanla değişen en şiddetli tepkisi 2008 küresel kriz döneminde yaklaşık %0,32 olarak hesaplanmıştır. 2008 küresel krizinin ardından gıda fiyatlarından enflasyona geçiş etkisinin kademeli bir şekilde zamanla azaldığı belirlenmiştir. Yurt içi gıda fiyatlarından enflasyona geçiş etkisinin özellikle ekonomik kriz dönemlerinde oldukça hızlı bir şekilde gerçekleştiği tespit edilmiştir. TVPVAR varyans ayrıştırma analiz sonuçlarına göre enflasyondaki değişimin kendisinden sonra en önemli açıklayıcısı en çok olandan en az doğru sırasıyla yurt içi gıda fiyatlarındaki değişim, döviz kurundaki değişim, petrol fiyatlarındaki değişim, dünya gıda fiyatındaki değişimdir. Bir diğer önemli bulgu ise özellikle ekonomik kriz dönemlerinde alt gıda sektörlerinde de yurt içi gıda fiyatlarındaki değişimin enflasyon üzerinde benzer etkilere sahip olmasıdır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to determine the main determinants of food prices and to investigate the impact of the transition from food prices to inflation covering from monthly data between 1996 and 2017 in Turkey. The main determinants of food prices were estimated by the Bai-Perron multiple structural fracture least squares method during five regimes with four structural fractures in the first empirical application part of the thesis. Domestic food price is used as dependent variable while world food price, oil price, exchange rate, temperature variables and consumer price index are used as independent variables. According to the results, increases in world food prices increase domestic food prices during all other periods of regime, except during the 2001 financial crisis period. Morever, it has been determined that the effect of the exchange rate on domestic food prices is the most effective and the temperature is minimal. The effect of oil prices on domestic food prices has been found to be more limited than other variables. Different from the other studies, sensitivity of inflation to food prices. The sensitivity of inflation to food prices was evaluated according to the impulse response functions and variance decomposition results obtained from TVPVAR models. In the second empirical application part of the thesis. The TVPVAR model impact response function forecast results show that inflation reacted positively to domestic food price shocks, and the effect of the transition from food prices to inflation increased rapidly, especially until the 2008 global economic crisis. The most severe reaction of inflation to the domestic food price shock of 1% was calculated to be 0.32% during the 2008 global crisis. After the 2008 global crisis, the effect of the transition from food prices to inflation decreased over time gradually. The effect of the transition from domestic food prices to inflation has been found to occur very quickly, especially during economic crisis. According to the results of TVPVAR variance decomposition analysis, the most important explainer after the change in inflation itself is the change in domestic food prices, the change in exchange rate, the change in oil prices, the change in the world's food price, respectively. Another important finding is that the change in domestic food prices has similar effects on inflation, especially in the lower food sectors during economic crisis.
Benzer Tezler
- Küreselleşme sürecinde tarım sektörü: Tarımsal ürünlerin fiyatlarının belirleyicileri ve Türkiye deneyimi
Agricultural sector in the globalization process: Determinants of agricultural products prices and Turkey's experience
GÜLİZ ARDİLLİ
- Inflation across income groups: The case of Turkey
Gelir gruplarına göre enflasyon: Türkiye örneği
DUYGU ÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
EkonomiOrta Doğu Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER KAĞAN PARMAKSIZ
DOÇ. DR. HASAN CÖMERT
- Tarımda bitkisel üretim değerinin belirleyicileri üzerine bir model çalışması: Türkiye örneği
A model study on the determinants of crop production value in agriculture: The case of Turkey
İREM ŞANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
EkonomiFırat Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE ESRA PEKER
- Türkiye'de gıda enflasyonunun belirleyicileri: SVAR yaklaşımı
Determinants of food inflation in Turkey: SVAR approach
DERYA AYDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonometriAydın Adnan Menderes ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELVAN HAYAT
- Gıda fiyatları ve para politikası ilişkisi: Türkiye'den bulgular
The relationship between food prices and monetary policy: Evidence from Turkey
FATMA TÜRKEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonomiPamukkale Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA OZAN YILDIRIM