İstiklal caddesinde kültürel değişim ve mekânsal yansımalar
An evaluation of cultural change and spatial reflections in Istiklal street
- Tez No: 650834
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA ERDİL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Haliç Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
İstiklal Caddesi, İstanbul ili, Beyoğlu ilçesinde yer almaktadır. Kuzeydoğu-güneybatı aksında, 1400 metre uzunluğunda uzanan bir caddedir. Caddenin Kuzeydoğu ucunda Taksim Meydanı, Güneybatı ucunda Şişhane Tünel girişi ve Tünel Meydanı bulunmaktadır. İstiklal Caddesi, Osmanlı Dönemine kadar Grande Rue de Péra adıyla bilinirken, Osmanlılar Cadde-i Kebir (Büyük Cadde) olarak isimlendirmişlerdir. Cumhuriyet döneminde ise cadde İstiklal Caddesi adını almıştır. İstiklal Caddesini içine alan Galata-Pera bölgesi, Osmanlı hâkimiyetinden önce yabancı nüfusun yoğun olduğu ve onların ticari faaliyetlerini sürdürdükleri yerleşim yeri özelliğindedir. Bizans döneminde ticari faaliyetlerin artmasıyla birlikte kullanılan Galata Limanı'nın varlığı kentin bu parçasını kozmopolit bir yapıya büründürmüştür. İstanbul'un fethiyle birlikte Galata Bölgesi sur içi İstanbul ile bütünleşmiştir. Galata bu olaydan sonra İstanbul'un bir mahallesi olmuştur. Fakat tarih boyunca farklı din, dil ve ırka sahip insanlara ev sahipliği yapması onu İstanbul'un diğer mahallelerinden farklı kılmıştır. Fatih Sultan Mehmet'in bölgeye sağladığı imtiyazlardan dolayı bu çok katmanlı doku yüzyıllar boyunca devam etmiştir. 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı ile Osmanlı'da Batılılaşma süreci başlamıştır. Yeni yasal düzenlemeler ile gayri Müslimlere sağlanan izinlerden dolayı Pera'ya bu dönemde Batı'dan uzmanlar, elçiler gelmiş ve yerleşmiştir. Levantenler kentin dokusunun ve sermayenin değişiminde etkili olmuşlardır. 19. yüzyılda İstiklal Caddesi ve Beyoğlu'nda mağazalar, oteller, gelir seviyesi yüksek kişilere hizmet veren terzi ve butikler açılmıştır. Bunların yanı sıra düşük gelirliler için de hazır giyim mağazaları, Avrupa tarzı eğlence mekanları da bulunmaktadır. Ayrıca cadde üzerinde han ve pasajların sayısı artmıştır. Fransız kültürünün etkisi Beyoğlu ve İstiklal Caddesinde moda, sanat, teknoloji ve mimariye yansımıştır. 19. yüzyıldan itibaren İstiklal Caddesi (Cadde-i Kebir) günümüzdeki mevcut dokusunu kazanmaya başlamıştır. 20. yüzyılda İstiklal Caddesi ve Beyoğlu'nun Galatasaray ile Taksim arasında kalan kısımları fiziksel ve kültürel değişime uğramıştır. Taksim ile Şişli arasına 1913 yılında elektrikli tramvay hattının yapılması bölgenin gelişmesinde etkili olmuştur. I. Dünya Savaşının başlaması 19. yüzyılda ilk kez ortaya çıkan sanatsal faaliyetlerin yapıldığı tiyatrolar ve sinemalar ile eğlenme mekanlarının faaliyetleri azalmış ya da tamamen durmuştur. 1922 yılında işgal kuvvetlerinin İstanbul'dan ayrılmasından sonra Grand Rue de Pera-Cadde-i Kebir olarak adlandırılan caddenin ismi İstiklal Caddesi olarak değiştirilmiştir. İstiklal Caddesi ve Beyoğlu'nun fiziksel ve kültürel değişimine neden olan etkenlerden bir diğeri de II. Dünya Savaşı'nın yaşanmasıdır. 1942 yılında yabancılardan tahsil edilmek üzere Varlık Vergisi düzenlemesinin yapılması Beyoğlu e İstiklal Caddesine hakim olan yabancıların ülkeyi terk etmelerine neden olmuştur. Savaş sonrası İstiklal Caddesi'nin ticari ve kültürel yaşamı sekteye uğramış, caddedeki zenginlik göstergesi olan mekanlar kapanmıştır. 1950'lerden itibaren kırsaldan kente yaşanan göç sonucu, İstiklal Caddesi ve civarındaki terk edilmiş yapılara göç edenlerin yerleşmelerini sağlamıştır. 1960 darbesi ve sonrasındaki siyasi ve yönetimsel karışıklıkları 1980 darbesi izlemiştir. Bu olaylar bütüncül olarak Beyoğlu, Taksim ve İstiklal Caddesinin fiziksel, ekonomik ve kültürel yapısı değiştirmiştir. 1990'larda yapılan en önemli kent düzenleme çalışmasından birisi İstiklal Caddesi'nin araç trafiğine kapatılmasıdır. Bu sayede 90'lar itibari ile caddenin iki tarafında ve ara sokaklarda genç nüfusun çekim merkezi olan kafeler, barlar, kitapçılar, galeriler açılmıştır. 