Dîvânu Lugâti't-Türk'e göre 11. yüzyıl Türk dili grameri
11th century Turkish language gramer according to Dîvânu Lugâti-Turk
- Tez No: 656694
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET BURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 530
Özet
Çalışmamız 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan, Türk dilinin ilk sözlüğü Dîvânu Lugâti't-Türk'e göre 11. yüzyıl Türk dilinin gramerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmamız da belli bölümlere ayrılmıştır. Giriş bölümünde Kaşgarlı'nın eserinde izlediği yol ve eserinin yapısı açıklanmış ve bu yüzyılın Türk dünyası tanıtıldıktan sonra Kaşgarlı'ya göre Türk dilinin genel özellikleri sıralanmıştır. İkinci bölüm Türk dilinin sesleri üzerinedir. Türkçenin bu yüzyılda sahip olduğu sesler ve ses değişimleri açıklanmıştır. Kaşgarlı Mahmut'un izah ettiği Türkçe ve Arapçanın seslerinin karşılaştırılmasından hareketle Türkçenin ses varlığı, ses değerleri ile birlikte ortaya konmuştur. Yüzyılın lehçelerinin hem birbirlerine göre hem de kendi içlerindeki diyalektlerine göre değişen sesler örneklendirilip açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölüm Türk dilinin yapısal özelliklerinin açıklandığı bir bölümdür. Özellikle Arapça ile Türkçenin bükümlü ve eklemeli sözcük yapılarının ve sözcük türetme özelliklerinin farklılıklarına vurgu yapılmıştır. Genelde 11. yüzyıl Türk dilinin özelde 11. yüzyıl Türk lehçelerinin sahip oldukları morfolojik unsurlar listelenmiştir. Dördüncü bölümde Dîvân'daki cümle ve atasözlerinden hareketle Türk dilinin cümle düzeni açıklanmıştır. Sonrasında Kaşgarlı'nın kaydettiği ve 11. yüzyıl Türk dili konuşurlarının konuşma dillerinden derlediği atasözleri bir araya getirilmiştir. Sonuç bölümünde çalışmamızdan süzülmüş bilgiler verilmiştir. Çalışmamızda ortaya koyduğumuz her bilginin kaynağı Kaşgarlı Mahmut'un kendisi ve eseri olmuştur.
Özet (Çeviri)
Our study aimed to reveal the grammar of the Turkish language in the 11th century, starting from the first dictionary of the Turkish language, Dîvânu Lugâti't-Türk, written by Kaşgarlı Mahmut in the 11th century. For this purpose, our study is divided into certain sections. In the introduction part, the path followed by Kaşgarlı in his work and the structure of his work are explained and the general characteristics of the Turkish language according to Kaşgarlı are listed after the Turkish world of this century is introduced. The second part is on the sounds of the Turkish language. The sounds and sound changes of Turkish in this century are explained. Based on the comparison of the sounds of Turkish and Arabic, explained by Kaşgarlı Mahmut, the sound presence of Turkish has been revealed together with its sound values. The voices varying both in relation to each other and according to the dialects of the century's dialects are exemplified and explained. The third section is a section where the structural features of the Turkish language are explained. In particular, the differences between the twisted and additive word structures and word derivation features of Arabic and Turkish were emphasized. The morphological elements of the 11th century Turkish language in general and the 11th century Turkish dialects in particular are listed. In the fourth chapter, the sentence order of the Turkish language is explained based on the sentences and proverbs in Dîvân. Afterwards, the proverbs recorded by Kaşgarlı and compiled from the spoken languages of 11th century Turkish speakers were brought together. In the conclusion part, information filtered from our study is given. The source of all the information we have revealed in our study has been Kasgarlı Mahmut himself and his work.
Benzer Tezler
- Dîvânu Lugâti't-Türk'e göre Türklerde ordu (Savaş, at ve teçhizat)
The army in the Turks according to Diwan Lughat al-Turk (The war, the horse and the military equipment)
PINAR BAYKAL
- Divanu Lugati't-Turkün Arap sözlükçülüğüne göre incelenmesi
Başlık çevirisi yok
FARUK ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2010
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA S. KAÇALİN
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Derleme Sözlüğü'nde Divanü Lügati't-Türk'ten fiiller
Verbs of Divanü Lügati't-Türk in Derleme Sözlüğü
GÜLENDAM KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. A. DENİZ ABİK
- Durûb-ı Emsâl-i Osmaniyye'den günümüze Türk atasözlerinde anlam değişmeleri
Başlık çevirisi yok
OĞUZBERK EROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜRRİYET GÖKDAYI
- Divanü Lugti't-Türk'e göre XI. yüzyıl Türk lehçe bilgisi
XI th century?s Turkic dialectology according to the D?v?nu Lu??ti?t-Türk
AKARTÜRK KARAHAN