2000'li yıllardan itibaren dünya çapında değişen ekonomik etkiler, İstiklal Caddesi'nde de etkili olmuş ve caddenin mekanlarında değişimler yaşanmıştır. Metro hattının iş merkezlerinin yoğun olarak konumlandığı Levent'e kadar uzatılması nedeniyle pek çok alışveriş merkezi açılmıştır. Bu durum cadde üzerinde dükkanları bulunan küçük ölçekli işletme sahiplerini bölgeyi terk etmeye itmiştir. Cadde ve civarında kiraların aşırı artışı ve zincir mağazaların açılması birçok işletmeciyi olumsuz etkilemiştir. 2000'lere kadar İstiklal Caddesi'nde Taksim-Galatasaray Meydanı arası, 2000'ler itibarıyla Galatasaray-Tünel arası da canlanmış ve rant yarışının etkisinde kalmıştır. Rant etkisi Emek Sineması, İnci Pastanesi, Kelebek Korse, Tokatlıyan Oteli ve Halep İş Merkezi gibi işletme ve yapıların ya işlevlerinin değişmesine ya da yıktırılarak tamamen ortadan kaldırılmasına neden olmuştur. 2010'larda çıkarılan Borçlar Kanunu nedeniyle kentsel bellekte yer edinmiş mekanlar kapanmışlar ya da mevcut yerlerinden taşınmak zorunda kalmışlardır. 2010 sonrasında yaşanan kamusal tepki ve terör nedeniyle yaşanan patlama olaylarından dolayı caddenin kullanıcı profili değişmiştir. Yaşanan göç ve kullanıcı kimliğindeki değişimler mekanların türlerine ve mekan isimlerine yansımıştır. Taksim Meydanı, Tarlabaşı Bulvarı, İstiklal Caddesi ve çevresinde yapımları devam eden büyük ölçekli projelerin varlığı da tarihsel süreçten günümüze kadar kültür, sanat, eğlence ve küçük ölçekli simgesel işletmelerin mekanı olan caddenin tarihsel kimliğinin yok olmasını hızlandırmıştır. Tezin sonuç bölümünde bu problemlere dikkat çekilmiş ve sorunların çözümüne yönelik öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
İstiklal Street is located in the district of Beyoğlu in the province of Istanbul. It is a street stretching 1400 meters long on the northeast-southwest axis. Taksim Square on the northeast end of the street, Şişhane Tunnel entrance and Tunnel Square on the southwestern end. While Istiklal Street was known as Grande Rue de Péra until the Ottoman Period, the Ottomans named it Cadde-i Kebir (Büyük Cadde). In the Republican period, the street has been named as Istiklal Street. The Galata-Pera region, which located in Istiklal Street, was a residential area where the foreign population were dense before the Ottoman domination and where they continued their commercial activities. The presence of the Galata Port, which was used with the increase in commercial activities in the Byzantine period, turned this part of the city into a cosmopolitan structure. With the conquest of Istanbul, the Galata Region has been integrated with the inner city of Istanbul. Galata became a neighborhood of Istanbul after this occurrence. However the fact that it has hosted people of different religions, languages and races throughout the history has made it different from other neighborhoods of Istanbul. This multi-layered texture continued for centuries on account of the concessions that Fatih Sultan Mehmet provided to the region. With the Tanzimat Edict declared in 1839, the Westernization process began in the Ottoman Empire. By virtue of new legal regulations and permits that given to non-muslims during the westernization process, the experts and ambassadors that came from west settled in Pera. Levantines were effective in the change of the city's texture and capital. In the 19th century, shops, hotels, tailors and boutiques serving high-income people were opened in Istiklal Street and Beyoğlu. In addition, there are ready-to-wear stores and European-style entertainment venues for low-income people. Also, the number of inns and passages on the street has increased. The influence of French culture is reflected in fashion, art, technology and architecture in Beyoğlu and Istiklal Street. From the 19th century, Istiklal Street (Cadde-i Kebir) started to gain its current texture. In the 20th century, the parts of Istiklal Street and Beyoğlu between Galatasaray and Taksim underwent physical and cultural change. The construction of the electric tram line between Taksim and Şişli in 1913 was effective in the development of the region. Beginning of the First World War, the activities of theaters and cinemas and entertainment venues where artistic activities were made for the first time in the 19th century have decreased or stopped completely. After the occupation forces left Istanbul in 1922, the name of the street was changed from Grand Rue de Pera-Cadde-i Kebir to Istiklal Street. Another factor causing the physical and cultural change of Istiklal Street and Beyoğlu was the Second World War. Arrangement of Wealth Tax to be collected from foreigners in 1942 caused foreigners who dominated Beyoğlu and Istiklal Street to leave the country. After the war, the commercial and cultural life of Istiklal Street has been disrupted, and the places with the richness indicator on the street have been closed. As a result of migration from rural to urban areas since 1950s, it ensured the settlements of those who migrated to Istiklal Street and its abandoned buildings. Political and administrative turmoil followed by the 1960 coup and 1980 coup. These occurances altogether changed the physical, economic and cultural structure of Beyoğlu, Taksim and İstiklal Street. One of the most important urban arrangement works carried out in the 1990s is the closure of Istiklal Street to vehicle traffic. In that way, cafes, bars, bookstores, galleries, which are the center of attraction of the young population, were opened on both sides of the street and on the side streets. The economic impacts that have changed around the world since 2000s have also been effective on Istiklal Street and changes have occurred in the street's venues. Due to the extension of the metro line to Levent, where the business centers are located, many shopping centers have been opened. This situation forced small-scale business owners with shops on the street to leave the region. The excessive increase in rents and the opening of chain stores in and around the street affected many operators negatively. Until 2000s, between Taksim and Galatasaray Square on Istiklal Street, between Galatasaray and Tunnel as of 2000s was affected by rent race. The effect of rent caused businesses or structures such as Emek Cinema, İnci Patisserie, Butterfly Corse, Tokatlıyan Hotel and Halep Business Center to either change their functions or completely eliminate them by demolishing them. Due to the Code of Obligations enacted in 2010, the places that have taken place in the urban memory have been closed or they have had to move from their existing places. The visitor profile of the street has changed due to the public reaction after 2010 and the explosions caused by terrorism. The migration experienced and the changes in visitor identity were reflected in the types and names of places. The existence of large-scale projects under construction in Taksim Square, Tarlabaşı Boulevard, Istiklal Street and its surroundings has also accelerated the disappearance of the historical identity of the street, which has been the place of culture, art, entertainment and small-scale iconic enterprises since the historical process. In the conclusion part of the thesis, it is highlighted to these problems and suggestions for the solution of these were presented.
Benzer Tezler
- İstanbul Kentiçi kara toplu ulaşım hizmetlerinin başlaması ve gelişimi: 1850 - 1900
Intrıduction and evolution of public trans portation sector in Istanbul: 1850 - 1900
İBRAHİM MURAT BOZKURT
- Kent merkezlerinde yayalaştırmanın işlevsel değişim üzerine etkileri: İstiklal Caddesi örneği
The effects of pedestrianization in the city centres on fuctional evaluation: Study of İstiklal Street
UFUK ALTUNBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET OCAKÇI
- The impacts of land use change on place identity: The case of Istiklal Street
Arazi kullanımında meydana gelen değişimin mekanın kimliğine olan etkisi: İstiklal Caddesi örneği
SENA ÇAM
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET OCAKÇI
- Alışveriş caddeleri için cadde yönetimi yaklaşımının İstiklal Caddesi örneğinde değerlendirilmesi
Evaluation of high streets shopping management approach in the case of Istiklal Street
YASEMİN KAYA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiGayrimenkul Geliştirme Bilim Dalı
DOÇ. FATİH TERZİ